Ehli Hayvanlar / Kur'an-ı Kerim'de Ehli Hayvanlar

Ehli Hayvanlar / Kur'an-ı Kerim'de Ehli Hayvanlar


Cenâbı Hakkın insanların istifâdesi için yarattığı uysal yaratılışlı hayvanlar

Ehlî hayvanlar, ahırda, ağılda ve kümeste beslenen yırtıcı olmayan hayvanlardır etinden, sütünden Yumurtasından deri ve yününden faydalanılır yük taşıma, tarla sürme gibi değişik işlerde kullanılırEhlî hayvan karşılığında yabânı vahşî, yırtıcı hayvan tâbiri kullanılır Yabânı hayvanlar avlanarak, ehlî hayvanlar ise yetiştirilsek elde edilirKuranı Kerîmin birçok âyetinde ehlî hayvanlardan söz edilmiş, bu hayvanların, Allahın insanlara nimeti olduğu hatırlatılarak, şükretmeleri istenmiştir


* Bütün çiftleri yaratan ve size bineceğiniz gemiler ve hayvanlar vareden odur Onların sırtına binesiniz sonra onlara bindiğiniz zaman Rabbinizin nimetini anasınız ve şöyle diyesiniz Bunu bizim hizmetimize veren Allahın şânı yücedir yoksa biz bunu hizmetimize yanaştıramazdık *


Hayvanların insanlara boyun eğdirildiği ve faydaları Kuranı Kerîmde şöyle haber veriliyor


* Görmediler mi ellerimizin yaptıklarından kendilerine nice hayvanlar yarattık ta kendileri onlara mâlik olmaktadırlar Onları kendilerine boyun eğdirdik İşte binekleri onlardandır ve onlardan yiyorlar Kendileri için onlarda daha birçok faydalar ve içecekler var Hâlâ şükretmiyorlar mı? *


İnsana hizmet için yaratılan, insanın her emrine uyan ehlî hayvanlar bu itâatkâr halleriyle bize şunu anlatmaktadırlar Ey insanoğlu, senden güçlü olduğumuz halde Allah bizi senin emrine verdi Onun için sana itâatsizlik etmiyoruz O halde sen de Onun emrine gir, Ona itaatsizlik etme, şükretGerçekten de bu hayvanların varlığı, akıl taşıyan ve ahseni takvim en güzel şekil üzere yaratılan insanın şerefli mevkiini gözler önüne sermektedir İnsan onlara binip istediği yöne sevk etsek, gideceği yere rahat bir şekilde gitmektedir


* Biz Âdemoğullarına güzel biçim mizaç ve aklî kabiliyetler vermek suretiyle çok ikram ettik onları karada ve denizde hayvanlar ve taşıtlar üzerinde taşıdık onları güzel rızklarla besledik ve onları yarattıklarımızın birçoğundan üstün kıldık *


Her hayvanın ayrı özelliği ve ayrı görevi vardır


* Hayvanlardan da çeşit çeşit yarattı kimi yük taşır, kiminin tüyünden döşek yapılır Allahın size verdiği rızıktan yeyin Şeytanın adımlarını izlemeyin onun peşinden gitmeyin Zira o, sizin için apaçık bir düşmandır *


* Allah kimine binmeniz, kiminden yemeniz için size hayvanlar yarattı Onlarda sizin için sütleri, derileri tüyleri gibi daha birçok faydalar var Onların üstünde gönüllerinizdeki arzuya erersiniz onların ve gemilerin üstünde taşınırsınız *


İnsanların işlerini kolaylaştıran maddî faydaları yanında, hayvanların süs olma, eğlendirme-dinlendirme gibi mânevî faydaları da vardır


* Ve akşamleyin mera dan getirdiğiniz, sabahleyin mera ya ***ürdüğünüz zaman onlarda sizin için bir güzellik de vardır Onların gidiş gelişleri, size ayrı bir güzellik ve zevk verir Ağırlıklarınızı öyle uzak şehirlere taşırlar ki onlar olmasa siz canlarınızın yarısı tükenmeden oraya varamazdınız Doğrusu Rabbiniz çok şefkatli, çok merhametlidir Binmeniz ve süs için atları, katırları ve merkepleri yarattı ve daha sizin bilmediğiniz nice şeyler yaratmaktadır *


Ehlî hayvanlar, koyun ile keçiden, sığır ile mandadan ve at ile deveden ibaret olmak üzere başlıca altı cinstir Köpek, kedi, at, eşek gibi hayvanlar da etleri yenmeyen ehlî hayvanlardandırDinimizde kurban ve zekât gibi mâlî ibadete konu olan ehlî hayvanlar enam adı verilen deve, sığır-manda, koyun keçidir Kuranı Kerimin altına sûresi Enâm adını taşımaktadır Bu sûrenin 136 138 ve 139 âyetlerinde Arapların hayvanlara uyguladıkları bazı gelenekler kınanmıştır


