Ca'fer-İ Tayyâr

Ca'fer-i Tayyâr

Peygamber efendimiz 36 yaşlarında bulundukları sırada Hicaz topraklarında şiddetli bir kuraklık ve açlık hüküm sürüyordu Hemen herkes her geçen gün bunun ağırlığını daha çok daha derinden hissediyordu Peygamber efendimizin amcası Ebû Tâlib kalabalık bir ailenin reisiydi Ailesini geçindirecek bir servete sahip değildi Bunun için geçinmekte herkesten daha çok sıkıntı çekiyordu


Yükünü biraz hafifletelim


Peygamber efendimiz küçük yaşından beri yanında büyüdüğü ve iyiliğini gördüğü amcasına bu sıkıntılı zamanında bir yardım yapmak onun geçim yükünü hafifletmek istiyordu Bu sebeple amcalarının en zengini olan Hz Abbâs'a bir gün şöyle teklifte bulundular:


- Ey Amcam biliyorsun ki kadeşin Ebû Tâlib'in çok çocuğu vardır İnsanların uğradığı şu kıtlık ve açlığı da görüyorsun Haydi Ebû Talib'e gidelim onun aile yükünü biraz hafifletelim Bakıp büyütmek üzere oğullarından birini ben yanıma alayım birisini de sen alırsın Evlâtlarından iki tanesini onun üzerinden almak kâfi gelir


Hz Abbâs "olur" deyince kalktılar Ebû Tâlib'in yanına vardılar Ona dediler ki:


- Halkın içinde bulunduğu kıtlık ve darlık kalkıncaya kadar senin çocuklarından bir kısmını yanımıza alıp yükünü hafifletmek istiyoruz


Ebû Tâlib de onlara dedi ki:


- Oğullarımdan Ukayl ve Tâlib'i bana bırakıp istediğinizi alabilirsiniz


Böylece Peygamber efendimiz Hz Ali'yi Hz Abbâs da Hz Ca'fer'i yanına aldı


Birgün Ebû Tâlib oğlu Ca'fer ile şehrin dışında yürürken Peygamber efendimizi gördü Hz Ali ile beraber namaz kılıyorlardı Ebû Tâlib oğlu Ca'fer'e:


- Git sen de kardeşinin yanına dur namaza başla dedi


Ca'fer gidip Hz Ali'nin yanında namaza durdu Namazdan sonra Peygamber efendimiz Ona duâ ederek buyurdu ki:


- Hak teâlâ sana iki kanat versin Cennette onlar ile uçarsın


Allahü teâlâ bu duâyı kabûl etti Hz Ca'fer Mûte gazâsında şehîd olmakla şereflendi Allahü teâlâ ona iki kanat verdi Firdevs Cennetinde uçmaktadır Bunun için Ca'fer-i Tayyâr diye meşhûrdur


Kureyş müşriklerinin Eshâb-ı kirâma karşı revâ gördükleri zulüm ve işkenceden sonra Peygamber efendimiz bir kısım Eshâbın Habeşistan'a hicret etmelerine müsaade etti Kâfile Hz Ca'fer'in başkanlığında hareket etti Habeşistan'da çok iyi karşılandılar


Teslim edilmesini isteyiniz


Mekkeli müşrikler bu durumdan haberdar olunca toplandı Habeşistan meliki Necâşî'ye iki elçi göndermeye karar verdiler Son derece kıymetli hediyeler hazırladılar Necâşî'nin din adamlarına devlet erkânına hediyeler ayrıldı Bu işe Abdullah bin Rebia ile Amr bin Âs vazifelendirildi Bu iki elçiye Neçâşi'nin huzurlarında neler söyleyeceleri öğretildi Onlara denildi ki:


- Hükümdar ile konuşmadan evvel onun patriklerine ve kumandanlarının her birine hediyesini verdikten sonra Necâşî'nin hediyesini takdim ediniz Bu işi yaptıktan sonra oradaki Müslümanların size teslim edilmesini isteyiniz Necâşî'nin Müslümanlar ile konuşmasına imkân bırakmayınız


