Coğrafya'ya Giriş

1) COĞRAFYANIN TANIMI
Terim olarak Coğrafya ilk kez, M Ö 3 yüzyılda Eratosthenes tarafından kullanılmıştır Eski Yunanca'da yer anlamına ge**** "Geo" ile yazılarak çizilerek tanımlama (betimleme) anlamına gelen "Graphie" sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur

Coğrafyanın tanımı zaman içinde değişmiştir Bu değişimin ne*deni, bilimlerdeki gelişmeler ve bilimlerin gelişmesini sağlayan bilim adamlarının görüş ve anlayışlarının değişmesidir Yer'in düz bir şekilde olduğunun kabul edildiği dönemlerdeki coğrafya anlayışı ile günümüz*deki coğrafya anlayışının aynı olması beklenemez Onun için tarihin akışı içinde coğrafyanın çeşitli tanımları yapılmıştır Bunlardan bazıları şöyledir: "Yeryü*zünün bilgisi", "Yeryüzünün fiziki ve beşeri özelliklerini araştıran bilim", "Yeryüzünün fiziki özellikleriyle insan arasın*daki ilişkileri araştırarak ortaya koyan bilim", "İnsan ile onun yaşama ortamı olan çevre arasındaki ilişkileri araştıran bilim", "İnsan-doğal çevre etkileşimini kendi prensipleri çerçevesinde inceleyen bilim" İşte bunlardan da yararla*narak coğrafyanın tanımı şöyle yapılabilir: Coğrafya, insanın içinde yaşadığı çevrenin doğal özelliklerini, insan-doğal çevre etkileşi*mini ve bu etkileşim sonucu insanın ortaya koyduğu beşeri ve ekonomik etkinlikleri kendi prensipleri çerçevesinde inceleyerek sonuçlarını açıklayan bilimdir

2) COĞRAFYANIN KONUSU
Coğrafyanın tanımında öne çıkan başlıca kavramlar, coğrafyanın konusunu da belirlemektedir Bu kavramlar şunlardır;

• İnsan
• Çevre
• İnsan-çevre etkileşimi
• Prensipler

Bu kavramların açıklanmasıyla coğrafyanın ne olduğu ve hangi konuları kapsadığı yani coğrafyanın konusu kendiliğinden ortaya çıka*caktır

İnsan: Coğrafya, insanı birey olarak ele alıp incelemez Ancak coğrafya araştırmalarının odak noktasında her zaman insan vardır İnsansız coğrafya olamaz Elde edilen bulguların ve varılan sonuçların insana etkisi, her zaman göz önünde tutulur Ancak burada unutulmaması gereken önemli bir nokta vardır O da insanın birey olarak değil, her zaman topluluk halinde ya*şamakta olduğudur Onun için insan, tarihin ilk dönemlerinden bu yana en küçük insan topluluğu olan aileden başlayarak günümüze ka*dar köy, kasaba ve kentlerde topluluklar halinde yaşamını devam ettir*mektedir

Çevre: İnsanın içinde yaşadığı yere ortam veya çevre denir İn*san, çevresinin etkisinde kalır Bu çevre, küçükten büyüğe doğru farklı coğrafi terimlerle ifade edilir En dar anlamıyla çevre, insanın yaşadığı meskendirDaha sonra bunu mahalle, semt, köy, kasaba, şehir, yöre, bölüm, bölge, ülke, kıta, dünya ve hatta evrendir

Çevrede canlı ve cansız varlıklar bulunur Çevrede bulunan var*lıklar doğal ve beşeri (insan kökenli) varlıklardır Doğal varlıkların başında dağlar, tepeler, platolar, ovalar ve vadiler gibi çeşitli yer şekilleri gelir Yer şekilleri çeşitli özellikteki taş ve tabakalardan oluşurlar Yer kabuğunun bu katı bölümü taş küre (li*tosfer) olarak ta ifade edilir

Ayrıca çevremizde sular vardır Bunlar akarsular göller ve deniz*lerdir Bunların hepsine birden su küre (hidrosfer) denir

Akarsular, göller ve denizler dışında bitkilerde, toprakta ve yeral*tındada su bulunmaktadır Ayrıca yüksek dağların doruk kısımlarında ve kutuplarda buz halinde, atmosferde ise buhar halinde su mevcut*tur Çeşitli ortamlardaki (kara, hava, deniz) su, hal değiştirerek (katı, sıvı, gaz) bir döngü içinde hareket eder Buna su dolaşımı denir Çeşitli gazların karışımı olan atmosferdeki hava, insanların ya*nı sıra diğer canlıların yaşayabilmeleri için ilk koşuldur

Atmosferde meydana gelen olaylar (hava olayları) ise insanları çok yakından ilgilendirir İnsanlar, yaşayabilmek için faaliyetlerini ha*vanın sıcak, soğuk, fırtınalı, yağmurlu, kar yağışlı olup olmamasına gö*re düzenlemek zorundadır Çevrenin yukarıda belirtilmiş olan eleman*ları (taş, toprak, hava ve su) cansız elemanlardır Bunlardan başka çevremizde bitkiler ve hayvanlar da vardır Bunlar biyosferi oluştu*rur Bu canlı elemanlarla birlikte çevrenin şimdiye kadar belirtilmiş olan elemanlarının hepsi birlikte doğal çevreyi oluştururlar Doğal çevrenin elemanlarının tamamı doğal elemanlardır