Hud Süresi Meali

Hud Süresi Meali Mumine Sitesi
011-HÛD 11-HÛD Hûd sûresi, 123 (yüzyirmiüç) âyet olup 12, 17 ve 114 âyetler Medine'de, diğerleri Mekke'de inmiştir 50 - 60 âyetlerde Arabistan halkına gönderilmiş peygamberlerden biri olan Hûd (a s)'ın hayatından bahsedildiği için sûreye bu isim verilmiştir Yunus sûresinden sonra inmiş olup onun devamı niteliğindedir İtikada ait esasları, Kur'an'ın mucize oluşunu, ahiretle ilgili meseleleri, sevap ve cezayı ve Hz Hûd'dan başka Nuh, Salih, İbrahim, Lût, Şuayb ve Musa (a s) gibi peygamberlerin kıssalarını ihtiva etmektedir Rahmân ve Rahîm (olan) Allah'ın adıyla1 Elif Lâm Râ (Bu sana indirilen), hikmet sahibi (ve) her şeyden haberdar olan (Allah) tarafından âyetleri sağlamlaştırılmış, sonra da açıklanmış bir kitaptır2 (De ki: Bu Kitap) "Allah'tan başkasına ibadet etmemeniz için (indirildi) Şüphesiz ki ben, onun tarafından size (gönderilmiş) bir uyarıcı ve müjdeleyiciyim 3 Ve Rabbinizden mağfiret dilemeniz, sonra da ona tevbe etmeniz için (indirildi Eğer bu emrolunanları yaparsanız), Allah sizi, tayin edilmiş bir süreye kadar güzel bir şekilde yaşatır, fazlasını yapan herkese de iyiliğinin karşılığını verir Eğer yüz çevirirseniz, ben sizin başınıza gelecek büyük bir günün azabından korkarım" 4 Dönüşünüz yalnız Allah'adır O, her şeye kadirdir5 Bilesiniz ki, onlar Peygamber'den, (düşmanlıklarını) gizlemeleri için göğüslerini çevirirler (gönüllerinden geçeni gizlerler) İyi bilin ki, onlar elbiselerine büründükleri zaman dahi, Allah onların gizlediklerini de, açığa çıkardıklarını da bilir Çünkü O, kalplerin özünü bilendir6 Yeryüzünde yürüyen her canlının rızkı, yalnızca Allah'ın üzerinedir Allah o canlının durduğu yeri ve sonunda bırakılacağı mekanı bilir (Bunların) hepsi açık bir kitapta (levh-i mahfuz'da) dır 7 O, hanginizin amelinin daha güzel olacağı hususunda sizi imtihan etmek için, Arş'ı su üzerinde iken, gökleri ve yeri altı günde yaratandır Yemin ederim ki, (Resûlüm!): "Ölümden sonra muhakkak diriltileceksiniz" desen, kâfir olanlar derhal "Bu, açık bir büyüden başka bir şey değildir" derler

Göklerin ve yerin altı günde yaratılması meselesi için A’raf Suresi 54 Ayetin izahına bakınız
Arş: Kainattaki bütün cisimleri kuşatan ve mahiyetini bilemediğimiz bir şeydir Müfessirlerin bu ayetle ilgili açıklamalarına göre, Allah Teala, önce Arş’ı, sonra suyu, daha sonra da gökleri ve yeri yaratmıştır Arş’ın su üzerinde olması ona bitişik olmasını gerektirmez Nitekim göklerin de yerin üzerinde olduğu söylenir, fakat bununla göklerin yere bitişik olduğu kasdedilmez
8 Andolsun, eğer biz onlardan azabı sayılı bir süreye kadar ertelesek, mutlaka "Onun gelmesini engelleyen nedir?" derler Bilesiniz ki, kendilerine azap geldiği gün, bir daha onlardan uzaklaştırılacak değildir Ve alay etmekte oldukları şey, onları çepeçevre kuşatacaktır 9 Eğer insana tarafımızdan bir rahmet (nimet) tattırır da sonra bunu ondan çekip alırsak, tamamen ümitsiz ve nankör olur10 Eğer kendisine dokunan bir zarardan sonra ona bir nimet tattırırsak, elbette "Kötülükler benden gitti" der Çünkü o (bunu derken) şımarıktır, kibirlidir11 Ancak (musibetlere) sabredip güzel iş yapanlar böyle değildir İşte onlar için bir bağış ve bir büyük mükâfat vardır 12 Belki de sen (müşriklerin "Ona (gökten) bir hazine indirilseydi veya onunla beraber bir melek gelseydi!" demelerinden ötürü sana vahyolunan âyetlerin bir kısmını (duyurmayı) terk edeceksin ve bu yüzden ruhun daralacaktır (İyi bil ki) sen ancak bir uyarıcısın Allah ise her şeye vekîldir

Müşrikler, zaman zaman, Hz Peygamber’den, gökten hazineler indirmesi, kendilerine bir melek gönderilmesi gibi, olağanüstü şeyler isterler ve onların bu inatçı ve inkarcı tavırları Resulullah’ı son derece üzerdi Çünkü, onlara mucize gösterince de bunun bir büyü olduğunu söyleyerek yine inkara devam ederlerdi İşte yukarıdaki ayet, onların bu olumsuz tavrı karşısında Allah’ın ayetlerini tebliğden vazgeçmemesi hususunda Hz Peygamber’i uyarmakta, onun görevinin bu olduğunu, ötesinin Allah’a ait olduğunu bildirmektedir
13 Yoksa, "Onu (Kur'an'ı) kendisi uydurdu" mu diyorlar? De ki: Eğer doğru iseniz Allah'tan başka çağırabildiklerinizi (yardıma) çağırın da siz de onun gibi uydurulmuş on sûre getirin

