Bulgaristan-tarihi-ekonomisi-doğal Yapısı

Bulgaristan-tarihi-ekonomisi-doğal yapısı


Bulgaristan; Avrupa'nın güneydoğusunda, Balkan Yarımadası'nda küçük bir ülkedir (bak Balkanlar) Tuna Irmağı kuzeyde Romanya ile sınırını çizer, doğusunda Karadeniz vardır Balkan Dağları Karadeniz kıyısından başlar, Tuna Irmağı'na paralel giderek ülkenin ortasından geçer ve batıdaki dağlık bölgeyle birleşir Batıda bu

dağlarınarasında, yüksek bir yaylada başkent Sofya yer alır (bak Sofya) Sofya, batıda Yugoslavya sınırına giden anayolun da üzerindedir Rodop Dağları güneyde Bulgaristan ile Yunanistan arasındaki sınırı oluşturur Balkan Dağlan ile Rodop Dağlan arasındaki vadide Meriç Irmağı akar Bu vadiden, güneydoğu komşusu Türkiye'ye bağlanan karayolu geçer Meriç Vadisi ve Balkan Dağları eteklerinden Tuna'ya doğru tatlı bir eğimle alçalan kuzey yaylasının bereketli topraklarında tahıl üretilir En önemli ürün buğdaydır, onu mısır ve arpa izler

Bulgaristan'ın kırsal görünümü çok çekicidir Dağ yamaçlarında ülke topraklarının yüzde 25'inden fazlasını kaplayan büyük meşe, kayın ve köknar ormanları vardır Dağlar, kışın karla örtülür İlkbahar ve yaz aylannda Alp bitkileriyle donanan dağlarda çobanlar koyun ve keçi sürülerini otlatırlar Kuzeydeki tepelerde at, sığır ve manda sürüleri dolaşır Ülkede yetiştirilen üzümün kullanıldığı Bulgar şarabı dış ülkelere de satılır ve önemli bir gelir kaynağıdır Meriç vadisinde ve Güneybatı Bulgaristan'da nitelikli tütün yetiştirilir Balkanlar'ın güney yamaçlarında, korunaklı Kızanlık

(Kazanlık) vadisi kırmızı gül bahçeleriyle ünlüdür Güllerin taç yapraklarından parfüm yapımında kullanılan gülyağı elde edilir Bulgaristan'da çiçekçilik ile sebzecilik de gelişmiştir Köylerde halkın bir bölümü gereksinim duyduğu hemen her şeyi kendisi üretir Büyük devlet çiftliklerinde kimyasal gübre ve çağdaş tarım araçları ile tanm yapılır

Fabrikalarda çalışanların sayısı sürekli artmaktadır II Dünya Savaşı'ndan sonra gelişen sanayiler arasında demirçelik, kimya, makine, dokuma, besin ile ayakkabı ve mobilya üretimi sayılabilir Ayrıca tahta oymacılığı, seramik, dokumacılık, demir dövmeciliği ve nakış gibi el sanatlan sürmektedir
Bulgaristan'ın taşkömürü ve linyit üretimi kendi gereksinimi için yeterlidir Elektriğin yüzde 70'i termoelektrik santrallardan sağlanır Geriye kalan ise nükleer ve hidroelektrik santrallardan elde edilir Bulgaristan dış ticaretinin dörtte üçünden fazlasını SSCB ile yapar

Başkent Sofya'dan sonra Bulgaristan'ın en büyük kentleri Meriç vadisinde, tütün sanayisinin merkezi Plovdiv, Tuna üzerindeki liman kenti Rusçuk, Karadeniz'deki liman kentleri Varna ve Burgaz'dır Eski başkent Tırnova'da ortaçağdan kalma saray ve kilise kalıntıları vardır Kentlerin bir bölümü çok eskidir; örneğin, Filibe'yi (Plovdiv) İÖ 4 yüzyılda Makedonyalı II Philippos kurmuştur Öbür kentler ise Bizans İmparatorluğu döneminde kurulmuştur