Mekkeli müşriklerin elçileri Habeşistan'a geldiler ve devlet erkânının hediyelerini verdikten sonra Mekkeli muhâcirlerin kendilerine teslim edilmesi hususunda yardım etmelerini istediler


Memleketinize sığınmışlardır


Patrikler bunu kabûl ettiler Bundan sonra Mekkeli elçiler Necâşî'nin hediyelerini takdim ettiler Melik Necâşî'ye şöyle söylediler:


- Ey Melik! İçimizden birtakım kimseler sizin memleketinize sığınmışlardır Bu gelenler kendi milletlerinin dînini terkettikleri gibi sizin dîninize de girmemişlerdir Kendi kafalarına uygun uydurma bir dinleri vardır Ne biz ne de siz bu dîni tanımazsınız


Bizi bunların mensup oldukları milletin eşrâfı sizin memleketinize iltica eden adamların babaları ve kendi öz akrabaları gönderdi İstekleri gelenlerin tekrar iâde edilmeleridir Çünkü onlar bunların hâllerini daha yakından tanır Onların kendi öz dînlerinde hoş görmediklerini daha iyi bilirler


Gerek Amr bin Âs ve gerekse Abdullah bin Rebia'nın en çok arzû ettikleri şey Necâşî'nin bu sözleri dinliyerek arzûlarına uygun hareket etmesiydi Elçiler bu sözleri söyledikten sonra Necâşî'nin patrikleri söz almış şöyle demişlerdi:


- Bunlar çok doğru söylediler Bunların milletleri onlarla daha iyi meşgul olabilir onların neyi beğenip beğenmediklerini daha iyi takdir ederler Onun için siz bu adamları teslim ediniz de bunlar onları memleketlerine ve milletlerine götürsünler


Melik Necâşî bu sözlere çok kızdı ve dedi ki:


- Vallahi hayır! Ben bu adamları teslim etmem Bana iltica eden memleketime gelen adamlara hıyânet edemem Bunlar beni başkasına tercih etmiş ve benim memleketime gelmişlerdir Onun için gelen muhâcirleri sarayıma da'vet eder onlara bu adamların söyledikleri sözlere karşı ne diyeceklerini sorar cevaplarını dinlerim Eğer muhâcirler bunların dedikleri gibi iseler onları teslim eder ve kendi milletlerine iâde ederim Öyle değilse onları korur ülkemde kaldıkça onlara iyilik ederim


Kime inanırlar


Daha önceleri Necâşî semâvi kitapları incelemişti Muhammed aleyhisselâmın gelme zamanının yakın olduğunu kavminin ona yalancı deyip inanmayacaklarını ve Mekke'den çıkaracaklarını biliyordu


Necâşî Mekkeli elçilere sordu:


- İnandıkları kimse kimdir?


- Muhammed'dir


Necâşî bu ismi işitince O'nun Peygamber olduğunu anladı ve belli etmedi Gelenlere tekrar sordu:


- Onun dîni ve mezhebi nedir ve neye da'vet eder?


- Onun mezhebi yoktur


- Mezhebi ve dînini bilmediğim bir topluluk ki gelip bana sığınmışlardır Ben onları size nasıl teslim ederim? Meclis kuralım Onları da getirelim Sizlerle yüzleştirelim Hepinizin de durumları belli olsun Onların da dînini bileyim


Necâşî Mekkeli müşriklerle yüzleştirmek için Müslümanları saraya da'vet etti Müslümanlar önce kendi aralarında istişâre ettiler ve "Habeş hükümdarının hoşuna gidecek ve mizaçlarına uygun olacak şekilde neler söyleyelim" diye konuştular Hz Ca'fer dedi ki:


- Bizim bu husûstaki bildiklerimiz Peygamberimizin bize buyurduğundan ibârettir deriz Netice neye varırsa râzıyız


Hepsi kabûl ettiler Sadece Hz Ca'fer'in konuşması için ittifak ettiler


Büyük bir divan kuruldu


Necâşî de âlimlerini topladı Büyük bir divan kuruldu Sonra muhâcirleri getirdiler Müslümanlar geldiklerinde selâm verdiler ve secde etmediler Necâşî Müslümanlara sordu:


- Neden secde etmediniz?