Bu meydan okumanın Arapçayı en güzel bir şekilde kullananlara yöneltilmesi dikkat çekicidir Daha sonra inen ayet-i kerimelerle bu miktar üç ayete kadar indirilmesine rağmen onlar buna da cesaret edememişler ve kılıçla karşılık vermek zorunda kalmışlardır Bu sonuç Kur’an’ın Allah kelamı olduğunun büyük bir delilidir
14 Eğer (onlar) size cevap veremiyorlarsa, bilin ki, o ancak Allah'ın ilmiyle indirilmiştir ve O'ndan başka tanrı yoktur Artık siz müslüman oluyor musunuz? 15 Kim, (yalnız) dünya hayatını ve zinetini istemekte ise, işlerinin karşılığını orada onlara tam olarak veririz ve orada onlar hiçbir zarara uğratılmazlar16 İşte onlar, ahirette kendileri için ateşten başka hiçbir şeyleri olmayan kimselerdir; (dünyada) yaptıkları da boşa gitmiştir; yapmakta oldukları şeyler (zaten) bâtıldır17 Rabbin tarafından (gelmiş) açık bir delile dayanan ve kendisini Rabbinden bir şahidin izlediği, ayrıca kendisinden önce, bir önder ve bir rahmet olarak Musa'nın Kitab'ı (elinde) bulunan kimse (inkârcılar gibi) midir? Çünkü bunlar ona (Kur'an'a) inanırlar Zümrelerden hangisi onu inkâr ederse işte cehennem ateşi onun varacağı yerdir, bundan şüphen olmasın; zira bu, senin Rabbin tarafından bildirilmiş gerçektir; fakat insanların çoğu inanmazlar

Bu ayet-i kerimede bir mukayese yapılmaktadır Şöyle ki: Kur’an-ı Kerim gibi pek parlak bir delile, bu delili teyit eden bir şahide yani mucizeye ve inançlarının sağlamlığını gösteren semavi kitaplarından biri olan Tevratın şahitliğine sahip olan Peygamber ile bunları inkar eden ve sadece dünya hayatından başka bir şey istemeyen bir kafirin eşit olamayacağı bildirilmektedir Çünkü bunların biri Allah’ın seçkin kulu ve Allah’a inanmış, dolayısıyla dünya ve ahiret saadetini kazanmış kimsedir; diğeri ise inkar etmiş, dolayısıyla ebedi azaba müstehak olmuştur
18 Kim Allah'a karşı yalan uydurandan daha zalim olabilir? Onlar (kıyamet gününde) Rablerine arz edilecekler, şahitler de: İşte bunlar Rablerine karşı yalan söyleyenlerdir, diyecekler Bilin ki, Allah'ın lâneti zalimlerin üzerinedir! 19 Onlar, (insanları) Allah'ın yolundan alıkoyan ve onu eğri göstermek isteyenlerdir Ahireti inkâr edenler de onlardır 20 Onlar yeryüzünde (Allah'ı) âciz bırakacak değillerdir; onların Allah'tan başka (yardım isteyecekleri) dostları da yoktur Onların azabı kat kat olacaktır Çünkü onlar (gerçekleri) ne görebiliyorlar ne de kulak veriyorlardı 21 İşte onlar kendilerini ziyana uğrattılar Uydurmakta oldukları şeyler de kendilerinden kaybolup gitti 22 Şüphesiz onlar, ahirette en çok ziyana uğrayanlardır23 İnanıp da güzel işler yapan ve Rablerine gönülden boyun eğenlere gelince, işte onlar cennet ehlidir Onlar orada ebedî kalırlar 24 Bu iki zümrenin (müminlerle kâfirlerin) durumu, kör ve sağır ile gören ve işiten kimseler gibidir Bunların hali hiç eşit olur mu? Hâla ibret almıyor musunuz?

Surenin buraya kadar olan bölümünde itikadla ilgili esaslar, Kur’an’ın mucize oluşu, inanmayanların ahiretteki durumları, cezaları; buna karşılık inananların mükafatları anlatıldı ve onların cennet ehli oldukları bildirildi Nihayet bu iki zümre beliğ bir teşbih ile insanlığın tefekkürüne sunuldu ve onlar düşünmeye davet edildi Bundan sonraki bölümlerde de ibret olarak bazı peygamberlerin hayatları tevhid inancını yaymak için verdikleri mücadele, kavimlerinin bunlara karşı tutumları ve meydana gelen olayların neticeleri anlatılmaktadır
25 Andolsun, biz Nuh'u kavmine elçi gönderdik Onlara: "Ben (dedi), sizin için apaçık bir uyarıcıyım 26 Allah'tan başkasına tapmayın! Ben, size (gelecek) elem verici bir günün azabından korkuyorum"27 Kavminden ileri gelen kâfirler dediler ki: "Biz seni sadece bizim gibi bir insan olarak görüyoruz Bizden, basit görüşle hareket eden alt tabakamızdan başkasının sana uyduğunu görmüyoruz Ve sizin bize karşı bir üstünlüğünüzü de görmüyoruz Bilakis sizin yalancılar olduğunuzu düşünüyoruz"

