Çevre Kirliliği Ve Çözüm Önerileri

Çevre Kirliliği ve Çözüm Önerileri
Çevre Kirliliği ve Çözüm Önerileri

Çevre ,Çevre nedir?,Çevre kirliliği,Çevre kirliliğine çözümler ,

Çevre; dünya üzerinde yaşamını sürdüren canlılarının hayatları boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır Diğer bir deyişle “Ekosistem” olarak tanımlanabilir Hava, su ve toprak bu çevrenin fiziksel unsurlarını, insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise biyolojik unsurlarını teşkil etmektedir

Doğanın temel fiziksel unsurları olan, hava, su ve toprak üzerinde olumsuz etkilerin oluşması ile ortaya çıkan ve canlı öğelerin hayati aktivitelerini olumsuz yönde etkileyen cansız çevre öğeleri üzerinde yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini bozan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışması olayına "Çevre Kirliliği" adı verilmektedir

Gelişen teknolojinin yaşamıma getirdiği rahatlık yanında, bu gelişmenin tabiata ve çevreye verdiği kirliliğin boyutu her geçen gün hızla artmaktadır Yaşamı daha mükemmel hale getirmek, daha sağlıklı ve uzun bir ömür sağlayabilmek amacına dönük bu gelişmelerin, gerek kırsal, gerek kentsel alanlarda olsun, doğal kaynakları bozduğu su, hava, toprak kirlenmesine yol açtığı, bitki ve hayvan varlığına zarar verdiği son yıllarda inkar edilemez bir gerçek haline dönüşmüştür

Çevre sorunlarının nedenleri:

1- Göçler ve düzensiz şehirleşme,

2- Kişi başına kullanılan enerji, su, kağıt, kömür vb artışı,

3- Ormanların tahribi, yangınlar ve erozyon,

4- Aşırı otlatma ve doğal bitki örtüsünün tahribi,

5- Konutlardaki ve işyerlerindeki ısınmadan kaynaklanan (özellikle kalitesiz kömür kullanımı) hava kirliliği,

6- Motorlu araçlar ve deniz araçları,

7- Maden, kireç, taş ve kum ocakları,

8- Gübre ve zirai mücadele ilaçları,

9- Atmosferik olaylar ve doğal afetler,

10-Kanalizasyon sularının arıtılmaksızm alıcı ortamlara verilmesi ve sulamada kullanılması,

11-Katı atıklar ve çöp,

12-Sulak alanların ve göllerin kurutulması,

13-Arazilerin yanlış kullanımı,

14-Kaçak avlanma,

15-Televizyon, bilgisayar ve röntgen; tomografi vb; tıbbi cihazların yaygınlaşması ile meydana gelen radyasyon,

16-Endüstriyel ve kentsel kaynaklı gürültü

HAVA KİRLİLİĞİNİN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ

Hava kirliliğinin, başta insan sağlığı olmak üzere görüş mesafesi, materyaller, bitkiler ve hayvan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri vardır

Katı yakıtlar ve akaryakıt gibi karbonlu maddelerin tam yanmamasından meydana gelen katı ve sıvı parçacıkların bir gaz karışımı olan duman, hava kirliliğinin bir çeşitlidir ve görüş uzaklığını azaltıcı bir etkiye sahiptir Hava kirliliğinin, sanatsal ve mimari yapılar üzerinde tahrip edici ve bozucu etkisi vardır Bitkiler üzerinde ise öldürücü ve büyümelerini engelleyici olabilmektedir Bu nedenle hava kirliliği hem canlıların sağlığı açısından, hem de ekonomik yönden zarar vericidir

Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri, atmosferde yüksek miktardaki zararlı maddelerin solunması sonucu ortaya çıkar İnsanların sağlıklı ve rahat yaşayabilmesi için teneffüs edilen havanın mutlaka temiz olması gerekir Havanın doğal yapısını bozan ve kirleten maddelerin başka bir deyişle kirli havanın solunması, özellikle akciğer dokularını tahrip edici ve öldürücü olabilmektedir Solunum yolu ile alınan hava içerisindeki parçacıklar ve duman, teneffüs esnasında yutulur ve akciğerlere kadar ulaşır Solunum sisteminin derinliklerinde depolanan bu parçacıklar, akciğer kanserlerine kadar varan hasarlar yapabilmektedir Diğer taraftan kömür ve diğer yakıtların yanmasından oluşan duman ve isin astım, çeşitli burun ve boğaz hastalıkları hatta mide hastalıkları gibi özellikle solunum yolları ile ilgili hastalıklara belirli ölçüde sebep olabileceği öne sürülmektedir Şiddetli hava kirliliğine maruz kalınması durumunda, bunun insan sağlığına olan etkisi ile hava kirliliğinin düşük miktarlarına, uzun zaman maruz kalmanın etkileri farklı olmaktadır

