Hacılar

HACILAR, Burdur'un merkez ilçesi merkez bucağına bağlı köy; 664 nüf (1985)





—Arkeöl Köydeki Hacılar höyüğü, Anadolu'nun Yenitaş ve Bakırtaş dönemlerini aydınlatan en önemli merkezlerdendir Yörede J Melleart yönetiminde sürdürülen kazılarda üç kültür (çanak-çömleksiz Yenitaş, Son Yenitaş dönemi, ilk Bakırtaş dönemi), dokuz yapı katı saptandı Höyüğün bir bölümünde ortaya çıkarılan yedi katlı çanak-çömleksiz Yenitaş dönemi (yaklş İÖ 7000-6500) küçük odalı, dörtgen planlı yapılardan oluşur Evlerin temelleri taştan, duvarları kerpiçtendir Çoğunlukla beyaz sıvalı olan duvarların bir bölümünde kırmızı boyayla yapılmış geometrik motiflere rastlanmıştır

Odalarda ve avlularda ocaklar vardır Buluntular, halkın tarım ve avcılıkla geçindiğini göstermektedir Odalarda ve ocakların yakınında bulunmuş kafatasları, burada bir ata ya da kafatası kültü olduğunu düşündürtmektedir Çanak-çömleksiz Yenitaş döneminden uzun süre sonra kurulan Son Yenitaş dönemi yerleşmesi, özellikle mimarisiyle dikkati çeker Yaklş İÖ 5700-5600'e tarihlenen bu dönemde yapılar geniş bir orta avlu çevresinde yer alır Evler dikdörtgen planlı, taş temel üzerine kerçip duvarlı, düz damlıdır Beyaz sıvalı duvarlarda, içinde ana tanrıça heykelcikleri bulunan nişler vardır (Çatal-höyük'te de aynı dönemden benzer heykelcikler ortaya çıkarıldı) Çanak çömlek yapımı başlamıştır, insan ve hayvan biçimli kaplar ve tanrıça heykelcikleri, gelişkin bir kültür düzeyine tanıklık eder Kazılarda bulunan ağırşaklar, ilkel bir dokumacılığın başladığını göstermektedir



Höyüğün Bakırtaş dönemi katmanlarında (yaklş İÖ 5800-5000), Anadolu' nun bu döneme ilişkin en gelişmiş kültürlerinden biri ortaya çıkarılmıştır, ilk Bakırtaş döneminde tarım ve hayvancılığın yanı sıra çanak çönilek yapımı yaygınlaşmış, çömlekçilikte biçimlendirme ve süsleme en üst düzeye ulaşmıştır Bunlar açık krem ya da pembemsi bir boya astarla kaplanmış, koyu kırmızı, kahverengi boyalı üçgenler, zikzaklar ve dalgalı çizgilerle süslenmiştir Kimi kaplarda gözler, kulaklar, kaşlar, burun ve çene doğal cam kakmalıdır

Son Yenitaş döneminden süregelen pişmiş topraktan ana tanrıça heykelcikleri stilize üsluptadır Buluntular arasında pişmiş topraktan, geometrik bezemeli damga mühürler vardır Bu dönemde yerleşim alanı bir hendekle çevrilmiş, yapılar kalınlığı bazı yerlerde üç m'yi bulan kerpiçten bir sur içine yerleştirilmiştir Dikdörtgen bir alanda, iç avlulara açılan, birbirine ya da sur duvarına bitişik evler iki katlıdır Kentin D'sunda işlikler, kuyu, küçük bir tapınak, çömlekçi atölyeleri ve ambarlar ortaya çıkarılmıştır Ele geçen tahıllar, havanlar, el değirmenleri besin üretiminin geliştiğini gösterir Yerleşme yaklş LÛ 5200-5000'lerde terk edilmiştir Hacılar buluntuları Ankara Anadolu medeni yetleri müzesi'nde ve Burdur müzesi'nde sergilenmektedir