Cumhuriyet Altını'nın 86 Yıllık Hikayesi

Türkiye'de 86 yıllık geçmişe sahip Cumhuriyet altını, tarihi itibariyle Türkiye Cumhuriyeti kağıt paralarını geride bırakırken, vatandaşların yatırım ve özel günlerde takı amaçlı tercihlerinde ilk sıralardaki yerini de bugüne kadar korumayı başardı











Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasına mahsus Ekim 1925'de basılan ilk Cumhuriyet beş liralık altın bugünkü standardına 1951'de kavuşurken, günümüzde altın fiyatlarındaki yükselişe karşın bu yılın 10 aylık bölümünde 58 ton olan üretim, tüm zamanların rekoruna koşuyor








Basım öncesi çalışmalardan başlayarak tarihi Cumhuriyet kadar eski olan altın (beş liralık altın), Cumhuriyet'in kurulmasına mahsus meskük (damgalanmış, akçe haline getirilmiş) olarak ilk defa Ekim 1925'de Darphane'nin Topkapı'daki binasında, Maliye Vekili Abdülhalik (Mustafa Abdülhalik Renda), milletvekilleri ve askeri yetkililerin katılımıyla düzenlenen törende basılmıştı İlk basılan Cumhuriyet altını Atatürk'e sunulmak üzere Maliye Vekili Abdülhalik Bey'e verilmişti









Meskük 5 liralık altının ön yüzünde Arap alfabesiyle ''Türkiye Cumhuriyeti 1341'', arka yüzünde ise ''Ankara 23 Nisan 1336'' yazısı bulunuyordu 22 ayar meskük altının ağırlığı 36,8 gramdı İlk ziynet 5 liralık altın ise 1927'de basılmıştı İlk Atatürk resimli meskükler 1944'e, ilk Atatürk resimli ziynetler ise 1938'e ait Cumhuriyet altını bugünkü standardına 1951 yılında kavuştu









Meskük Cumhuriyet altınının bir yüzünde ''Türkiye Cumhuriyeti 1923'', Cumhuriyet'in hangi yılında basıldığını gösteren tarih, diğer yüzünde ise ortada Atatürk'ün başının yandan görünüşü ile ''Hakimiyet Milletindir'' ve resmin altında ''Ankara'' ibareleri bulunuyor Altın fiyatlarındaki yükselişe karşın özellikle yatırım amaçlı alınıp muhafaza edilen meskük Cumhuriyet altınına olan talep hız kesmenin aksine bu dönemde artarak devam etti









Cumhuriyet altınları, ziynet ve meskük olmak üzere 2 türde, 10 ayrı çeşit olarak üretiliyor Meskük altın, üzerinde Atatürk kabartması olduğu için Ata Lira olarak anılırken, inceltilmiş şekilde basılan ziynet altın ise genelde takı olarak alınıyor

Darphane, ''olağanüstü güvenliğin'' bulunduğu büyülü dünyasının kapılarını Anadolu Ajansı'na açtı AA muhabirinin izlenimlerine göre, Darphane'de altının döküldüğü noktaya ulaşabilmek için 5 noktada güvenlikten geçiliyor Bu kontrol noktalarında metale duyarlı dedektörlerden temiz olarak geçme şartı bulunuyor Bu nedenle metalden arındırılmış özel giysi ve ayakkabı ile atölyeye girilebiliyor Atölye çalışanları ile atölyeye girmesine izin verilenler bu kurallara ''harfiyen'' uymak zorunda










400'e yakın kişinin çalıştığı Darphane'de 24 ayar altın, döküm ve ocaklarda eritilerek 22 ayara getiriliyor Yaklaşık 8 milim kalındığında, 8 santim eninde, ortalama 25 metre uzunluğunda rulo haline getirilen altına ayar verildikten sonra hadde işlemine geçiliyor Burada üretilecek altın cinsine göre altın rulo gerekli inceliğe kavuşturuluyor









Doğrama kısmında üretilecek altının ebatlarına uygun pullar elde ediliyor, her pul tek tek tartılıyor, standart ağırlıkta ise tavlama işlemine geçiliyor Tavlama işlemiyle belli yumuşaklığa getirilen pullar baskı bölümüne alınıyor Meskük cumhuriyet altını kenar tırtılı dahil tek seferde darp edilmek suretiyle üretiliyor, ziynette ise altının tırtılı darp işleminden sonra ayrı bir makinede yapılıyor Kalite kontrolü ve paketleme ile üretim süreci tamamlanıyor















Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürü Sadettin Parmaksız, yaptığı açıklamada, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması üzerine eski kalıplarla sikke basımına imkan olmadığı için Cumhuriyet'e mahsus sikkelerin basımı için çalışmalar yapıldığını, Cumhuriyet ilan edilmeden önce başlayan çalışmalar sonucu Ekim 1925'de ilk Cumhuriyet beş liralık altının basımının gerçekleştirildiğini, bu tarihte basılan beş liralık altının 226 adet olduğunu, Atatürk resimli ilk ziynet altınların 1938 yılında meskük altınların ise 1944 yılında basıldığını, İnönü resimli 1943-1950 arasında basılmış ziynet, 1944-1950 arasında basılmış mesküklerin bulunduğunu belirtti










Darphane'nin basımını gerçekleştirdiği meskük ve ziynet altın miktarının 1987'de 6 ton, 1988'de 19,8 ton, 1989'da 1,9 ton, 1990, 1991 ve 1992'de 2,3'er ton, 1993'de 3,5 ton, 1994'de 7,4 ton, 1995'de 14,3 ton, 1996'da 24 ton, 1997'de 7,7 ton, 1998'de 22,1 ton, 1999'da 23,5 ton, 2000'de 31,3 ton, 2001'de 35 ton, 2002'de 32 ton, 2003'de 51 ton, 2004'de 40 ton, 2005'de 61,3 ton, 2006'da 66 ton, 2007'de 62,1, 2008'de 57,4, 2009'da 33,78 ve 2010'da 36,73 ton olduğunu, bu yılın Ekim sonu itibariyle de miktarın 58 ton civarındadır

Altın fiyatlarının yükselmesi veya düşmesi durumunda Darphane'deki üretim armaktadır