Hanlıklar - Gence Hanlığı

Gence Hanlığı



Âzerbaycan’ın Gence yöresinde hüküm sürmüş olan hanlık
İran hükümdarı Nâdir Şah, 1735’te, Gence’yi ele geçirdi Nâdir Şâh'ın öldürülmesinden sonra, Gence de, diğer Âzerbaycan hanlıkları gibi İran toprağı olmaktan çıkarak, 1747’de bağımsızlığını ilan etti


Ziyâdoğulları Hanedânını kuran Kalaç Türklerinden Şahverdi Han, Gence’nin ilk hanı oldu Şia’nın Câferî koluna mensup olan Ziyâdoğulları Hanedânı, Türkçe konuşuyordu 1781-83 yılları arasında Gence, Karabağ hanlarının eline geçtiyse de geri alındı


On dokuzuncu yüzyılın başlarında Gürcistan’ı işgal eden Rusya, Gence ile birlikte bütün bağımsız Âzerbaycan hanlıkları için tehdit unsuru oldu Bu hanlıklar, büyük tehlikeye karşı aralarında birleşmeyi başaramadılar Rusya, bu sırada Dağıstan ve Kuzey Kafkasya’da bulunan hanlıklarla savaş hâlindeydi Âzerbaycan’daki coğrâfî durum, Rusya’nın, Dağıstan’ı ve Kuzey Kafkasya’daki hanlıkları ele geçirmesini güçleştiriyordu Kafkasya’daki Rus orduları kumandanı general Sisyanov, 1803’te, Tiflis’ten hareket ederek Gence’yi kuşattı


Gence Hanı Cevad Han, Ruslarla yaptığı, yenildiği ve devletini kaybettiği muharebede öldürüldü Oğlu ve veliahdı Hüseyin Han da, babası ile aynı günde Ruslar’ın top ateşi ile öldürüldü Cevad Hanın ve Hüseyin Hanın öldürülmesi üzerine, iki koldan şehre giren Ruslar, yağma yaparak, halkı öldürdüler Gence Hanlığını ortadan kaldırdılar

Buranın adını da Çariçelerinin onuruna Elizabethpol olarak değiştirdiler (1804) Hüseyin Hanın kardeşi Uğurlu Han, bu tarihten 22 yıl sonra, Gence’yi Ruslardan geri alıp, 2 yıl Gence Hanlığı yaptı Fakat Ruslar, ülkeyi tekrar istilâ ederek Gence Hanlığını tamamen ortadan kaldırdılar Gence de, Türkmençay Antlaşmasıyla Rusya’ya ilhak edildi Komünist idâre, Gence’ye, Kirovabad adını verdi
Kaynak: Genel Türk Tarihi / dallogcom