* Câhiliye Araplarından bazıları, ekinlerinden ve hayvanlarından bir kısmını şu Allahın payı şu da tanrılarımızın payı diye bölüştürürler eğer Allahın hakkından putun hakkına birşey geçerse onu öyle bırakırlar, putun hakkından Allah için ayrılan tarafa birşey geçerse onu alıp tekrar putun hakkına katarlar ve, Allah zengindir, bunlar fakirdir derlerdi *


İslâm hukukunda ehlî hayvanlarla ilgili olarak bazı hükümler mevcuttur Bu hükümler şu başlıklar altında toplanabilir


* 1] Hayvan haklarına riâyet etmek Allahın yarattığı can taşıyan varlıklara işkence etmek haramdır Peygamberimiz


* Kim bir canlıya işkence ederse ve tevbe etmezse, Allah kıyamet gününde ona aynı şekilde azâb eder * buyurmuştur


Ehlî hayvanların yiyeceklerini, içeceklerini zamanında vermek, tımarlarını yapmak gerekir Hayvanın sahibi onları fazla yoramaz gereksiz yere dövemez Her cinsi, hangi hizmet için yaratılmışsa, o hizmette kullanmalıdır Meselâ sığır hayvanları arabalara koşulmak, tarlalarda çalıştırılmak için yaratılmıştır, bunlara binilemez, sırtlarına yük yükletilemez


* 2] Hayvan Kesimi Zebh - Kurban Dinimizde hayvanlar etleri yenen ve yenmeyenler olmak üzere iki kısma ayrılır Deve, sığır, koyun gibi ehl hayvanlarla, tavuk, kaz, ördek gibi kümes hayvanlarının eti yenir Ancak bu hayvanların etlerinin helâl olması için bıçak gibi kesici bir âletle kesilmesi, kesilirken de Allah adının anılması, Bismillah Allahu Ekber denilmesi gerekir Kuranda bu hususa söyle işaret edilmiştir


* Biz o kurbanlık develeri de size Allahın dininin işaretlerinden yaptık Onlarda sizin için hayır vardır Onlar, ön ayaklarını sıra halinde yere basmış durumda iken üzerlerine Allahın adını anında kesin *


* Allah adını anmadan kesilen hayvanın etini yemek haramdır Kesilirken üzerine Allahın adı anılmayan hayvanlardan yemeyin! Çünkü onu yemek, yoldan çıkmadır Şeytanlar dostlarına, sizinle mücâdele etmeleri için fısıldar telkinde bulunurlar Eğer onlara uyarsanız, şüphesiz siz de ortak koşanlar gibi olursunuz *


Temiz ve helâl olan bir hayvana âit yedi şeyi yemek haramdır


* Akan kan tenasül uzvu, husyeler, bez, bevl torbası, öd *


Kurban, Allah rızası için ehlî hayvanlardan deve, sığır ve koyunun kesilmesidir Kurban Bayramı günlerinde Zilhiccenin 10 11 ve 12 günleri gücü yeten kimselere kurban kesmek vâcibdir Bir koyun veya keçi yalnız bir kisi için kurban olabilir Bir deve veya sığırı ise bir kişi kesebileceği gibi en çok yedi kişi birlikte de kesebilir Tavuk-horoz gibi kümes hayvanlarından kurban olmaz


* Bir kurban, âdâbına uygun olarak şu şekilde kesilir Hayvan, kesileceği yere eziyet vermeden ***ürülür kıbleye karşı yatırılır Bismillah Allahüekber denilir ve İnne salâtı ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillahi Rabbilâlemin lâ şerîke leh Benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm hep âlemlerin Rabbi Allah içindir Onun ortağı yoktur *âyeti okunur


Fazla acı çekmemesi için keskin bir bıçak ile kesilir, tamamen canı çıktıktan sonra derisi yüzülmeye başlanır Allah her şeyde güzelliği emreder


* Öldürdüğünüz zaman öldürmeyi güzel yapın Kestiğiniz zaman kesmeyi güzel yapın Bıçağınızı keskinleştirin, hayvanı eziyet vermeden güzelce yatırın Çabalaması sona ermedikçe hayvanın başını koparmayın ve yüzmeyin *


* Hayvanlarda da sizin için ibret alınacak dersler vardır Onların karınlarından fers yarı sindirilmiş gıdalar ile kan arasından çıkardığımız hâlis, içenlere içimi kolay süt içiriyoruz *


* Allah size, evlerinizden oturulacak bir yer yaptı ve size hayvan derilerinden, göç gününüzde yolculukta ve ikamet gününüzde oturma zamanlarınızda kolayca kullanacağınız hafif evler çadırlar, portatif evler ve yünlerinden, yapağılarından ve kıllarından bir süreye kadar kullanacağınız giyilecek, döşenecek eşya ve geçimlik ticaret malı yaptı *


Kaynak :

* İslam Ansiklopedisi

* Nahl, 1 6/80

* Zuhruf, 43/12-13

* Yâsîn 36/7 1 -73

* İsrâ, 17/70

* Elâm 6/142

* Mümin, 40/79-80

* Nahl 16/6-8

* Büyük İslâm İlmihâli, 322

* Terğib Terhib, II, 282-279

* Hacc, 22/36

* Enâm, 6/121

* Mâide 5/3

* Enâm, 161-162

* Nahl, 16/66