Türkiye’de Su Kirliliğine Etki Eden Etmenler

Ülkemizde su kirliliğine etki eden unsurlar;

1 Sanayileşme,

2 Şehirleşme,

3 Nüfus artışı,

4 Zirai mücadele ilaçları (Pestisid) ve kimyasal gübreler olarak gruplandırılabilir

Gerçekte sanayinin çevre üzerindeki olumsuz rolü belki diğer tüm faktörlerden çok daha fazladır Ülkemizde özellikle sanayi kuruluşlarının sıvı atıkları ile su kirliliğine ve dolaylı olarak yine su kirliliğine bağlı, toprak ve bitki örtüsü üzerinde aşırı kirlenmelere neden olduğu ve hızlı bir şekilde çevrenin tahribine yol açtığı bilinmektedir

Ayrıca sanayileşme hareketleri ile şehirlere göç olayı da başlamış ve bu durum yine hızlı ve düzensiz kentleşmeye sebep olmuştur

Ülkemizde su kirliliğine etki eden unsurlar; sanayileşme, kentleşme, nüfus artışı, zirai mücadele ilaçları ve kimyasal gübreler olarak gruplandırılabilir Sanayinin çevre üzerindeki olumsuz etkisi diğer faktörlerden çok daha fazladır Sanayi kuruluşlarının sıvı atıkları ile su kirliliğine ve dolaylı olarak da yine su kirliliğine bağlı, toprak ve bitki örtüsü üzerinde aşırı kirlenmelere neden olduğu ve doğa tahribine yol açtığı bilinmektedir Ayrıca sanayileşme hareketleri ile kente göç olayı da başlamış ve bu durum yine hızlı ve düzensiz yapılaşmaya sebep olmaktadır

Zirai mücadele için kullanılan ilaçlamalarda havadaki ilaç zerrelerinin rüzgarla sulara taşınması veya pestisid üretimi yapan fabrika atıklarının durgun veya akarsulara boşaltılması sonucunda su kaynaklarımız pestisidlerle kirlenmektedir

Akarsu Kirlilik Sınıfları

Sağlıklı temiz bir akarsuda bitki ve hayvan gelişimiyle ilgili olarak ekolojik bir denge bulunduğu bilinen bir gerçektir Evsel, endüstriyel ve tarımsal kirlenme bu dengenin değişmesine neden olur Akarsuya verilen kirleticilerin seyreltilmesi ve taşıma üzerinde sonuç açısından önemli bir etken, akarsuyun debisidir Yani bir akarsuyun debisi suyun kalitesi ve kirlilik toleransı açısından oldukça önemlidir Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne göre kıtaiçi yüzeysel su kategorisine göre akarsular, 4 ana sınıfa ayrılmıştır Buna göre;

ISınıf : Yüksek kaliteli su,

IISınıf : Az kirlenmiş su,

III Sınıf : Kirli su,

IVSınıf : Çok kirlenmiş su olarak tanımlanmaktadır

TOPRAK KİRLİLİĞİ

Toprak kirliliği, toprağın, insan etkinlikleri sonucu oluşan çeşitli bileşiklere bulaştırılmasını takiben, toprakta yaşayan canlılar ile yetişen ve yetiştirilen bitkilere veya bu bitkilerle beslenen canlılara toksik etkide bulunacak ve zarar verecek düzeyde anormal fonksiyonda bulunmasını, toprağa eklenen kimyasal materyalin toprağın özümleme kapasitesinin üzerine çıkması, toprağın verim kapasitesinin düşmesi şeklinde tanımlanabilir Toprak sistemi ilişkili olduğu su ve hava sistemlerinin içerdiği kirletici unsurlar için son depolama noktasıdır Diğer taraftan toprak, karasal ekosistemin taşıyıcı unsurudur ve toprak kalitesindeki değişim, gerek doğal ve gerekse tarım ekosisteminin verimliliğini etkilemektedir Topraklar kirli hava ve suyun taşımış oldukları unsurlar tarafından kirlendiği gibi, tarımsal uygulamalar ve endüstriyel aktivitelerle de yaygın veya yerel ölçeklerde nitelik değiştirmektedir

Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 31052005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir Alıcı ortam olarak toprak kirlenmesinin önlenmesini amaçlayan yönetmelik; atıkların toprakta kontrollü kullanımı, toprak kirliliğinin giderilmesi ile arıtma çamurlarının ve kompostun toprakta kullanımı hususlarını düzenler

Yönetmelikte Yer Alan Bazı Tanımlar:

Toprak: Minerallerin ve organik artıkların parçalanarak ayrışması sonucu oluşan, yeryüzünü ince bir tabaka halinde kaplayan, canlı doğal bir kaynağı ifade eder

Toprak Kirliliği: Toprağın, insan etkinlikleri sonucu oluşan çeşitli bileşikler tarafından bulaştırılmasını takiben, toprakta yaşayan canlılar ile yetişen ve yetiştirilen bitkilere veya bu bitkilerle beslenen canlılara toksik etkide bulunacak ve zarar verecek düzeyde anormal fonksiyonda bulunmasını, toprağa eklenen kimyasal materyalin toprağın özümleme kapasitesinin üzerine çıkması, toprağın verim kapasitesinin düşmesini ifade eder

Ham Çamur:Evsel ya da kentsel atıksuları işleyen arıtma tesislerinden ve evsel ve kentsel atıksulara benzeyen bileşimdeki atık suları arıtan diğer arıtma tesislerinden gelen arıtma çamurlarını ve Fosseptik tanklarından ve evsel ya da kentsel atıksuları arıtmak için kullanılan diğer tesislerden gelen arıtma çamurlarını ifade eder

Stabilize Arıtma Çamuru: Fermente edilebilirliğini ve kullanımından kaynaklanan sağlık tehlikelerini önemli ölçüde azaltılmak üzere, biyolojik, kimyasal ya da ısıl işlemden, uzun süreli depolama ya da diğer uygun işlemlerden geçirilmiş arıtma çamurlarını ifade eder

Kompost: Organik esaslı katı atıkların oksijenli veya oksijensiz ortamda ayrıştırılması suretiyle üretilen toprak iyileştirici maddeyi ifade eder

Toprak Kirlilik Parametreleri Sınır Değerleri

Topraktaki Ağır Met al Sınır Değerleri EK-1/A

(pH değeri 7’den büyük ise çevre ve insan sağlığına özellikle yer altı suyuna zararlı olmadığı

durumlarda Bakanlık sınır değerleri %50’ye kadar artırabilir)

(( Yem bitkileri yetiştirilen alanlarda çevre ve insan sağlığına zararlı olmadığı bilimsel çalışmalarla kanıtlandığı durumlarda, bu sınır değerlerin aşılmasına izin verilebilir))

Stabilize Arıtma Çamurunda Bulunan Ağır Met allerin Sınır Değerleri

Toprakta Kullanılabilecek Stabilize Arıtma Çamurunda Müsaade Edilecek Maksimum Ağır Met al Muhtevaları EK-1/B

Stabilize arıtma çamurlarının toprakta kullanılması:

Stabilize arıtma çamurlarının toprakta kullanılması izne tabidir Stabilize arıtma çamuru üreticileri kullanıma sunacakları stabilize arıtma çamuru için Stabilize Arıtma Çamuru Kullanım İzin Belgesi talebiyle valiliğe başvuruda bulunurlar

Toprak Kirliliğinin İnsan ve Çevreye Etkileri :

Toprağın doğal yapısının bozulması neticesinde toprak üzerinde bitki ve hayvanlar da barındırmaz Atık sular tarım alanlarının sulanmasında kullanılırsa içindeki kimyasal maddeler toprağa bulaşır ve kirlenmeye neden olur Bu kimyasal maddeler insanlar ve hayvanlara ciddi zararlar verebilir
Egzoz ve baca gazları içinde karbon dioksit, azot dioksit, kükürt dioksit gibi gazlar bulunur Bu gazlar havdaki su buharı ile birleşerek asit damlacıklarını oluştururlar Asit damlacıkları yağmurlarla yeryüzüne iner Bitki ve hayvanlara zarar verdiği gibi toprağa yeni kimyasal maddeler ekleyerek doğal yapısını bozar
Erozyon nedeniyle tarıma elverişli topraklarımızın kalınlığı gün geçtikçe azalmaktadır Elverişli toprağın azalması neticesinde özellikle çiftçiler zarar görmektedir