“Mele” kelimesi ileri gelenler, eşraf, elit tabaka anlamlarına gelir Kur’an-ı Kerim dikkatlice incelendiğinde bütün peygamberlerin karşılarında Firavunvari bir tağutun ve ona akıl hocalığı yapan bir zümrenin var olduğu görülür Zamanlarının her türlü maddi imkanlarını ellerinde bulunduran bu elit tabaka, çıkarlarını kaybetmemek için inananları fakirlik ve zelillikle suçlama yoluna gitmişlerdir Son Peygamber zamanında da aynı olay cereyan etmiş, ona fakir ve basit kimselerin inandıkları bahane ederek karşı çıkmışlardır
28 (Nuh) dedi ki: Ey kavmim! Eğer ben Rabbim tarafından (bildirilen) açık bir delil üzerinde isem ve O bana kendi katından bir rahmet vermiş de bu size gizli tutulmuşsa, buna ne dersiniz? Siz onu istemediğiniz halde biz sizi ona zorlayacak mıyız? 29 Ey kavmim! Allah'ın emirlerini bildirmeye karşılık sizden herhangi bir mal istemiyorum Benim mükâfatım ancak Allah'a aittir Ben iman edenleri kovacak değilim; çünkü onlar Rablerine kavuşacaklardır Fakat ben sizi, bilgisizce davranan bir topluluk olarak görüyorum

HzNuh’un kavmi inanmış fakir kimselere tenezzül etmiyor ve onlarla beraber olmak istemiyorlardı Bunun için Nuh(as)’ın onları yanından kovmasını teklif ettiler O büyük peygamber elbette cahillerin sözüne bakarak Allah’a iman etmiş, Allah katında değeri olan kimseleri yanından kovacak değildi
30 Ey kavmim! Ben onları kovarsam, beni Allah'tan (onun azabından) kim korur? Düşünmüyor musunuz? 31 Ben size: "Allah'ın hazineleri benim yanımdadır" demiyorum, gaybı da bilmem "Ben bir meleğim" de demiyorum, sizin gözlerinizin hor gördüğü kimseler için, "Allah onlara asla bir hayır vermeyecektir" diyemem Onların kalplerinde olanı, Allah daha iyi bilir Onları kovduğum takdirde ben gerçekten zalimlerden olurum" 32 Dediler ki: Ey Nuh! Bizimle mücadele ettin ve bize karşı mücadelede çok ileri gittin Eğer doğrulardan isen, kendisiyle bizi tehdit ettiğini (azabı) bize getir! 33 (Nuh) dedi ki: "Onu size ancak dilerse Allah getirir Ve siz (Allah'ı) âciz bırakacak değilsiniz 34 Eğer Allah sizi azdırmak istiyorsa, ben size öğüt vermek istesem de, öğüdüm size fayda vermez (Çünkü) O sizin Rabbinizdir Ve (nihayet) O'na döndürüleceksiniz"35 (Resûlüm!) Yoksa, "Bunu uydurdu" mu diyorlar? De ki: "Eğer onu uydurduysam günahım bana aittir Fakat ben sizin işlediğiniz günahtan uzağım" 36 Nuh'a vahyolundu ki: Kavminden iman etmiş olanlardan başkası artık (sana) asla inanmayacak Öyle ise onların işlemekte olduklarından (günahlardan) dolayı üzülme 37 Gözlerimizin önünde ve vahyimiz (emrimiz) uyarınca gemiyi yap ve zulmedenler hakkında bana (bir şey) söyleme! Onlar mutlaka boğulacaklardır! 38 Nuh gemiyi yapıyor, kavminden ileri gelenler ise, yanına her uğradıkça onunla alay ediyorlardı Dedi ki: "Eğer bizimle alay ediyorsanız, iyi bilin ki siz nasıl alay ediyorsanız biz de sizinle alay edeceğiz! 39 Kendisini rezil edecek azabın kime geleceğini ve sürekli bir azabın kimin başına ineceğini yakında bileceksiniz" 40 Nihayet emrimiz gelip de sular coşup yükselmeye başlayınca Nuh'a dedik ki: "(Canlı çeşitlerinin) her birinden iki eş ile -(boğulacağına dair) aleyhinde söz geçmiş olanlar dışında- aileni ve iman edenleri gemiye yükle!" Zaten onunla beraber pek azı iman etmişti

Mealin “sular coşup yükselmeye başlayınca” kısmını “tandır (tennur) kaynayınca” şeklinde çevirenler de olmuştur Müfessirler tandırın kaynamasını çeşitli şekillerde tefsir etmişlerdir Son asrın müfessirlerinden M Hamdi Yazır, HzNuh’un gemisinin alelade yelkenli bir gemi olmayıp buharlı bir vapur olduğuna işaret etmektedir ki, buna göre, “tandır kaynadı” demek, vapurun ocağı yandı ve harekete hazır duruma getirildi, demek olur
41 (Nuh) dedi ki: "Gemiye binin! Onun yüzüp gitmesi de, durması da Allah'ın adıyladır Şüphesiz ki Rabbim çok bağışlayan, pek esirgeyendir" 42 Gemi, dağlar gibi dalgalar arasında onları götürüyordu Nuh, gemiden uzakta bulunan oğluna: Yavrucuğum! (Sen de) bizimle beraber bin, kâfirlerle beraber olma! diye seslendi