Nüfusun çoğunluğunu Rusça'ya yakın bir dil konuşan Slavlar oluşturur Nüfus içindeki oranı yaklaşık yüzde 10'a varan Türkler'den başka, büyük kentlerde Yunanlılar, Ermeniler ve Yahudiler de yaşar
Bulgaristan'da din ile devlet ayrıdır Türkler ve Rodop Dağları'nda yaşayan Pomaklar Müslüman'dır Halkın çoğunluğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlı Hıristiyanlar'dır (bak ORTO
DOKS KİLİSESİ) Dağlarda birçok manastır vardır Bunların en ünlüsü Sofya'nın güneybatısındaki Rila Manastın'dır

Bulgaristan 'a ilişkin bilgiler

RESMİ ADI: Bulgaristan Cumhuriyeti
YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli, çok partili cumhuriyet
YÜZÖLÇÜMÜ: 110992 km2
NÜFUS (1991): 9005000
BAŞKENT: Sofya
BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1989): Sofya (1217024), Plovdiv (364162), Varna (306300)
COĞRAFİÖZELLİKLER: Ülkede iki sıradağ grubu (Balkanlar ve Rodoplar) ve iki geniş vadi vardır En yüksek yeri 2925 metre ile Musala Dağı'dır
BELLİ BAŞLI ÜRÜNLER: Buğday, mısır, arpa, tütün, gülyağı, domates, şarap, makineler, kömür, kimyasal maddeler, dokuma
EĞİTİM: 7 ile 16 yaşları arasında bütün çocuklar için zorunludur


1985 sonrasında Türk adlarının Slavlaştırılması, Türkçe'ye ve dinsel ibadete getirilen sınırlamalar Bulgaristan ile Türkiye arasındaki ilişkilerde gerginliğe yol açtı Toplumsal çatışmalara da neden olan bu baskıcı politikalar Bulgaristan'dan kitlesel göçle sonuçlandı Türkiye'nin Bulgaristan yurttaşlarına vize uygulanmasını kaldırmasıyla göç hızlanarak doğrudan Türkiye'ye yöneldi Başlangıçta Türk hükümetinin bütün sığınma başvurularını kabul etmesiyle, Ağustos 1989'da Türkiye'deki sığınmacı sayısı 300 bini aştı Bunun üzerine yeniden vize zorunluluğu getirildi ve sığınmacı olarak kabul edilmek üzere bekleyen çok sayıda göçmen Bulgaristan'a döndü


Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği (SSCB) ile Doğu Avrupa'daki gelişmelere koşut olarak, 1989'da Bulgaristan'da da muhalefet giderek güçlendi Otuz beş yıldır iktidarda olan Todor Jivkov Kasım 1989'da devlet başkanlığından istifa etti Yerine, dışişleri bakanı Petar Mladenov getirildi Aralık 1989'da Bulgaristan Komünist Partisi ve hükümet, Türk düşmanı politikalardan vazgeçildiğini ve Müslüman Türkler'e bütün hak ve özgürlüklerin tanınacağını açıkladı 1990 başlarında BKP' nin öncü rolüne son verildi ve Nisan 1990' da partinin adı Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) olarak değiştirildi Haziran 1990'da ise 40 yıllık aradan sonra ilk serbest genel seçimler yapıldı Ardından Mladenov istifa etti ve yerine Jelyu Jelev geçti


Temmuz 1991'de yeni bir anayasa kabul edildi Ekimde yapılan parlamento seçimlerinden, 111 milletvekilliği kazanan Demokratik Güçler Birliği (DGB) birinci parti olarak çıktı İkinci sırayı ise, 106 sandalye ile BSP aldı Çoğunluğunu Türkler'in oluşturduğu Haklar ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) kazandığı 23 milletvekilliğiyle parlamentoda anahtar parti durumuna geldi


Birleşmiş Milletler'in ambargo kararına karşın Makedonya'ya silah satılması ve ekonomik çöküşün önlenememesi nedeniyle hükümete yöneltilen eleştiriler yoğunlaştı Devlet başkanı da eleştirilere hedef oldu ve DGB, Jelev'in istifasını istedi Devlet başkanı ile Başbakan Filip Dimitrov arasında sert tartışmalar oldu HÖH hükümetten desteğini çekerek başbakanın istifasını istedi Siyasal bunalım Ekim 1992'de Başbakan Dimitrov'un istifasıyla doruğuna çıkmıştı