Toprak Kirliliğine Karşı Alınabilecek Tedbirler:

Tarım ilaçlarının toprağa zarar vermeyecek şekilde bilinçli olarak kullanılması,

Gübre kullanımında bilinçli hareket edilmesi,

Katı atıkların uygun alanlarda Mevzuata uygun şekilde bertaraf edilmesi,

Atık suların (özellikle tehlikeli maddeler içeren atık suların ) arıtılmadan toprağa verilmesinin önlenmesi,

Toprak kirliliği konusunda toplumsal bilincin artırılması

TOPRAK KİRLİLİĞİNE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
• Evsel atıklar toprağa zarar vermeyecek şekilde toplanmalı ve imha edilmelidir
• Verimli tarım alanlarına sanayi tesisleri ve yerleşim alanları kurulmamalıdır
• Sanayi atıkları arıtılmadan toprağa verilmemelidir
• Tarım ilaçlarında ve gübrelemede yanlış uygulamalar önlenmelidir
• Ambalaj sanayiinde cam, karton gibi yeniden kullanılabilir maddeler seçilmelidir
• Toprağı yanlış işleme ve yanlış sulama uygulamaları durdurulmalıdır
• Otlak ve ormanlar korunmalı ve çoğaltılmalıdır
• Nükleer santraller toprağa zarar vermeyecek yerlere kurulmalıdır
• Ağaç sevgisi ve ormanların korunması konusunda insanlar eğitilmelidir

Hava kirliliğine karşı alınabilecek önlemler
• Öncelikle fosil yakıt kullanım yerine doğalgaz, güneş enerjisi ve jeotermal enerji kullanımı yaygınlaştırılmalıdır
• Sanayi tesisleri kurulurken yeşil alanların artırılması planlanmalı ve sanayi atıkları havaya verilmemelidir
• Arabaların egzozlarından çıkan gazlara önlem alınmalıdır
• İnsanlar toplu taşımacılığa özendirilmeli ve yakıt olarak doğalgaz kullanılmalıdır
• Orman tahribatı önlenmeli, ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmeli ve ozon tabakasına zarar verilmemelidir

Su Kirliliğinin Önlenmesi

Arıtma tesisleri kurulmalı ve özenle işletilmeli
Belirli yerlerde nüfus artışının önüne geçilmeli
İnsanlar bilinçlendirilmeli
Su kaynaklarının korunması için iyi politikalar geliştirilmeli,plan ve programlar yapılmalı
Hava ve toprak kirliliğine sebep olan faktörler ortadan kaldırılmalıdır

Ses Kirliliğinin Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

* Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla önlenebilir;
* Otomobil kullanımını azaltacak önlemler alınmalıdır
* Ev ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar(ısıcam gibi) kullanılmalıdır
* Eğlence yerleri vb ortamlarda yüksek sesle müzik çalınması engellenmelidir
* Gürültü yapan kuruluşlar şehirlerin dışında kurulmalıdır

Radrasyonun Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Özel giysiler(kurşun önlük,özel maske)kullanılmalıdır
Radrasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa sürede radrasyonlu ortam terk edilmelidir
Radrasyonlu cihazlarla yapılan teşhis ve tedaviye sık sık başvurulmalıdır