Hz Nuh’un oğlu babasına iman etmemişti Nitekim babası inananları gemiye bindirirken o ayrılarak bir kenara çekilmişti Diğer oğulları Ham, Sam ve Yafes babalarına inanmış ve onunla beraber gemiye binmişlerdi Türk milletinin Yafes’in Türk adındaki oğlundan türediği rivayet edilir
43 Oğlu: Beni sudan koruyacak bir dağa sığınacağım, dedi (Nuh): "Bugün Allah'ın emrinden (azabından), merhamet sahibi Allah'tan başka koruyacak kimse yoktur" dedi Aralarına dalga girdi, böylece o da boğulanlardan oldu

Bu ayete şöyle de mana verilmiştir: “Bugün, Alah’ın esirgediklerinden başkasını O’nun vereceği emirden koruyacak kimse yoktur
44 (Nihayet) "Ey yer suyunu yut! Ve ey gök (suyunu) tut!" denildi Su çekildi; iş bitirildi; (gemi de) Cûdî (dağının) üzerine yerleşti Ve: "O zalimler topluluğunun canı cehenneme!" denildi 45 Nuh Rabbine dua edip dedi ki: "Ey Rabbim! Şüphesiz oğlum da ailemdendir Senin vâdin ise elbette haktır Sen hakimler hakimisin"

HzNuh bunu derken Allah’ın, ailesini boğulmaktan kurtaracağına dair vadine işaret ediyordu
46 Allah buyurdu ki: Ey Nuh! O asla senin ailenden değildir Çünkü onun yaptığı kötü bir iştir O halde hakkında bilgin olmayan bir şeyi benden isteme! Ben sana cahillerden olmamanı tavsiye ederim

Bu ayetten anlaşılıyor ki, insanlar arasındaki yakınlığın asıl sebebi din birliğidir Allah’ın dinine inanmış ve peygamberlerini tasdik etmiş kimseler birbirlerinin manevi akrabası, yakını ve dostlarıdır Bunların aralarında manevi bir birlik vardır Müminlerle kafirler ırk bakımından birbirlerinin akrabası olsalar bile, bu akrabalığın Allah katında hiçbir değeri yoktur Nitekim Hz Nuh’un oğlu babasına inanmadığı için, Allah Teala onu Nuh Peygamber’in ailesinden saymamıştır Halbuki Hz Peygamber, aralarında hiçbir neseb bağı bulunmayan Selman’ı kendi ailesinden saymıştır Buna karşılık, özellikle Bedir harbinde birçok sahabi, en yakınların olan babalarına ya da oğullarına karşı savaşmışlardır
47 Nuh dedi ki: Ey Rabbim! Ben senden hakkında bilgim olmayan şeyi istemekten sana sığınırım Eğer beni bağışlamaz ve esirgemezsen, ben ziyana uğrayanlardan olurum! 48 Denildi ki: Ey Nuh! Sana ve seninle beraber olan ümmetlere bizden selam ve bereketlerle (gemiden) in! Kendilerini (dünyada) faydalandıracağımız, sonra da bizden kendilerine elem verici bir azabın dokunacağı ümmetler de olacaktır 49 (Resûlüm!) İşte bunlar sana vahyettiğimiz gayb haberlerindendir Bundan önce onları ne sen biliyordun ne de kavmin O halde sabret Çünkü iyi sonuç (sabredip) sakınanlarındır

Bundan sonra bir başka peygamberin, kavmine hakkı tebliğ etmek uğrundaki mücadelesi anlatılmaktadır
50 Âd kavmine de kardeşleri Hûd'u (gönderdik) Dedi ki: Ey kavmim! Allah'a kulluk edin Sizin O'ndan başka tanrınız yoktur Siz yalan uyduranlardan başkası değilsiniz51 Ey kavmim! Ben, ona (peygamberliğe) karşılık sizden bir ücret istemiyorum Benim ücretim, beni yaratandan başkasına ait değildir Hâla aklınızı kullanmıyor musunuz? 52 Ey kavmim! Rabbinizden bağış dileyin; sonra da O'na tevbe edin ki, üzerinize göğü (yağmuru) bol bol göndersin ve kuvvetinize kuvvet katsın Günah işleyerek (Allah'tan) yüz çevirmeyin 53 Dediler ki: Ey Hûd! Sen bize açık bir mucize getirmedin, biz de senin sözünle tanrılarımızı bırakacak değiliz ve biz sana iman edecek de değiliz 54 Biz "Tanrılarımızdan biri seni fena çarpmış!" demekten başka bir söz söylemeyiz! (Hûd) dedi ki: "Ben Allah'ı şahit tutuyorum; siz de şahit olun ki ben sizin ortak koştuklarınızdan uzağım"55 "O'ndan başka (taptıklarınızın hepsinden uzağım) Haydi hepiniz bana tuzak kurun; sonra da bana mühlet vermeyin!" 56 "Ben, benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a dayandım Çünkü yürüyen hiçbir varlık yoktur ki, O, onun perçeminden tutmuş olmasın Şüphesiz Rabbim dosdoğru yoldadır"