Tarih

Bulgaristan tarihinin büyük bölümünde başka ülkelerin egemenliğinde kalmıştır Bulgarlar İS 7 yüzyılın sonlarında kuzeyden gelip Tuna Irmağı'nı geçen savaşçı bir kavimdir Buraya 6 yüzyılda gelmiş olan Slavlar'ı egemenlikleri altına aldılar, ama onlann dillerini ve geleneklerini benimsediler Daha sonra da Yunanlılar'dan etkilenip Hıristiyan oldular İyi savaşçı olma özelliklerini koruyan Bulgarlar, Balkanlar'a

egemen olarak, Bizans İmparatorluğumun başkenti Konstantinopolis'i (İstanbul) tehdit eden büyük bir devlet kurdular Bulgar Krallığı I Simeon (893927) döneminde sınırlarını Adriya kıyılarına, Sava ve Drina ırmaklarına kadar genişletti Simeon' un ölümünden sonra baş gösteren iç çatışmalarla Bulgar devleti zayıfladı Krallığa son yıkıcı darbeyi 1014'te "Bulgar Celladı" diyebilinen Bizans İmparatoru II Basileios vurdu


Bizanslılar ülkeyi, İvan ve Petır Asen adlı iki kardeşin yeni bir Bulgar devleti kurduğu 1185'e kadar yönettiler Bu devlet de 14 yüzyılda Osmanlılar'ca ele geçirildi ve Bulgaristan yaklaşık 500 yıl (13961878) Osmanlıların egemenliğinde kaldı 1876'da başlayan Bulgar ayaklanması Osmanlılar'ca bastmldıysa da 1877'de Rusya, Osmanlılar'a savaş açarak Bulgarlar'ın yardımına geldi Savaştan sonra Osmanlılar ile Ruslar arasında Bulgarlar'ın neredeyse bütün isteklerini yerine getiren

Ayastefanos Antlaşması imzalandı Bu antlaşmadan sonra bir Bulgar Prensliği kuruldu Bu prenslik özerk ama Osmanlılar'a bağlı olacaktı Ne var ki, Balkanlar'daki hareketlilik sürüyordu 1903'te Makedonya'da çıkan ayaklanma Osmanlılar ile Bulgarlar arasında nerdeyse bir savaşa yol açacaktı 5 Ekim 1908'de Bulgaristan'ı


yönetmekte olan Prens Ferdinand Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan ederek, kendisi de "çar" unvanını aldı Osmanlılar da Bulgaristan'ın bağımsızlığını tanıdılar
1912'de Bulgaristan, öbür Balkan ülkeleriyle birlikte, Osmanlılar'ı Avrupa dışına sürmek amacıyla saldırıya geçti ve I Balkan Savaşı'nın ardından yeni topraklar kazandı Ne var ki, kazanılan toprakların paylaşımı Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Romanya arasında anlaşmazlıklara yol açtı 1913'te çıkan II Balkan Savaşı'nda Bulgaristan yenildi ve kendi topraklarının bir bölümünü Romanya'ya kaptırdı Bulgaristan, I Dünya Savaşı'nda Sırbistan ve Yunanistan'a yeniden

saldırdıysa da bir kez daha yenildi ve toprak yitirdi II Dünya Savaşı'nda Almanya, Romanya'ya baskı yaparak II Balkan Savaşı'nda aldığı Bulgar topraklannı geri vermesini istedi Bunun üzerine Bulgarlar Almanlar'ın yanında yer aldılar II Dünya Savaşı'nın sonuna doğru Bulgaristan savaştan çekildiğini açıkladı ve tam tarafsızlığını ilan etti Ülkede genel bir ayaklanma baş gösterdi; kral taraftarları, bakanlar, meclis üyeleri yargılanarak cezalandırıldılar 1946 Eylül'ünde yapılan bir halkoylaması sonucunda seçmenlerin yüzde 92'si Bulgaristan'ın cumhuriyet olması yönünde oy kullandı Seçimlerden

sonra kurulan hükümette Georgi Dimitrov başbakan oldu 1947'de yeni bir anayasa yürürlüğe kondu; Bulgaristan sosyalist kalkınma modelini benimsedi Ülkeyi çağdaşlaştırmak, fabrikaları, enerji santrallarını ve madenleri geliştirmek, tarımda modern makinelerin kullanımına geçmek için büyük çabalar harcandı