Hz. İsmail (A.S.)

Hz İSMAİL (as)
Kur'an-ı Kerîm'de adı zikredilen peygamberlerden Kendisine "Allah'ın kurbanı" anlamına "Zebihatullah" da denir Hz İbrahim'in Hacer'den olan büyük oğludur Kur'an'da on iki yerde ismi zikredilmekte ve aynı zamanda kendisine vahiy indiği bildirilmektedir (el-Bakara, 2/136; Alu İmran, 3/84; en-Nisa, 4/163) Hz İsmail (as)'ın bir Resul ve Nebi olduğu, ümmetine Allah'ın emirlerinden olan namaz, zekat gibi emirleri bildirdiği anlatılmaktadır Aynı şekilde Hz İbrahim ve Hz İshak ile birlikte Hz Ya'kub (as)'ın ecdadından birisi olduğu (el-Bakara, 2/133) ve İsmail (as)'ın babası İbrahim (as) ile birlikte Kabe'nin temelini yükselten ve O'nun temizliğinden sorumlu kimseler olarak anlatıldığı görülmektedir (el-Bakara, 2/125 ve 127)
Hz İsmail Mekke'ye yerleşen Cürhümîlerin çocukları ile büyümüş ve onlardan ok atıcılığını öğrenmiştir Eslem kabilesinden bir grup, yarış için ok atışırken, Hz Peygamber (sas) onlara şöyle demiştir: "Ey İsmail oğulları! Ok atınız, sizin atanız da mahir bir ok atıcı idi" (Buhari, Enbiya, 12) Hz İsmail iyi bir atıcı ve avcıydı Mekke'nin harem bölgesinin dışına çıkarak avlanır ve avlanmayı, ata binmeyi, yabani atları ehlileştirip binmeyi çok severdi Peygamber (sas) "At edininiz! Onu miras olarak alın ve miras olarak bırakınız! Çünkü bu size babanız İsmail'in mirasıdır" (Ebu'l-Fida, el-Bidaye ve'n-Nihaye, l, 192) buyurmuştur Hz İsmail Arap dilini çok güzel konuşan fasih bir insandı
Hz İbrahim Allah Teala'nın emriyle hanımı Hacer ve oğlu İsmail'i Filistin'den alıp Hicaz'a götürdü Hz İsmail henüz sütte idi Kabe'nin daha sonra inşa edildiği yere yakın bir yerde büyük bir ağacın yanına bıraktı Yanlarına bir dağarcık hurma ve biraz su koydu O zamanlar henüz Mekke şehri kurulmamıştı, her taraf ıssızdı Hatta su da yoktu
Hz ibrahim dönüp giderken Hacer, "Ey İbrahim, bizi bu ıssız ve kimsesiz vadide bırakıp da nereye gidiyorsun?" dedi Hacer tekrar, "Ey İbrahim! Bizi burada bırakmanı sana Allah mı, emretti?" diye seslendi Hz İbrahim, "Evet Allah emretti" deyince, Hacer, "Öyleyse Allah bize yeter, bizi o korur" diyerek Allah'a tevekkül etti İbrahim Seniye mevkiine gelince Kabe'nin bulunduğu tarafa yönelerek şöyle dua etmiştir: "Ey Rabbimiz, ben zürriyetimden bir kısmını senin mukaddes olan evinin yanında ekin bitmez bir vadiye yerleştirdim Şunun için ki, Rabbimiz (orada) namaz (ların)'ı dosdoğru kılsınlar Artık sen insanlardan bir kısmının gönüllerini onlara meylettir ve kendilerini bazı meyvelerle rızıklandır ki (verdiğin nimete) şükretsinler" (İbrahim, 14/37)
Aradan günler geçti Yanlarındaki su ve hurma bitti Etrafta kimseler yoktu, çocuk susuzluktan ağlıyordu
Hacer su aramaya başladı Safa tepesine çıktı, etrafa baktı kimseyi göremedi İndi; koşarak Merve'ye geldi;
etrafına bakındı, kimseyi görmedi Bir yudum su bulmak içinn Safa ile Merve arasındaki bu gidiş gelişi yedi defa tekrar etti Yedinci defa Merve'ye çıktığında şimdiki Zemzem kuyusunun bulunduğu yerde bir melek gördü Ayağının ökçesiyle yeri eşiyordu Oradan su çıkmıştı Diğer bir rivayete göre çocuk ayağı ile (veya eli ile) kumları eşelemeye başlamış ve oradan bir su çıkmıştır Hacer gelip kana kana içti, çocuğuna da içirdi
Hz Hacer su boşa akmasın diye gölet yapıp suyu muhafaza etmeye çalışıyor, bir yandan da avuçlarıyla kırbasını dolduruyordu Hz Peygamber (sas) bunu şöyle anlatmıştır: "Allah İsmail'in annesi Hacer'e rahmet eylesin! Eğer o Zemzem'i kendi haline bıraksaydı da, suyu avuçlamasaydı, muhakkak ki Zemzem akar bir kaynak olurdu" (Buharî, Enbiya, 9)
Hz Hacer'in suyu bulmasından sonra Mekke vadisinden geçen Cürhümîlerden bir grup vadinin üstünde bir kuş gördüler Bu kuşun su olan yerde uçtuğunu bilen Cürhümîler daha önce bu vadide bir su kaynağı yoktu Acaba, yeni bir su kaynağı mı bulundu diye içlerinden birisini kontrol için gönderdiler Suyu haber alınca, gelip su başına yerleşmek için Hz Hacer'den izin istediler Suda bir hak iddia etmemek şartıyla Hz Hacer onlara izin verdi Hz İsmail fasih arapçayı bunlardan öğrendi, gençlik yaşına gelince Cürhümîler içlerinden bir kızla Hz İsmail'i evlendirdiler Bu evlilikten sonra Hz Hacer vefat etti