Allah’ın, her varlığın perçeminden tutmasından maksat, her varlığın yönetiminin, hüküm ve tasarrufunun O’nun elinde olması, O’nun kudret ve iradesinin bütün varlıklar üzerinde mutlak ve kesin bir surette müessir olmasıdır Allah’ın doğru yolda olması ise, O’nun hüküm ve tararuflarının tamamen doğru, iyi ve adalete uygun olması, Allah’ın haksızlık ve zulümden, yanlışlık ve hatadan münezzeh olması demektir
57 "Eğer yüz çevirirseniz şüphesiz ki benimle size gönderileni size bildirdim Rabbim (dilerse) sizden başka bir kavmi yerinize getirir de O'na hiçbir zarar veremezsiniz Çünkü benim Rabbim her şeyi gözetendir" 58 Emrimiz gelince, Hûd'u ve onunla beraber iman edenleri tarafımızdan bir rahmetle kurtardık, onları ağır bir azaptan kurtuluşa erdirdik 59 İşte Âd (kavmi) Rablerinin âyetlerini inkâr ettiler; O'nun peygamberlerine âsi oldular ve inatçı her zorbanın emrine uydular 60 Onlar hem bu dünyada hem de kıyamet gününde lânete tâbi tutuldular Biliniz ki, Ad (kavmi) Rablerini inkâr ettiler (Şunu da) bilin ki Hûd'un kavmi Âd, Allah'ın rahmetinden uzak kılındı

Nitekim el-Hakka suresinin 6 Ve 7 Ayetlerinde bildirildiğine göre, Ad kavmi yedi gece sekiz gün devam eden şiddetli bir kasırga ile helak olup insanlar ağaç gövdeleri gibi yerlere yıkılıp kaldılar
Bundan sonra da Salih Peygamber’in Semud kavmine karşı verdiği mücadele anlatılmaktadır
61 Semûd kavmine de kardeşleri Sâlih'i (gönderdik) Dedi ki: Ey kavmim! Allah'a kulluk edin Sizin O'ndan başka tanrınız yoktur O sizi yerden (topraktan) yarattı Ve sizi orada yaşattı O halde O'ndan mağfiret isteyin; sonra da O'na tevbe edin Çünkü Rabbim (kullarına) çok yakındır, (dualarını) kabul edendir 62 Dediler ki: Ey Sâlih! Sen bundan önce içimizde ümit beslenen birisiydin (Şimdi) babalarımızın taptıklarına tapmaktan bizi engelliyor musun? Doğrusu biz, bizi kendisine (kulluğa) çağırdığın şeyden ciddi bir şüphe içindeyiz63 (Sâlih) dedi ki: Ey kavmim! Eğer ben Rabbimden (verilen) apaçık bir delil üzerinde isem ve O bana kendinden bir rahmet (peygamberlik) vermişse, buna ne dersiniz? Bu durum karşısında O'na âsi olursam beni Allah'tan (O'nun azabından) kim korur? O zaman siz de bana ziyan vermekten fazla bir şey yapamazsınız 64 Ey kavmim! İşte size mucize olarak Allah'ın devesi Onu bırakın, Allah'ın arzında yesin (içsin) Ona kötülük dokundurmayın; sonra sizi yakın bir azap yakalar

Rivayet edildiğine göre, Salih (as)’ın kavmi, ondan mucize olarak, kayadan deve çıkarmasını istemişler Hz Salih de onlardan iman edeceklerine dair söz aldıktan sonra namaz kılmış, Allah'a dua etmiş ve mucize olarak büyük bir kayadan bir deve çıkmıştır Sonra bu deve kendisi gibi büyükçe bir yavru doğurmuştur Fakat kavminin pek azı iman etmiş, diğerleri yine kafirliklerinde devam etmişlerdir
65 Fakat Semûd kavmi o deveyi, ayaklarını keserek öldürdüler Sâlih dedi ki: "Yurdunuzda üç gün daha yaşayın (sonra helâk olacaksınız)!" Bu söz, yalanlanamayan bir tehdit idi 66 Emrimiz gelince, Sâlih'i ve onunla beraber iman edenleri, bizden bir rahmet olarak (azaptan) ve o günün zilletinden kurtardık Şüphesiz Rabbin kuvvetlidir, (her şeye) galip gelendir 67 Zulmedenleri de o korkunç ses yakaladı ve yurtlarında diz üstü çökekaldılar 68 Sanki orada hiç oturmamışlardı Biliniz ki, Semûd kavmi gerçekten Rablerini inkâr ettiler Yine bilesiniz ki, Semûd kavmi (Allah'ın rahmetinden) uzak kılındı 69 Andolsun ki elçilerimiz (melekler) İbrahim'e müjde getirdiler ve: "Selam (sana)" dediler O da: "(Size de) selam" dedi ve hemen kızartılmış bir buzağı getirdi

İbn Abbas, gelen elçilerin Cebrail ve beraberindeki iki melek olduğunu söyler Bu iki meleğin de Mikail ve İsrafil oldukları rivayet edilmiştir
70 Ellerini yemeğe uzatmadıklarını görünce, onları yadırgadı ve onlardan dolayı içine bir korku düştü Dediler ki: Korkma! (biz melekleriz) Lût kavmine gönderildik 71 O esnada hanımı ayakta idi ve (bu sözleri duyunca) güldü Ona da İshak'ı, İshak'ın ardından da Ya'kub'u müjdeledik 72 (İbrahim'in karısı Olacak şey değil! Ben bir kocakarı, bu kocam da bir ihtiyar iken çocuk mu doğuracağım? Bu gerçekten şaşılacak bir şey! dedi

Müfessirlerin izahına göre o sırada İbrahim (as) yüz yirmi yaşında, hanımı ise doksan yaşında idi
73 (Melekler) dediler ki: Allah'ın emrine şaşıyor musun? Ey ev halkı! Allah'ın rahmeti ve bereketleri sizin üzerinizdedir Şüphesiz ki O, övülmeye lâyıktır, iyiliği boldur 74 İbrahim'den korku gidip kendisine müjde gelince, Lût kavmi hakkında (adeta) bizimle mücadeleye başladı

Çünkü Hz İbrahim, inkarcılara gelecek olan umumi felaket ve azaba Lut (as) ile ona inananların da uğrayacaklarından korkuyor, bu sebeple azabın kaldırılması için ısrarla Allah’a yalvarıyordu
75 İbrahim cidden yumuşak huylu, bağrı yanık, kendisini Allah'a vermiş biri idi 76 (Melekler dediler ki): Ey İbrahim! Bundan vazgeç Çünkü Rabbinin (azap) emri gelmiştir Ve onlara, geri çevrilmez bir azap mutlaka gelecektir!77 Elçilerimiz Lût'a gelince, (Lût) onların yüzünden üzüldü ve onlardan dolayı içi daraldı da "Bu, çetin bir gündür" dedi

Meleklerin genç delikanlılar şeklinde geldiğini gören Lut (as) onları insan sanmış ve kavminin onlara tecavüz etmesinden korkmuştu Çünkü A’raf suresinin 80 ve 81 Ayetlerinde bildirildiğine göre Lut’un inkarcı kavminde cinsi sapıklık yaygın idi
78 Lût'un kavmi, koşarak onun yanına geldiler Daha önce de o kötü işleri yapmaktaydılar (Lût): "Ey kavmim! İşte şunlar kızlarımdır (onlarla evlenin); sizin için onlar daha temizdir Allah'tan korkun ve misafirlerimin önünde beni rezil etmeyin! İçinizde aklı başında bir adam yok mu!" dedi

Bazı tefsircilere göre Hz Lut’un halkına evlenmelerini tavsiye ettiği kızlarından maksat kendi öz kızları değil, kavminin kızlarıdır Çünkü onun sadece iki kızı vardı Her peygamber kendi kavminin büyüğü ve manevi babası sayıldığından Hz Lut: “İşte bunlar kızlarımdır” demiştir
79 Dediler ki: Senin kızlarında bizim bir hakkımız olmadığını biliyorsun Ve sen bizim ne istediğimizi elbette bilirsin 80 (Lût Keşke benim size karşı (koyacak) bir gücüm olsaydı veya güçlü bir kaleye sığınabilseydim! dedi81 (Melekler) dediler ki: Ey Lût! Biz Rabbinin elçileriyiz Onlar sana asla dokunamazlar Sen gecenin bir kısmında ailenle (yola çıkıp) yürü Karından başka sizden hiçbiri geride kalmasın Çünkü onlara gelecek olan (azap) şüphesiz ona da isabet edecektir Onlara vâdolunan (helâk) zamanı, sabah vaktidir Sabah yakın değil mi?82 Emrimiz gelince, oranın altını üstüne getirdik ve üzerlerine (balçıktan) pişirilip istif edilmiş taşlar yağdırdık83 (O taşlar Rabbin katında işaretlenerek (yağdırılmıştır) Onlar zalimlerden uzak değildir84 Medyen'e de kardeşleri Şuayb'ı (gönderdik) Dedi ki: Ey kavmim! Allah'a kulluk edin! Sizin için ondan başka tanrı yoktur Ölçüyü ve tartıyı eksik yapmayın Zira ben sizi hayır (ve bolluk) içinde görüyorum Ve ben, gerçekten sizin için kuşatıcı bir günün azabından korkuyorum85 Ve ey kavmim! Ölçüyü ve tartıyı adaletle yapın; insanlara eşyalarını eksik vermeyin; yeryüzünde bozguncular olarak dolaşmayın86 Eğer mümin iseniz Allah'ın (helâlinden) bıraktığı (kâr) sizin için daha hayırlıdır Ben üzerinize bir bekçi değilim 87 Dediler ki: Ey Şuayb! Babalarımızın taptıklarını (putları), yahut mallarımız hususunda dilediğimizi yapmayı terketmemizi sana namazın mı emrediyor? Oysa sen yumuşak huylu ve çok akıllısın!88 Dedi ki: Ey kavmim! Eğer benim, Rabbim tarafından (verilmiş) apaçık bir delilim varsa ve O bana tarafından güzel bir rızık vermişse buna ne dersiniz? Size yasak ettiğim şeylerin aksini yaparak size aykırı davranmak istemiyorum Ben sadece gücümün yettiği kadar ıslah etmek istiyorum Fakat başarmam ancak Allah'ın yardımı iledir Yalnız O'na dayandım ve yalnız O'na döneceğim

Bu ayette bir peygamberin en önemli vasıflarının sıralandığını görüyoruz: Her şeyden önce peygamberler Allah tarafından kendisine veya kendisinden önceki bir peygambere gönderilmiş bir delile yani vahye dayanırlar İkincisi peygamberler, ümmetlerine tebliğ ettikleri şeyleri her şeyden önce kendi nefislerinde yaşarlar; sözleri ve özleri, kalpleri ile amelleri birbirine uyar; ümmetlerine tebliğ ettiklerine muhalif davranmazlar Üçüncüsü, peygamberler birer ıslahatçıdır; onların görevi, yapmak, düzeltmektir; iyiliğin hakim olması, insanların doğruya ve iyiye yönelmesi için elinden geldiğince çaba göstermektir Dördüncüsü, peygamberler, sadece Allah’a güvenir ve dayanırlar; başarının, yalnız Allah’tan geldiği hususunda hiçbir kuvvete ve desteğe sahip olmasalar bile, yine de ümitsizliğe düşmezler
89 Ey kavmim! Sakın bana karşı düşmanlığınız, Nuh kavminin veya Hûd kavminin, yahut Sâlih kavminin başlarına gelenler gibi size de bir musibet getirmesin! Lût kavmi de sizden uzak değildir