- Biz Allahü teâlâdan başkasına secde etmeyiz Peygamber efendimiz bizi Allahtan başkasına secde etmekten men edip "Secde yalnız Allahü teâlâya mahsûstur" buyurdu


Necâşî dedi ki:


- Ey huzuruma getirilmiş olan topluluk! Bana söyleyiniz Ülkeme ne için geldiniz? Hâliniz nedir? Tüccâr değilsiniz bir istediğiniz de yok Sizin şu ortaya çıkmış olan Peygamberinizin hâli nedir?


Hz Ca'fer şöyle cevap verdi:


- Ey Hükümdar! Ben önce üç söz söyliyeceğim Eğer doğru söyler isem beni tasdik edin yalan söylersem yalanlayın Herşeyden önce emret ki; şu adamlardan yalnız biri konuşsun diğerleri sussun!


Mekkeliler adına Amr bin Âs dedi ki:


- Ben konuşayım


Necâşî bunun üzerine:


- Ey Ca'fer önce sen konuş! dedi


Hz Ca'fer konuşmaya başladı:


- Benim üç sözüm var Şu adama sorunuz Biz yakalanıp efendilerimize iâde edilecek köleler miyiz?


Necâşî sordu:


- Ey Amr! Onlar köle midirler?


- Hayır! Onlar köle değil hürdürler!


Hz Ca'fer tekrar konuştu:


- Acaba biz haksız yere bir kimsenin kanını mı döktük de kanı dökülenlere iâde mi edileceğiz?


Birinin kanını mı döktüler


Necâşî Amr'a sordu:


- Bunlar haksız yere birinin kanını mı döktüler?


- Hayır bir damla bile kan dökmediler


Bu sefer Hz Ca'fer Necâşî'ye hitaben dedi ki:


- Başkasının mallarından haksız yere aldığımız üzerimizde ödemekle mükellef olduğumuz mallar mı vardır?


Necâşî de Amr'a sordu:


- Ey Amr! Eğer şuncağızların ödeyecekleri pek çok altın bile olsa borçları varsa onu ben ödeyeceğim! Söyleyin!


- Hayır bir kuruş bile yok!


- O hâlde siz bunlardan ne istiyorsunuz?


- Onlar ile biz bir dinde idik Onlar bunları bıraktılar Muhammed'e ve dînine uydular


Necâşî Hz Ca'fer'e dedi ki:


- Siz bulunduğunuz dîni bırakıp ne diye başkasına uydunuz? Kavminizin dîninden ayrıldığınıza ne benim dînimde ne de bunların dîninde olmadığınıza göre sizin edindiğiniz bu din hakkında bilgi veriniz?


Hz Ca'fer şöyle cevap verdi:


- Ey hükümdar! Biz câhil bir millet idik Putlara tapardık Ölmüş hayvan leşini yer her türlü kötülüğü işlerdik Akrabalarımızla münâsebetlerimizi keser komşularımıza kötülük yapardık Kuvvetli olanlarımız zayıf olanlarımızı ezerdi


Allahü teâlâ bize kendimizden doğruluğunu eminliğini iffet ve temizliğini soyunun düzgünlüğünü bildiğimiz bir Peygamber gönderinceye kadar biz bu vaziyette idik O Peygamber bizi Allahü teâlânın varlığına birliğine inanmaya O'na ibâdete; bizim ve atalarımızın tapınageldiği taşları ve putları bırakmaya da'vet etti


İftirâdan alıkoydu


Doğru sözlü olmayı emânete hıyânet etmemeyi akrabalık haklarını gözetmeyi komşularla güzel geçinmeyi günâhlardan ve kan dökmekten sakınmayı bize emretti Her türlü ahlâksızlıklardan yalan söylemekten yetimlerin malını yemekten namuslu kadınlara dil uzatmaktan ve iftira etmekten bizi alıkoydu


Allahü teâlâya eş ortak koşmaksızın ibâdet etmeyi namaz kılmayı zekât vermeyi oruç tutmayı bize emretti Biz de kabûl ettik ve îmân ettik Onun Allahtan getirip bildirdiklerine tâbi olduk Allahü teâlâya ibâdet ettik O'nun bize harâm kıldığını harâm helâl kıldığını helâl olarak kabûl ettik


