Genç Yetıskınlıkte Psıkolojık Olgunlasma

GENÇ YETISKINLIKTE PSIKOLOJIK OLGUNLASMA
1 Olgunlugun Tanimlanmasi
Genellikle yetiskinlik' "olgunluk" dönemi sayilir Kisilik kuramlarinin
çogu olgunlugu, genç yetiskinlik sirasinda gelisen bir olgu olarak
tanimlar Kisilik kuramlari olgunlugun psikolojik nitelikleri konusunda
da uzlasirlar: Sevecenlik, cinsel duyarlilik, sevme ve sevilme
yetisi, toplumsal olma yetisi, baska insanlar yetistirebilme yetisi, vb
Ayrica, olgun kisiler kim olduklarinin, kisisel güçlerinin ne oldugunun
bilincinde olan kisilerdir Olgun kisi duragan degildir, sürekli degisim
ve yeniden uyum gösterir, kendini yeniler Olgunluk sonul bir ürün de
degildir, sürekli bir olusumun durmadan yenilenen sonucudur Kisilik
kuramcilari olgunlugu, bir tür ulasilan plato ya da sonuncu durum olarak
degil, bir olusum süreci olarak görürler Olgunluk bireylerin, yasamin
gereklerine ve zorunluluklarina basarili bir biçimde uyum saglamalari
ve bunlarla esnek bir biçimde basa çikabilmeleri için sürekli

degisim gösterme yetenegidir Olgunlasma süreci bizimle dünya arasinda
hiç bitmeyecek bir uyum arayisidir Kuskusuz, toplumsal beklentiler,
bireyin yasaminin nesnel kosullari, yeteneklerdeki bireysel
farkliliklar olgunluga ulasmayi etkileyecektir Buna karsin Maslow olgunlugu,
toplumun bireyin insancil gelisimine gizil bir engel olusturdugu
yerde, "insancil yönelimin egemenligi" olarak tanimlar Asagi ve
yüksek düzeydeki gereksinmeler birbiriyle etkilesir, fakat bireyi
olgunluga götüren gereksinmeler yüksek düzeydeki gereksinmelerdir,
yani "kendini gerçeklestirme" ve "bilimsel anlayis"tir Kendini
gerçeklestiren kisi asagi gereksinmeleri asmistir; özsaygi, baskalarina
baglilik, insancil bir kisi olarak büyümeye istekli olma özelliklerini
gösterir Rogers'in deyisiyle, olgun kisi, kendine güvenerek ve kendi
yasantilarini kabul ederek tam bir isleyise ulasan kisidir, karsi karsiya
oldugu gerçekligin tüm yönlerine uyum saglama gereksinmesini duyan
kisidir Olgun kisi kendi çevresini olusturur ve kendisini ve baskalarini
nesnel bir biçimde algilamaya yeteneklidir; bireysel bir kimlik
ve bütünlesmis bir kisilik kazanmistir; kendi yasam düzeyi için gerekli
gelisim görevlerini basarir ve simdiki zamanla ve gelecekle basa
çikmak için gerekli yetenek ve becerileri gelistirir
Gordon W Allport'a (1961) göre olgun kisiligin özellikleri sunlardir:
1) Genis bir benlik duygusuna sahip olmak, 2) Baskalariyla
hem yakin iliskilerde hem de genel iliskilerde sicak baglar kurmaya
yetenekli olmak, 3) Temel bir duygusal güvenlige sahip olmak ve kendini
kabul etmek, 4) Dis gerçeklikle baglanti içinde, atilimla algilamak,
düsünmek ve eylemde bulunmak, 5) Kendini gerçeklestirmeye,

içgörüye ve humor'a yetenekli olmak, 6) Bütünlesmis bir yasam felsefesiyle
uyum içinde yasamak
Olgun kisiligin bu ögelerinin temeli olumlu bir benlik-kavramidir
Benlik-kavrami (self-concept), zaman içinde kendimiz konusunda
sahip oldugumuz görüstür Benlik-kavrami toplumsal etkilesime
dayanarak gelisir Çünkü çevreden alinan geri bildirimlere dayanir
Benlik-kavrami benlik-imgesi'nden çok daha bagimsiz ve kararlidir
Benlik-imgesi (self-image), bizim kendimize iliskin ve biz bir
toplumsal durumdan digerine geçtikçe degisen ve görece geçici olan
zihinsel resimlerdir Benlik-kavraminin davranislarimiz üzerindeki etkisi
kuskusuz daha önemlidir
Ergenlikten genç yetiskinlige geçerken benlik-kavraminda önemli
degisimler görülmez, daha çok, bir kararlilik kazanma söz konusudur
Genç yetiskin temelde ergenlikteki ayni insandir Ancak genç yetiskinler,
sorunlarla basa çikmada daha büyük bir yetenek ve dünyayla
iliskilerde daha büyük bir kavrayis gösterirler Bu gelismede cinsel
rollerin ögrenilmesi çok önemli bir etkendir Erkek ve kadin davranislarinda
kültürel beklentilerin etkisi çok büyüktür Örnegin kadinlar,
"uygun" kadin davranisinin edilgin, duygusal, akildisi olmasi gerektigini
"ögrenirler"; kendi yasamlari üzerinde erkekten daha az bir denetim
iradesi gelistirirler; özellikle erkeklerle yarismak zorunda olduklari
alanlarda basarilarini beceri ve akillarindan çok "sans"a baglarlar
Ancak günümüzde genç yetiskinler bu geleneksel kalipyargilari

asabilmektedirler
Genç yetiskinin kisiligindeki olgunlasmanin çesitli yönlerini betimlemeden
önce, bellibasli kisilik kuramlarinin olgunluk modellerini
topluca göstermekte yarar var Tablo 10'daki modellerde görülen farkliliklar
olgun yetiskini tanimlamada karsilasilan temel sorunlari da ortaya
koymaktadir