Yani onlar da sizin zamanınıza yakın bir zamanda helak oldular Dolayısıyla helak olanların zamanca size en yakını onlardır Ya da küfürde, kötülüklerde ve helakı gerektiren şeylerde sizden uzak değillerdi Bu sebeple helak oldular Onlardan ibret almalısınız
90 Rabbinizden bağışlanma dileyin; sonra O'na tevbe edin Muhakkak ki Rabbim çok merhametlidir, (müminleri) çok sever 91 Dediler ki: Ey Şuayb! Söylediklerinin çoğunu anlamıyoruz ve içimizde seni cidden zayıf (âciz) görüyoruz! Eğer kabilen olmasa, seni mutlaka taşlayarak öldürürüz Sen bizden üstün değilsin 92 (Şuayb "Ey kavmim dedi, size göre benim kabilem Allah'tan daha mı güçlü ve değerli ki, onu (Allah'ın emirlerini) arkanıza atıp unuttunuz Şüphesiz ki Rabbim yapmakta olduklarınızı çepeçevre kuşatıcıdır 93 Ey kavmim! Elinizden geleni yapın! Ben de yapacağım! Kendisini rezil edecek azabın geleceği şahsın ve yalancının kim olduğunu yakında öğreneceksiniz! Bekleyin! Ben de sizinle beraber beklemekteyim" 94 Emrimiz gelince, Şuayb'ı ve onunla beraber iman edenleri tarafımızdan bir rahmetle kurtardık; zulmedenleri ise korkunç bir gürültü yakaladı da yurtlarında diz üstü çökekaldılar 95 Sanki orada hiç barınmamışlardı Biliniz ki, Semûd kavmi (Allah'ın rahmetinden) uzak olduğu gibi Medyen kavmi de uzak oldu

Şuayb (as)ın kavmi de Semud kavmi gibi nasihat dinlemedikleri için korkunç bir ses ve gürültü ile helak olmuşlardır Bunların cezalarının aynı olması kötü ahlak bakımından birbirlerine benzediklerine işarettir Nitekim Allah’ın rahmetinden uzak olmaları için her iki kavme de aynı beddua edilmiş ve Medyen kavmi bu hususta Semud kavmine benzetilmiştir
96 Andolsun ki Musa'yı da mucizelerimizle ve apaçık bir delille gönderdik 97 Firavun'a ve onun ileri gelenlerine Fakat onlar Firavun'un emrine uydular Oysa Firavun'un emri doğru değildi 98 Firavun, kıyamet gününde kavminin önüne düşecek ve onları (çekip) ateşe götürecektir Varacakları yer ne kötü yerdir!

Yani Firavun, nasıl ki bu dünyada kavminden inkarcı olanların önüne düşmüş; onlarla Allah’ın Resulü Hz Musa ve onun tebliğ ettiği hak dine karşı mücadele vermişse, yine nasıl ki Allah’ın Peygamberi’ini takip edip yakalamak için kavmini arkasına takmış ve nihayet kendisi denizde boğulduğu gibi onların boğulmasına da sebep olmuşsa, aynı şekilde ahirette de kavminin önünde olarak hepsi birden cehenneme sürülecektir
99 Onlar burada da, kıyamet gününde de lânete uğratıldılar (Onlara) verilen bu armağan ne kötü armağandır! 100 (Ey Muhammed!) İşte bu, (halkı helâk olmuş) memleketlerin haberlerindendir Biz onu sana anlatıyoruz; onlardan (bugüne kadar izleri) kalan da vardır, biçilmiş ekin (gibi yok olan) da vardır 101 Onlara biz zulmetmedik; fakat, onlar kendilerine zulmettiler Rabbinin (azap) emri geldiğinde, Allah'ı bırakıp da taptıkları tanrıları, onlara hiçbir şey sağlamadı, ziyanlarını artırmaktan başka bir şeye yaramadı 102 Rabbin, haksızlık eden memleketleri (onların halkını) yakaladığında, onun yakalayışı işte böyle (şiddetlidir) Şüphesiz onun yakalaması pek elem vericidir, pek çetindir!103 İşte bunda, ahiret azabından korkanlar için elbette bir ibret vardır O gün bütün insanların bir araya toplandığı bir gündür ve o gün (bütün mahlûkatın) hazır bulunduğu bir gündür104 Biz onu (kıyamet gününü) sadece sayılı bir müddete kadar bekletiriz105 O geldiği gün Allah'ın izni olmadan hiç kimse konuşamaz Onlardan kimi bedbahttır, kimi mutlu 106 Bedbaht olanlar ateştedirler, orada onların (öyle feci) nefes alıp vermeleri vardır ki107 Rabbinin dilediği hariç, (onlar) gökler ve yer durdukça o ateşte ebedî kalacaklardır Çünkü Rabbin, istediğini hakkıyla yapandır 108 Mutlu olanlara gelince, onlar da cennettedirler Rabbinin dilediği hariç, gökler ve yer durdukça onlar da orada ebedî kalacaklardır Bu (nimetler) bitmez, tükenmez bir lütuftur