Bu yüzden kavmimiz bize düşman olup bize zulmettiler Bizi dînimizden döndürüp Allaha ibâdetten vazgeçirip putlara taptırmak için türlü işkencelere uğrattılar Bizi perişân ettiler Bizi yeniden putlara taptırmak için zulmettiler Bizi sıkıştırdıkça sıkıştırdılar Bizimle dînimizin arasına girdiler ve bizi dînimizden ayırmak istediler


Biz de yurdumuzu yuvamızı bırakarak senin ülkene sığındık Seni başkalarına tercih ettik Senin himâyene komşuluğuna can attık Senin yanında zulme haksızlığa uğramıyacağımızı ummaktayız


Necâşî Hz Ca'fer'e dedi ki:


- Sen Allahın bildiklerinden biraz biliyor musun?


- Evet biliyorum


- Ondan bana biraz oku!


Tatlı ve güzel kelâm


Hz Ca'fer de Meryem sûresinin ilk âyetlerini okumaya başladı O okudukça Necâşî ağlıyordu Gözlerinden akan yaşlar sakalını ıslatıyordu Rahibler de çok ağladılar Necâşî ve Rahibler dediler ki:


- Ey Ca'fer! Bu tatlı ve güzel kelâmdan biraz daha oku!


Hz Ca'fer Kehf sûresinden okudu Necâşî kendisini tutamıyarak:


- Vallahi bu aynı kandilden fışkıran bir nûrdur Hz Mûsâ ve Hz Îsâ da onunla gelmiştir dedi


Necâşî daha sonra Kureyş elçilerine döndü:


- Gidiniz! Vallahi ben ne onları size teslim eder ne de onlara bir kötülük düşünürüm


Bunun üzerine Abdullah bin Ebî Rebia ile Amr bin Âs Necâşî'nin huzurundan çıktılar


Amr bin Âs Necâşî'nin huzurundan eli boş çıkınca arkadaşı Abdullah'a dedi ki:


- Onların bir kabahatini Necâşî'nin yanında ortaya koyup köklerini kazıtayım da gör Onların Meryem oğlu İsâ'yı bir kul olarak bildiklerini ihbar edeceğim


Ertesi günü Necâşî'nin yanına varıp:


- Ey Hükümdar! Onlar Meryem oğlu Îsâ hakkında ağır sözler söylüyorlar Onlara Hz Îsâ için ne söylediklerini sor dedi


Ne cevap vereceğiz?


Bunun üzerine Necâşî muhâcir Müslümanlara adam gönderdi Müslümanlar tekrar bir araya toplandılar Birbirlerine sordular:


- Îsâ aleyhisselâm hakkında sorarlarsa ne cevap vereceğiz?


Hz Ca'fer dedi ki:


- Hz Îsâ hakkında Allahü teâlânın buyurduğunu Peygamber efendimizin bize getirdiğini söyleriz


Necâşî'nin huzuruna çıkınca Necâşî sordu:


- Siz Meryem oğlu Îsâ hakkında ne biliyorsunuz?


Hz Ca'fer şöyle cevap verdi:


- Biz Hz Îsâ hakkında Peygamber efendimizin bize Allahü teâlâdan getirip tebliğ eylediğini söyleriz Onun Allahın kulu ve Resûlü olduğunu dünyadan ve erkeklerden vazgeçerek Allaha bağlanmış afîfe bir kız olan Hz Meryem'den babasız olarak dünyaya geldiğini kabûl ederiz Allahü teâlâ Hz Âdem'i topraktan yarattığı gibi Hz Îsa'yı da babasız yaratmıştır deriz


Necâşî elini yere uzatıp yerden bir saman çöpü aldı ve dedi ki:


- Yemîn ederim ki Meryem oğlu Îsâ da sizin söylediğinizden fazla bir şey değildir Arada bu çöp kadar bile fark yoktur


Siz ne derseniz deyin


Necâşî bunu söylediği zaman etrafındaki hükûmet erkânı ve kumandanları aralarında fısıldaşmaya ve homurdanmaya başladılar Necâşî bunu görünce onlara:


- Yemîn ederim ki siz ne dersiniz deyin ben bunlar hakkında iyi şeyler düşünüyorum dedi


Sonra Müslüman muhacirlere dönerek devam etti:


- Sizi ve yanından geldiğiniz zâtı tebrik ederim! Ben şuna inandım ki; O Allahın Resûlüdür Zâten biz onu İncil'de görmüştük O Resûlü Meryem oğlu Îsâ da haber verdi Vallahi eğer O buralarda olsaydı gidip onun ayakkabılarını taşır ayaklarını yıkardım! Gidiniz! Ülkemin el değmemiş kısmında her türlü tecâvüzden uzak emniyet ve huzura kavuşmuş olarak yaşayınız Size kötülük edeni helâk ederim Bana dağ kadar altın verseler de sizlerden birini üzüntüye sokmam


Necâşî bundan sonra Kureyş elçilerinin getirdikleri hediyeler için:


- Benim bunlara ihtiyacım yoktur! Başkalarının gaspettiği bu mülkümü Allah bana geri verirken halkı bana boyun eğdirirken benden rüşvet almadı diyerek hediyelerini kendilerine geri verdi


Necâşî İslâmiyeti seçmiş ve Eshâb-ı kirâmı ziyâdesiyle sevindirmişti


Bir gün Necâî eski elbiselerini giyip sarayından çıktı Başında tac ve arkasında padişahlık elbisesi yoktu Toprak üzerine oturdu Papazlar bu hâle şaşırdı Sonra Hz Ca'fer'i ve diğer Eshâb-ı kirâmı çağırdı Onlar geldiler Melik'i bu vâziyette görüp sustular Necâşî Hz Ca'fer'e dedi ki:


- Ben etrafa haberciler gönderdim Bana müjde haberi getirdiler Allahü teâlâ Resûlüne yardım etmiş Bedir savaşında düşmanlarını helâk eylemiş Kâfirlerden Şeybe Utbe bir Rebia Ebû Cehil Ümeyye bin Halef cümlesi helâk olmuşlar ve bir çoğu da esir olmuşlar


Hz Cafer sevincini açıklayıp şükrettikten sonra sordu:


- Ey Melik! Böyle eski elbiseler giymenize sebep nedir?


Hangisine sevineyim


Necâşi şöyle cevap verdi:


- İncilde gördüm ki Hak teâlâ kullarına bir ni'meti başkasına haber veren kimsenin tevâzu yapması gerekir buyuruyor Şimdi Hak teâlâ Sevgili Peygamberine zafer ihsân eylemiş Ben de bunu size haber vermek için böyle yaptım


Hz Ca'fer ve beraberindeki Müslümanlar birkaç sene kaldıktan sonra Habeşistan'dan Medîne'ye geldiler Böylece iki defa hicret ettiler Dönüşleri hicretin yedinci yılında Hudeybiye'den sonra ve Peygamber efendimiz Hayber'de bulundukları sırada olmuştu Peygamber efendimiz Hz Ca'fer ile karşılaşınca onu alnından öpüp bağrına bastı ve buyurdu ki:


- Ben Hayber'in fethine mi yoksa Ca'fer'in gelişine mi sevineceğim bilemiyorum Sizin hicretiniz iki defadır Siz hem Habeş ülkesine hem de yurduma hicret ettiniz


Hz Ca'fer Habeşistan'dan döndükten iki yıl sonra Mûte seferi kararlaştırıldı İslâm Ordusu kısa zamanda hazırlandı Resûlullah efendimiz mübârek sancağı Hz Zeyd bin Hârise'ye teslim etti ve buyurdu:


Zeyd bin Hârise'yi cihâda çıkacak olan şu insanların başına kumandan tâyin ettim O şehîd olursa yerine Ca'fer bin Ebû Tâlib geçsin O da şehîd olursa yerine Abdullah bin Revâha geçsin O da şehîd olursa Müslümanlar aralarında uygun birini seçip onu kendilerine kumandan yapsınlar!