Hz İbrahim oğlunun durumunu kontrol için Mekke'ye geldi Hz İsmail'in evine geldiğinde onu evde bulamadı Hz İsmail'in hanımı ile aralarında şu konuşma geçti: "İsmail nerede?" diye sordu Hz İsmail'in hanımı; "Rızık temin etmek için ava gitti" dedi "Geçiminiz nasıl?" diye sordu "Darlık içindeyiz, durumumuz kötü" diye cevapladı Hz İbrahim; "Kocan geldiğinde selam söyle, kapısının eşiğini değiştirsin" dedi ve gitti İsmail avdan dönünce hanımıyla aralarında şu konuşma geçti İsmail (as): "Evimize gelen oldu mu?" "Evet, yaşlı bir adam geldi, seni sordu, cevap verdim Geçimimizi sordu "darlık içindeyiz" dedim" Hz İsmail, "sana bir şey tenbih etti mi?" dedi Kadın, "Sana selam söylememi istedi ve "kapının eşiğini değiştirsin" diye tenbih etti" dedi İsmail (as) durumu anladı ve: "O gelen ihtiyar babamdı Senden ayrılmamı istiyor, artık evine dön dedi"
Böylece İsmail ilk eşinden boşandı Bir müddet sonra Cürhümîlerden başka bir kızla evlendi

İbrahim (as) Mekke'ye geldi Yine İsmail (as) ava gitmişti Hanımıyla aralarında yukarıdakine benzer şekilde bir konuşma geçti Ancak kadın geçimlerinin ve kocasının iyi olduğunu söyledi Daha sonra İbrahim: "Kocan geldiğinde ona selam söyle, kapısının eşiğini güzel tutsun" dedi
İsmail avdan gelince hanımı olanları anlattı İsmail: "O babamdı Sen de evimin eşiğisin Seni hoş tutmamı emrediyor" (Buharî, Enbiya, 9) dedi
Hz İbrahim zaman zaman Şam'dan gelip oğlunu ve hanımı Hacer'i ziyaret ederdi Bir defa rüyasında oğlu İsmail'i kurban ettiğini görmüştü Rüya üç gece aynen tekerrür edince Hz İbrahim durumunu oğluna açıp: "Ey oğulcuğum, rüyamda seni kurban ettiğimi gördüm, buna ne dersin? dedi Hz İsmail; "Babacığım, emrolunduğun şeyi yap, İnşallah beni sabredenlerden bulacaksın, diye cevap verdi" (es-Saffat, 37/102)
Hz İbrahim ve İsmail'in bu teslimiyetini Allah mükafatlandırdı İsmail'in yerine büyük bir kurbanlık verdi (es-Saffat, 37/107)
Ancak Yahudiler Hz İbrahim (as)'ın kurban ettiği oğlunun Hz İsmail değil Hz İshak olduğunu iddia ederler
(bk Ali el-Muttekî el-Hindî, Kenzu'l Ummâl, XI, 490)
Bu konuda bazı zayıf rivayetler varsa da Yahudilerin bu iddialarının asıl sebebi kıskançlıklarıdır Halife Hz Ömer b Abdülaziz müslüman olan bir Yahudi alimine "Hz İbrahim'in hangi oğlunu kurban etmesi emrolundu?" diye sormuştu Bu zat şöyle dedi: "Vallahi, Allah İsmail'in kesilmesini emretmişti Bunu Yahudiler de bilirler Ancak Yahudiler Arapları kıskanırlar Babanız İsmail'in kurban edilmesi hakkındaki ilahi emre boyun eğişi ve sabrının Allah tarafından övülmesini çekemezler de bu fazileti kendi ataları olan İshak (as)'a vermek isterler" (Taberî, Tarih, l, 138,139)
Hz İbrahim'in Mekke'ye yaptığı bir sefer sırasında Allah tarafından Kabe'yi yapması emredilmişti Oğlu ismail ile birlikte Kabe'yi yaptılar (el-Bakara, 2/127; el-Haçc, 22/26-27) İsmail (as) taş getiriyor, İbrahim (as) duvar örüyordu
Babasının vefatından sonra Hz İsmail, Hicaz halkına peygamber oldu Bu husus Kur'an-ı Kerîm'de: "Kitap (Kur'an) da İsmail (as)'ı de an ki O, va'dinde sadık rasul ve nebî idi O ehli (kavmi)ne namaz ve zekatla emrederdi ve O Rabbi Teala'nın yanında (söz ve hareketleriyle) makbul idi" (Meryem, 19/55-56) buyurulur
Nakledildiğine göre Hz İsmail babasının vefatından kırk yıl sonra 137 yaşında vefat etmiş ve Hacer'in Hicr'deki kabrinin yanına defnedilmiştir Arapların el-Musta'rebe grubu Hz İsmail (as)'ın oğullarından çoğalmış olup, bunların kökü Adnan'a dayanır
Hz İsmail'in kabri Harem'deki Hicr denilen yerdedir (Ali el-Muttekî el-Hindi, Kenzu'l-Ummal, XI, 490) KAYNAK: YÜCEL, Abdullah; Şamil İslam Ansiklopedisi, Akit Gazetesi Yayını, CIV, S148-150