ÇEVRE SORUNLARI ve DOĞAL AFETLER
1 Çevre Sorunları
Çevre sorunları, insanların yaşadıkları doğal ortamı bozmaları ile ortaya çıkar İnsanlar kendilerine daha iyi yaşama koşulları sağlamak için çevreye zarar verirler
Ülkemizde özellikle büyük şehirlerde kalitesiz yakıt kullanımından dolayı hava kirliliği meydana gelmektedir Fabrikalardan ve evlerden çevreye atılan bazı maddeler (poşet gibi) toprak kirliliğine neden olur
Özellikle sanayi bölgelerinin yakınındaki kentlerin kanalizasyonları akarsular, deniz ve göllerin kirletilmesine neden olmaktadır Ayrıca gemilerden boşaltılan bazı maddeler ve deniz kazaları bu kirlenmeyi artırmaktadır
Su ve toprak kirliliğine neden olan maddelerin bir kısmıda katı atıklardır Katı atıklar; plâstik maddeler, cam ürünleri, metalik maddeler (konserve ve meşrubat) ve ağaç ürünleri (kağıt, karton gibi)
Özellikle büyük kentlerde arabaların motor ve klakson gürültüleri ile bazı eğlence yerleri ve bazı iş yerleri de gürültü kirliliğine neden olmaktadır
*
Çevre sorunlarının çözümünde bize ve devlete düşen görevler;
· Ormanlarda izinsiz ağaç kesmeyip, ateş yakmamalıyız
· Fabrikaların zehirli atıkları ve kanalizasyon suları akarsulara, göllere ve denizlere akıtılmamalıdır
· Çöpleri rastgele çevreye, akarsulara, göllere ve denizlere atmamalıyız
· Kaliteli yakıtlar kullanmalıyız
· Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarına yardımcı olmalıyız
· Çevre sorunlarının önlenmesi için devletin çeşitli zorunluluklar getirmesi gerekmektedir
· Çevre bakanlığı daha aktif bir şekilde çalışmalıdır
· Yerel yönetimler çevre sorunlarına daha fazla ilgi göstermelidir
*
2 Doğal Afetler ve Korunma Yolları
Doğal afetler, insanları olumsuz etkileyen doğal olaylardır Büyük oranda can ve mal kaybına neden olurlar İnsanlara ve ülkelere büyük zarar verirler Doğal afetlerin kontrol altına alınıp durdurulması da mümkün değildir Bazı doğal afetleri şöyle sıralayabiliriz;
*
a Depremler
Yer kabuğunda meydana gelen ani sarsıntılara deprem denir Yeryüzünün belirli yerlerinde sıklıkla görülür Buralara deprem kuşakları denir
Bunların en önemlisi Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı’dır Bu kuşak Saros körfezinden başlayarak Marmara denizinin kuzeyinden İzmit körfezi ve Karadeniz Bölgesi’ndeki sıradağların arasındaki çukurluklardan Van gölünün kuzeyine kadar ulaşır
*

Ülkemizdeki deprem alanlarının dağılışı
*
Deprem öncesi alınması gereken önlemler;
· Deprem kuşağına yerleşim yeri kurulmamalıdır
· Zemini sağlam olmayan yerlere yerleşilmemelidir
· Binalar yüksek katlı olmamalı ve inşaat tekniklerine uygun yapılmalıdır
· Halka deprem konusunda eğitim verilmelidir
*
Deprem sırasında yapılması gerekenler;
· Soğukkanlı davranılmalıdır
· Balkon ve pencereden atlanmamalıdır
· Elektrik sigortası ve hava gazı vanası kapatılmalıdır
· Bina içinde sağlam eşyaların yanında çömelmiş durumda bulunulmalıdır
· Sarsıntı biter bitmez binadan çıkılmalıdır
Ülkemizin büyük bir kısmı deprem tehlikesi altında olduğu için depreme karşı her zaman hazırlıklı olmalıyız Kısacası depremle yaşamayı öğrenmeliyiz
*
b Erozyon
Sel suları ve rüzgârlar tarafından aşındırılarak taşınan toprakların barajlara, göllere ve denizlere biriktirilmesine erozyon denir
Yurdumuz yarı kurak bir iklime sahip olduğu için önemli bir kısmı bitki örtüsünden yoksundur Aynı zamanda yurdumuz çok engebeli bir araziye sahiptir
Bunlardan dolayı ülkemizde çok şiddetli erozyon meydana gelmektedir Sağanak yağışlar, orman ve otlakların tahribi ile arazilerin yanlış kullanımı da erozyonu artıran faktörlerdendir
Erozyon sonucunda toprağın en verimli olan kısmı taşındığı için tarım alanlarında azalma meydana gelir Taşınan toprağın bir kısmı baraj göllerine dolarak barajların kullanım sürelerinin kısalmasına neden olur
Toprak erozyonu ülkemiz için çok önemli bir sorundur Çünkü tahrip edilen toprakta bitkiler yetişmeyecektir Bu yüzden topraklarımızda tarım yapmak zorlaşacaktır Bu durumda ülkeler açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalabilirler
Erozyonla mücadele için özel bir kuruluş olan TEMA (Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı) kurulmuştur TEMA erozyon konusunda eğitici çalışmalar yaparak, erozyonu önlemek için faaliyetlerde bulunur
*
Erozyonu önlemek için;
· Orman alanları korunmalı
· Boş araziler ağaçlandırılmalı
· Meralar korunmalı
· Eğimli yamaçlar taraçalandırılmalı
· Tarlalardaki anız örtüsü yakılmamalıdır
Kısacası erozyonu önlemek için bitki örtüsü korunmalıdır
*
c Toprak kayması
Yamaçlarda bulunan toprağın, kütle halinde kayarak aşağı doğru inmesi olayına toprak kayması denir Toprak kaymasına heyelân da denir Bazen toprakla birlikte altındaki kayanın bir bölümü de yer değiştirir
*
Toprak kaymasının nedenleri;
· Yer şekillerinin fazla eğimli olması
· Yağışlar ve eriyen kar sularının toprağı kaygan hale getirmesi
· Özellikle killi toprakların yağış sularını emerek kayganlaşması
· İnsanların yol yapımı ve inşaat çalışması gibi faaliyetleri de toprak kaymasına neden olabilir