Çok kalabalık idiler


Peygamber efendimiz tarafından uğurlanıp yola çıkan mücâhidler yollarına devam ettiler Şam topraklarından Maan denilen yere varınca biraz dinlendiler Mücâhidler ilerlerken Meşârif diye anılan köyde düşman askerlerinin yaklaşmakta olduğunu görünce hemen Mûte'ye çekilip savaş düzenine girdiler


İki taraf arasında çok şiddetli bir savaş başladı Müslümanların başında bulunan Hz Zeyd bin Hârise'nin elinde Peygamber efendimizin sancağı bulunuyordu Rum askerlerinin mızrak darbeleriyle mübârek vücudu parçalanıp kanlar fışkırıncaya kadar kahramanca saldırıp dövüşmekten geri durmadı ve şehîd oldu


Bundan sonra Hz Ca'fer hemen sancağı kaptı Elinde sancak atını düşmana doğru sürdü Düşman askerleri Hz Ca'fer'in heybetinden korkup aralarında şöyle konuştular:


- Bunun hakkından kim gelecek?


Sancağı yere düşürmedi


Hz Ca'fer düşman askerlerinin arasına iyice dalmıştı Nihâyet bir düşman askeri Hz Ca'fer'in koluna bir kılıç darbesi vurdu Sağ eli kesilen Ca'fer sancağı diğer eline aldı Biraz sonra o eli de kesilince sancağı bırakmamak için pazılarıyla göğsüne kaldırdı


Nihayet mızrak ve kılınç darbeleriyle şehîd oldu Şehîd olduğunda mübârek vücudunda yetmişten fazla mızrak kılınç ve ok yarası görülmüştü ve hepsi de vücudunun ön kısmında idi Sonra sancağı Abdullah bin Revâha almış o da şehîd olunca Hâlid bin Velid almıştır


Rumlarla yapılan bu savaşta kumandanların şehîd olduklarını Cebrâil aleyhisselâm Peygamber efendimize bildirmiş Hz Peygamberimiz de mescidde Müslümanlara haber vermişti Peygamber efendimiz çok üzülmüşlerdi Eshâb-ı kirâm dediler ki:


- Yâ Resûlullah! Sizi üzüntülü görmek bizi daha çok üzüyor


Bunun üzerine üzüntülerinin şehîdlerin Cennette karşılıklı tahtlar üzerinde oturduklarının kendisine gösterilmesine kadar devam edeceğini beyân ettiler


Ca'fer-i Tayyâr'ın hanımı Hz Esmâ binti Umeys anlatıyor:


"O gün ekmek yapacağım hamuru yoğurduktan sonra çocuklarımı yıkadım temizledim güzel kokular sürdüm Resûlullah teşrif etti Buyurdu ki:


- Ey Esmâ! Ca'fer'in çocukları nerede? Onları bana getir!


Çocukları getirdim Onları sevdi okşadı ve mübârek gözlerinden yaş aktı Bunun üzerine kendilerine sordum:


- Ey Allahın Resûlü! Niçin ağlıyorsunuz? Yoksa Ca'fer ve arkadaşlarından size bir haber mi geldi?


Peygamber efendimiz buyurdu ki:


- Evet onlar bugün şehîd oldular


Bunu duyunca ağlamaya başladım Peygamberimiz ağzımdan uygun olmayan bir söz çıkmamasını tenbih edip evlerine gittiler"


Bundan sonra Peygamber efendimiz kerîmesi Hz Fâtıma'nın yanına vardı O da ağlıyordu


Peygamberimiz Hz Ca'fer'in âilesi için yemek yapılmasını emretti Üç gün ev halkına yemek yedirildi ve bu sünnet oldu


Fakirlerin babası


Peygamber efendimizin üzüntüsü devam ederken Cebrâil aleyhisselâmın gelerek Hz Ca'fer'in kesilen iki eli yerine Allahü teâlâ tarafından yâkuttan iki kanat ihsân olunduğunu o kanatlarla Cennette uçmakta olduğunu haber vermesi üzerine Peygamber efendimiz Hz Ca'fer'in ailesine;


- Ey iki kanatlı mesûd kimsenin çocukları diyerek bu durumu müjdelemişti


Bunun için Hz Ca'fer Tayyâr=Uçan ismiyle tanınmıştır