Şafi Mezhebine Göre Adak Kurbanı Özellikleri ?

Şafi Mezhebine Göre Adak Kurbanı Özellikleri ?

Kurban Bayramı'nda kesilen kurbanlarda bulunması lazım gelen özelliklerin “adak” ve “akika” kurbanlarında da bulunması gerekir

Kurban, bir seneyi bitirmiş veya altı aydan büyük olmak şartıyla ön dişleri düşmüş olan koyundan, iki seneyi bitirmiş keçiden, beş seneyi bitirmiş deveden, iki seneyi bitirmiş sığırdan seçilir Deve ile sığır yedi kişi için, koyun ve keçi ise bir kişi için kurban edilir

Dört çeşit hayvanın kurban edilmesi caiz değildir:

1 İki veya tek gözü kör olan
2 Emsalleri meraya giderken kendisi geride kalacak kadar belirgin bir şekilde topal olan
3 Hastalıklardan bir hastalığı olan
4 Fazlaca zayıf olan
5 Kulağının tamamı veya bir ksımı ya da üreme organı kesik olan Kulağı yarık veya delik olan hayvan kurban olur

Boynuzu olmayan ve boynuzu çıkmış hayvanın kurban olması caizdir Kuyruğu ve burnu kesik olursa caiz olmaz

Kurban (udhiyye), Allahu Teala'ya yaklaşmak için Kurban Bayramı günlerinde kesilen hayvandır

Kurban, Allah'a yaklaşmak amacıyla kesilen deve, sığır, koyun ve keçiden olur

Kurbanın meşruiyeti Kur'an ve sünnet ile sabittir

Kur'an'dan delil şu Ayet-i Kerimedir: "Rabbin için namaz kıl ve kurban kes" (Kevser: 108/2)

Sünnetten delil de şu hadis-i şeriftir: "Hazreti Peygamber (sav) boynuzlu ve beyaz renkli iki koçun Besmele ve tekbir getirdikten sonra, ayaklarını boyunlarına koyarak kendi eliyle kurban etti" (Müslim Edahi, 9)

Kurbanın meşruiyetinin hikmeti:

Kurban kesmek bir ibadettir Allah'a boyun eğmekten sonra gelir

Hz İbrahim (as) oğlu İsmail (as)'ı kurban etmekle mükellef kılındığında, yerine getirmek istediği kurbanın manasını ihya edip onu canlı olarak gündemde tutmaktır Hz İbrahim ve oğlu Hz İsmail'in Allah'ın emrine boyun eğmeleri nedeniyle Allah'u Teala, İsmail'in yerine kurban edilmek üzere bir koç indirerek Hz İbrahim'e o koçu kurban etmesini emretmiştir

Ayrıca kurban kesmekte fakir ve yoksulları doyurup sevindirmek söz konusu olur Bu da fakirlerle zenginler arasındaki kardeşlik bağlarını da*ha da güçlendirir

Kurbanın hükmü:

Kurban kesmek sünnet-i müekkededir

İki sebepten dolayı kurban kesmek vacip olur

a) Kurban edilmeye elverişli bir hayvana işaretle, “Bu benim kurbanımdır” veya "Bu hayvanı kurban edeceğim” gibi ifadelerde bulunulursa o hayvanın kurban edilmesi vacip olur

b) Allah'a yaklaşmak amacıyla, “Kurban kesmek bana borç olsun” diyerek adak adayan kimseye de kurban vermesi vacip olur

Kurban kesmekle mükellef olanlar,

a) Müslüman olmak
b) Akıllı ve ergenlik çağında olmak
c) Kurban kesmeye maddi güç yetirmektir

Kendisinde bu üç şart bulunan kimseye kurban bayramında kurban kesmek sünneti müekkededir

Kurban kesmenin vakti; Bayram namazı kılındıktan sonra başlayarak teşrik günlerinin sonuncu günü akşamı güneş batana kadar olan süredir

Kurban kesiminde beş şey sünnettir:

1 Eûzu Besmele çekmek,
2 Peygamber (sav)'e salavat getirmek
3 Hayvanı kıbleye yöneltmek
4 Besmeleden önce veya sonra üç defa tekbir getirmek
5 Kabulü için duada bulunmak

Nezr yani adak olunan bir kurbanın etini sahibi yiyemez Sünnet olarak kesilen bir kurbanın etinden sahibi yiyebilir Kurban (eti ve derisi) satılmaz, fakat fakir ve miskinlere (ihtiyaç sahiplerine) verilir

Kurban kesmenin vakti, bayram günü güneş doğduktan sonra iki rekat namaz kılınıp iki hutbe okunduktan sonra başlar, bayramın dördüncü günü güneş batana kadar devam eder

Kurban kesildiği zaman besmele çekmek ve tekbir getirmek sünnettir

Sünnet olarak kurban kesen kişi etinden yiyebilir, zengin dostlarına da verebilir Ancak sünnet olan kurbanın üçte ikisini dağıtıp kalan üçte birini ehline yedirmesidir Yine en efdal olanı şudur ki kurban kesen kişi teberrüken birazını yiyip geri kalanını fakirlere sadaka olarak vermesidir Beyhaki'den rivayet edildiğine göre Hz Peygamber (sav) kurban kestiğinde onun ciğerinden yiyordu (Muğnil Muhtac, 3/290)

Kurbanın etinden az bir parça olsa dahi fakirlere verilmesi ve bunun pişmemiş olması şarttır

Tatavvu' olarak (sünnet olarak) kesilen kurbanın üçte bir miktarını kendisine veya ailesine yemek üzere bırakması ve kalanını fakirlere dağıtması sünnet olmakla beraber, teberruken birazını kendisine bıraktıktan sonra hepsini sadaka olarak dağıtmak daha faziletlidir

Tanrı'ya veya onun yerine kabul edilen yüce bir güce saygı göstermek ve rızasını kazanmak amacıyla bir fedakârlıkta bulunmak yahut bir ibadeti yapmak için verilen söze adak denir Farklı din ve anlayışlara göre, adağın niteliği değişmekledir Eski Yunan'da bazı doğal afet*lerden, fırtınadan, salgın hastalıklardan adak verilmekle kurt ulunacağına inanılırdı Yine bazı anlayışlara göre; insanlar tanrıların hoş*nutluğunu kazanıp, onlardan gelecek gazap*lardan korunmak için fedakarlıklarda bulun*maları, bu nedenle de hayvan, insan ve halta öz evladın kurban edilmesi gerekiyordu Ada*ğın felsefesinde bir dileğin Tanrı tarafından yerine getirilmesini sağlamak veya yerine gel*mesinden sonra ona şükran İfadesi olmak ya*tar Bazaıı bir yatır veya eren türbesine bir şe*yin adanması da sözkomısu olur Buna göre yi*yecek, kurban ve mum adanabilir

Bu tür anlayışlarda adak ile Tanrı'nin veya insanüstü bir gücün hoşnutluğu sağlanmak is*lenirken; biryandan da adak sayesinde bazı is*teklerin kabul edilebileceği inancı göze çarp*maktadır Yaratıcının insanların dünyevi bazı istek ve arzularını, onlarla belirli bir alışveriş sonucu tayin etmesinin sözkonusıı olmadığı dikkatten uzak tutulmaktadır

İslam'ın konuya bakışı diğer din ve anlayış*lardan tamamen farklıdır Öncelikle adak, dünyevi maksatlar içici yapılmamakla; adağın yapılması, Allah'ın rızasını kazanmayı hedef almaktadır İslam'da adağın, kişinin dünyevi çıkarı ile bir ilgisi bulunmamaktadır Allah rı*zası için Kur'an okumayı, sadaka vermeyi ve*ya bir kurban kesmeyi kendi kendine adayan kişi bunu yapmak zorundadır Adağın yapıldı*ğı şekilde yerine getirilmesi vaciptir Ayrıca adak, günah olmayan bîr iş veya davranış ol*malıdır Türbelere mum, tel vb şeyler ada*mak, İslâm dininde haram olan davranışlar*dandır İslamî çerçeve içinde yer atan adakta, kişinin Allah'ın rızasını kazanmak üzere ken*dinden bir fedakarlık yaptığı ve bunun karşılı*ğında ondan birşey bckleyemeyeceği anlaşıl*maktadır Bir işe bağlı olarak yapılan adaklar varsa da, sırf Allah rızası için yapılanlar kadar samimiyeti ifade etmezler Kur'an-ı Kerim'dc adaktan Dehr; 7, Al-İ İmran, 35 ve Hacc; 29 ayetlerinde söz edilir İslâm'da adak kurban kesme şeklinde olabileceği gibi, inzivaya çekil*me, oruç tutma gibi daha değişik şekillerde de olabilir I şifimi açıdan adaktan adağı adayan kişinin yakınları yararlanamazlar Bu da ada*ğın İslâmi bir toplumda yardımlaşma ve kar*deşlik duygularını pekiştiriei bir unsur olduğu*nu göstermektedir

Adak tavrıyla insanlar, adı ne olursa olsun; kendinden yüce olan bir varlığa sığınma ve onun hoşnutluğunu kazanma gibi bir davranı*şın gerekliliğini farkctmİşlerdir Aynı zaman*da, kendilerinden gelen bir fedakarlığın o yü*ce kudreti memnun edeceğini de kavramışlar*dır Bu haliyle adak, insandaki Allah inancı*nın köklülüğünü göstermektedir

Sami ŞENER