Bu ayetlerde sayılı müddetin sona ermesiyle gelecek olan kıyamet gününden ve bunu takip edecek olan ahiret hallerinden bahsedildiği için, buradaki gökler ve yerden maksat dünyanın değil, ahiretin gökleri ve yeridir Çünkü İbrahim suresinin 48 Ayetinde, “O gün yer başka bir yer ile, gökler de (başka göklerle) değiştirilir” buyurulmuştur
109 O halde onların tapmakta oldukları şeylerden (bu şeylerin onları azaba götürdüğünden) şüphen olmasın Çünkü onlar ancak daha önce babalarının taptığı gibi tapıyorlar Biz onların (azaptan) nasiplerini mutlaka eksiksiz olarak vereceğiz 110 Andolsun biz Musa'ya Kitab'ı verdik; fakat onda ihtilaf edildi Eğer Rabbinden bir söz geçmemiş olsaydı, elbette onların arasında hüküm verilmişti (ve işleri de bitirilmişti) Şüphesiz ki onlar (Mekkeliler) de Kur'an hakkında derin bir şüphe içindedirler 111 Şüphesiz Rabbin, onların her birinin amellerinin karşılığını onlara tam olarak verecektir Çünkü Rabbin, onların yapmakta olduklarından haberdardır 112 O halde seninle beraber tevbe edenlerle birlikte emrolunduğun gibi dosdoğru ol! Aşırı da gitmeyin Çünkü O, sizin yaptıklarınızı çok iyi görendir

Ashab-ı kiramdan rivayet edildiğine göre Kur’an’da Resulullah (sa) için bu ayetten daha şiddetli ir ayet inmemiştirResulullah buyurmuştur ki: “Beni, Hud suresi kocattı!” Çünkü bu surede ona “emrolunduğun gibi dosdoğru ol!” denilmişti ve bu kolay bir iş değildi Allah Teala yalnız ona değil, onunla beraber müminlere de istikameti emretmektedir
113 Zulmedenlere meyletmeyin; sonra size ateş dokunur (cehennemde yanarsınız) Sizin Allah'tan başka dostlarınız yoktur Sonra (O'ndan da) yardım göremezsiniz! 114 Gündüzün iki ucunda, gecenin de ilk saatlerinde namaz kıl Çünkü iyilikler kötülükleri (günahları) giderir Bu, öğüt almak isteyenlere bir hatırlatmadır

Tefsircilere göre, gündüzün iki tarafındaki namazlar, sabah, öğle ve ikindi; gecenin yakın saatlerindekiler de akşam ve yatsı namazlarıdır Ayette belirtilen iyiliklerden biri 5 vakit namazdır Resulullah (sa) buyurmuştur ki: Ne dersiniz, sizden birisinin kapısı önünde bir ırmak bulunsa da, her gün beş defa onda yıkansa kendisinde kir namına bir şey kalır mı? Ashap, “hayır” dediler Bunun üzerine Resulullah buyurdu ki: İşte beş vakit namaz da bunun gibidir ki, Allah o sayede bütün hataları arıtır
115 (Ey Muhammed!) Sabırlı ol, çünkü Allah güzel iş yapanların mükâfatını zayi etmez 116 Sizden önceki asırlarda yeryüzünde (insanları) bozgunculuktan alıkoyacak faziletli kimseler bulunsaydı ya! Fakat onlardan, kurtuluşa erdirdiğimiz az bir kısmı müstesnadır (bunlar görevlerini yaptılar) Zulmedenler ise, kendilerine verilen refahın peşine düştüler Zaten günahkâr idiler 117 Halkı iyi olduğu halde Rabbin, haksızlıkla memleketleri helâk etmez 118 Rabbin dileseydi bütün insanları bir tek millet yapardı (Fakat) onlar ihtilafa düşmeye devam edecekler 119 Ancak Rabbinin merhamet ettikleri müstesnadır Zaten Rabbin onları bunun için yarattı Rabbinin, "Andolsun ki cehennemi tümüyle insanlar ve cinlerle dolduracağım" sözü yerini buldu

Tefsirciler ayette geçen “li-zalike=bunun için” sözüne iki türlü mana vermişlerdir:
-“Zaten Rabbin onları bunun için yani ihtilafa düşmeleri için yarattı” veya:
-“Zaten Rabbin onları bunu için yani rahmetine nail olmaları için yarattı”
120 Peygamberlerin haberlerinden senin kalbini (tatmin ve) teskin edeceğimiz her haberi sana anlatıyoruz Bunda sana gerçeğin bilgisi, müminlere de bir öğüt ve bir uyarı gelmiştir 121 İman etmeyenlere de ki: Elinizden geleni yapın! Biz de (gerekeni) yapmaktayız! 122 Bekleyin! Şüphesiz biz de beklemekteyiz! 123 Göklerin ve yerin gaybı (sırrı) yalnız Allah'a aittir Her iş O'na döndürülür Öyle ise O'na kulluk et ve O'na dayan! Rabbin yaptıklarınızdan gafil değildir

Ayette ibadet emrinin hemen arkasından tevekkül emri gelmektedir Çünkü kulluk ancak tevekkül ile yani sadece Allah’a güvenip dayanmakla kemale ulaşır Bütün işlerde başarıya ulaşmak için esbaba tevessül hususunda elden geleni yapmakla beraber, başarıyı Allah’tan beklemek ve sadece O’ndan yardım dileyip O’na sığınmak, aynı zamanda imanın kemaline de alamettir