Ülkemizde görülen heyelânların mevsimlere dağılış oranları
*
Ülkemizde toprak kaymaları en fazla ilkbahar mevsiminde görülmektedir Bunun en önemli nedeni kar erimeleridir Toprak kayması en fazla Karadeniz Bölgesi’nde meydana gelmektedir Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü’nde heyelânlar çok fazla olmaktadır
Toprak kayması sonucunda göller de oluşur Vadi boyunca akan bir akarsuyun önü toprak kayması ile kapanarak göller oluşabilir Trabzon’daki Sera ve Erzurum’daki Tortum gölleri buna örnek olarak verilebilir
*
d Sel baskınları ve önleme çalışmaları
Sel, sağanak yağış ve hızlı kar erimeleri sonucu çok miktarda suyun akışa geçmesi ile meydana gelir Sel, önüne gelen taşları, toprakları, bitkileri sökerek taşımaktadır Sel, ülkemizde çok görülen bir doğal afettir Her yöremizde sel felaketleri meydana gelebilir Fakat en fazla Doğu Karadeniz Bölümü’nde görülür En fazla ilkbahar mevsiminde sel meydana gelir Bu mevsimde artan yağmurlar selleri oluşturur Yaz aylarında görülen sellerin nedeni sağanak yağışlardır Ülkemizde sellerin başlıca oluş nedenleri;
· Sağanak yağışlar ve hızlı kar erimeleri
· Arazinin bitki örtüsünden yoksun olmasıdır
Sel baskınları verimli tarım topraklarını taşır Tarım alanlarındaki ürünlere zarar verir Ev, yol ve köprülere zarar verir Seller sonucunda ulaşım ve haberleşmede aksamalar olur Sellerin zararlarından korunmak için,
· Akarsu yataklarına yerleşilmemelidir
· Akarsu yataklarının kenarlarına taşkınları önlemek için setler yapılmalıdır
*
e Çığ
Çığ, büyük kar yığınlarının yamaç boyunca hareket etmesidir Yüksek dağlık alanlardaki dik yamaçlarda bulunan karların değişik seslerle harekete geçmesi sonucu oluşur Çığ, ülkemizde en fazla Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür Bunun nedeni kar yağışlarının fazla olmasıdır
*
f Yangınlar
Yangınların bir kısmı yerleşim yerlerinde meydana gelir Bunlara insanlar neden olmaktadır Fakat özellikle orman yangınları büyük doğal afetler arasında gösterilebilir Orman yangınları en fazla yaz ve sonbahar mevsimlerinde görülür Orman yangınları doğal çevreye zarar verdiği gibi ülke ekonomisine de büyük zarar verir Orman yangınları; erozyon, sel, heyelân ve kuraklığa neden olur Orman yangınlarına karşı alınacak önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;
· Ormanlarda yapılan pikniklerde ateş yakılmamalı, sigara izmariti atılmamalıdır
· Orman içinde yollar açılmalıdır
· Orman içinde haberleşme ve yangın söndürme sistemi kurulmalıdır