Kişilik Bozuklukları

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

Psikolojide ,süreklilik gösteren uyumsuz,esneklikten uzak ya da toplum dışı davranışlarla belirlenen bozuklukların genel adıBedensel sağlıktan ya da zekadan bağımsız olarak gelişen bu bozukluklar,kişinin toplumsal yaşamını,ilişkilerini ve yaratıcılığını etkiler

Kişilik bozuklukları Avrupa ve ABD'de farklı ölçütlere göre tanımlanıp sınıflandırılırKurt Scheider'in ortaya attığı ve yakın zamana değin Avrupalı psikologlarca benimsenen görüşe göre bozuklukların nedeni kişisel gelişim,yaşantı ve deneyimlerdirBir ölçüde kalıtım ve doğuştan gelen bozukluklar da bunda rol oynarSchneider'in genelde psikopatik kişilik ya da anormal kişilik diye tanımlandığı bu grup,psikopatiler başlığı altında "anormal" davranış özelliklerine göre sınıflandırılmıştır

Daha sonra ABD'de geliştirilen DSM adıyla Diagnostic and Statistical Manual ( Tanı ve İstatistik Elkitabı) Avrupa'da da benimsenerek uygulanmaya başlamıştırBuna göre kişilik bozuklukları üç ana gruba ayrılır; Beyin hasarıyla birlikte gelişen bozukluklar,psikiyatrik hastalıklarla birlikte görülen ve bunlardan bağımsız olarak gelişenler DSM sisteminde özellikle de DSM III adı verilen son sınıflandırmada kişilik bozuklukları ,olabildiğince sabit ölçütlere dayanarak gruplandırılmıştırKuşkucu (paranoid) içekapanık (şizoid),histeriye yatkın ya da teatral -tepkisel ,narşist,dalgalanmalara açık ya da sınırda yer alan ( borderline) ,kaçınma tepkisi gösteren bağımlı,zorlanmalı ,edilgen-saldırgan ve toplum dışı gibi çok sayıda nitelik içeren bu sınıflandırma ,normal ve olağan insan özelliklerini bile bozukluk sınıfına soktuğu gerekçesiyle eleştirilmektedir

Kişinin küçük bir baskı karşısında her zaman dayanma gücünü yitirmesi ve yargılarının çoğunlukla güvenilmez olması da kişilik bozuklukları arasında sayılırBöyel kişiler düşmanca duygularını denetleyemezİlişkilerinde kararsız c kaypaktırkalıcı ilişkiler kuramazlarEn belirgin özelliği küçük kışkırtmalara öfke patlamalarıyla karşılık vermek olan ve aşırı duygusal kararsızlıklar gösteren kişiler ise zaman zaman tehlikeli olabilirAşırı ölçüde edilgin bağımlılık tepkileri ya da edilgin (dışa bağımlılık) tepkileri ya da edilgin (dışa vurmayan) saldırganlık tepkileri de yaygın kişilik bozukluklarındandırİlk durumda kişi çoğu zaman çaresiz,kararsız,kesinlikten uzak ve güvensizdirUfak güçlükler karşısında bunaltı duyabilir,paniğe kapılabilirEdilgin bir saldırganlık taşıyan kişi ise düşmanlık duygusunu ,inatçılık,kendisinden beklenenleri sürümcemede bırakma,sonuçlandırmaktan kaçınma gibi davranışlarla dışa vurur

Bilinen en eski ve en karmaşık kişilik bozukluğu psikopatiya da ABD sınıflandırmasında sosyopati olarak tanımlanan davranışlardırBaşlıca özelliği saldırgan bir uyumsuzluk olan bu tür bozuklukta alkol ve madde bağımlılığı ile cinsel saldırganlık da sık görülürGenellikle suça yatkın olarak kubul edilen bu kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında kişinin gelişim çevresi önemli rol oynarkalıtım etkeni tartışmalıdırPsikoloji açısından en büyük sorun ise bu kişilerin terapiye direnmesidir


Kaynak;AnaBritannica cilt 19 sayfa 116 frmsinsinet için derlenmiştir

Kişilik bozuklukları uzun dönemli, şiddetli ve dirençli düşünce ve davranış kalıplarıyla karakterize olmuş zihinsel bozukluklar sınıfıdır Kişilik bozukluklarının tanımlanması ve kategorize edilmesi zordur Kökeni kalıtsal veya çevresel olabileceği gibi, hem kalıtsal hem de çevresel olabilir Kişisel bozuklukların tanımında kişinin içinde bulunduğu kültürel ve sosyal ortam çok önemlidir Bir durumun kişilik bozukluğu olarak teşhis edilmesi için kişisel ve/veya sosyal yaşamında önemli oranda sıkıntı ve bozukluğa yol açacak bir davranış düzeni bulunmalıdır
Kişilik problemleri çok çeşitlidir Ancak hepsinin sergilediği ortak yan, dış dünyanın taleplerini ve sınırlamalarını kabul etme yeteneğinin noksanlığıdır Bu bozukluklar kişinin davranışlarını, ailesiyle veya işteki ve eğlencedeki insanlarla ilişkilerini etkiler
Bir kimseye kişilik bozukluğu teşhisi konulmadan önce, doktorların kişilik bozukluğu değişiklikleri araştırmaları ve bulunmadığını belirlemeleri gerekir Ekseriyetle kişilik bozukluğu olanların çocukluk döneminde duygusal problemleri olmuştur
Kişilik bozukluğu bulunanlardan ancak beşte biri psikiyatrik destek ve tedavi istemektedir Çoğu, evlilikte, düzgün bir iş hayatı yürütmekte ve arkadaşlıklarında, uzun zaman devam eden zorluklar yaşar
Bu kişilik bozukluğu olan kimseler ekseriyetle problemlerinin sebebinin farkında değillerdir Kendi davranışları ve düşünceleri yüzünden başkalarını suçlarlar Tedavi genellikle psikoterapi yoluyla yapılır Ancak arada sırada ilaç kullanılır Terapinin anahtarı güven duyulan bir ilişki kurabilmektedir Tedavi uzun sürebilir ve çıkmazlara girebilir

Tanımlanmış türleri

• Pasif agresif kişilik bozukluğu
• Antisosyal kişilik bozukluğu
• Histrionik kişilik bozukluğu
• Paranoid kişilik bozukluğu
• Şizoid kişilik bozukluğu
• Şizotipal kişilik bozukluğu
• Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu
• Narsistik kişilik bozukluğu
• Çekingen kişilik bozukluğu
• Bağımlı kişilik bozukluğu
• Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu