Uruk Tabletler Nelerdir?Uruk Tabletler Hakkında

Uruk Tabletler Nelerdir?Uruk Tabletler Hakkında

Bugüne kadar edinebildiğimiz bilgilerle yazı MÖ 4 binde Güney Mezopotamya'da ya da Sümer'de icat edilmiştir Yazının elimize geçen ilk örneklerini oluşturan kil tabletler ise aşağı Fırat bölgesinde bugünkü adı War-ka olan Sümer şehri Uruk'ta yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır IV A yapı katına ait bu tabletler üzerinde yapılan çalışmalar bu yazıda kullanılan işaretlerin olasılıkla konuşulan dille ilişkili olduğunu ortaya koymuştur

Uruk IV A buluntuları arasında üzerinde birkaç işaret olan bir grup küçük tablet vardır Bu tabletlerin üzerinde delik ve ip parçalarının bulunması bunların calculfler gibi gönderilen mallar üzerinde bir çeşit etiket olarak kullanıldıklarını göstermektedir Daha büyük boyuttaki bir grup tablet ise çoğunlukla tek bir mesaj ve malın cinsine ait yazı işaretleri ve miktarını gösteren sayı işaretleri içerirler idari kayıtlar içeren bu tür metinler üzerinde olasılıkla mala ait değerler ve şahıs isimleri birarada yazıldıkları içinbu tabletleri içerik açısından sınıflamak zordur Çoğunlukta olan diğer metinlerde ise tablet yüzeyi birden fazla mesaj içerebilmesi için bölümlere ayrılmıştır Bu grup tabletlerde bölümlerin birbirleriyle ilgili olduklarının tahmin edilmesine rağmen bu ancak birkaç tablet üzerin de kanıtlanabilmiştir Bu tabletlerde ön yüz olduğu kabul edilen tarafta mallar la birlikte bulunan miktar gösteren sayı işaretleri arka yüzde toplanarak verilmiştir Bunun yanısıra bazı tabletlerde bu toplama işleminin yapılmaması toplam sayının her zaman bir önem taşımadığına işaret etmektedir

Uruk III yapı katı tabletleri ise sayıca daha azdır ve Uruk IV'te az rastlanan bazı yazım türleri bu dönemde daha yaygın olarak kullanılmaya başlanır Ayrıca diğer Mezopotamya yerleşimlerinden Cemdet Nasr da bu dönemle çağdaş belge verir Bu dönemde artık etiket tabletler ve sadece bir kayıt içeren küçük boyutlu tabletlere rastlanmaz Birden fazla mesaj içeren belgeler ise öncekilere oranla daha karmaşık yazımlarla ifade edilmeye başlanmıştır

Uruk tabletlerinin % 85'ini şehir tapınaklarına girip çıkan yiyecek ve tekstil kayıtları oluşturmaktadır Bunlardan Sümer'in daha geç dönem tarihinden tanıdığımız Uruk'un çevresindeki bazı yerleşim merkezlerini saptayabilmek mümkün olmaktadır (Kuzeyde KİŞ ve Eşnunna Iran dağları yakınındaki Aratta bugünkü adı Bahreyn olan Dilmun vs) Metinlerin % 15'i ise çeşitli ticaret malları hayvanlar ve görevli isimleri içeren sözlük listeleridir Kâtiplere yazı sistemini öğretmek için kullanılan bu listelerin 600 yıl sonraki dönemde de bulunması geleneğe olan bağlılığı göstermesi açısından ilginçtir Bu devamlılık sayesinde okunması oldukça güçlük çıkaran pek çok erken dönem işareti tanımlanabilir hale gelmiştir Genelde resimlerle ifade edilen erken dönem yazılarının anlaşılmasının kolay olduğu şeklinde bir izlenim vardır ancak çoğu zaman mesele bu kadar basit değildir Bir öküz veya bir başak tanesi kolayca farkedilebilir ancak bazen resim olarak tanımlanamadıkları gibi sözlük tabletlerine başvurulmasına rağmen anlamları belirlenemeyen pek çok işaret vardır

Toplam sayıları 5000'in üzerinde olan Uruk IV ve III tabletlerinin tek bir tanesinin dahi tarihi dini veya edebi belge içermemesi bir rastlantı olarak değil açıkça bu dönemde bu tür belgelerin kaydedilmemiş olması ile açıklanabilir Bu gerçek yazının bu tür kayıtları tutmak için icat edilebileceği olasılığını tamamen ortadan kaldırır Tam tersi tarihi ya da edebi belgelerin asla böyle kolay bir sistemle yazılamayacak olmaları yazının geliştirilmesini zorunlu kılmıştır

Uruk IV A ve onu izleyen Uruk III tabletlerinin az ya da çok soyut işaretlerin yanısıra pek çok doğal "resim-işaretleri" de içermesi bu dönemden önce yazının tamamen resim işaretlerinden oluşan bir devreden geçtiğini kesinleştirmektedir Ancak maalesef bugüne kadar elimize yazının bu ilk dönemlerine ait herhangi bir buluntu geçmemiştir Buna olasılıkla yazının dayanıklılığı az olan tahta deribalmumu fildişi ya da kemik gibi bir madde üzerine yazılması neden olmuştur