İşte Osmanlıda Kullanılan Ünvanlar!!

ADLİ
: "Adil" II Bayezid, III Mehmed ve II Mahmud'a verilmiştir
AĞA
: "Komutan" Ordudaki kıdemli görevlilere ve Yeniçeri ağası ve Kızlar ağası gibi saray korumalarına verilmiştir
AHRETLİK
: "Manevi evlat" Dürrüşehvar'a verilmiştir
AK BAŞLI
: "Ak başlıklı" Aktimur'a verilmiştir
ALP
: "Kahraman asker" Daha çok ilk dönemde kullanılmakla beraber kabilevi yapılanma sona erdiği dönemde de kullanılmaya devam edilmiştir
AMCAZADE
: Amca çocuğu
ARSLAN
: "Arslan veya Arslan yürekli"
AVCI
: IV Mehmed'e verilmiştir Hayatındaki en önde gelen uğraşısı idi Edirne civarında kendisini bu iptilaya kaptırmıştı
BAHİR
: "Denizci"
BAHTİ
: "Talihli" I Ahmed'e verilmiş ve onun tarafından şiirlerinde maslah olarak kullanılmıştır
BAŞ
:"Lider", "Başkan" Baş-Çuhadar" veya "Kapıcı-başı" gibi genellikle diğer ünvanlarla beraber kullanılmıştır
BEDROS
: "Kurnaz" Genel bir Ermeni adıdır ve güya II Abdülhamid'in yüz hatları itibariyle Ermeniler'e benzediğini ima için ona verilmiştir Wittlin'in anlattığı bir hikayeye göre, Abdülhamid'in babası I Abdülmecid değil, Abdülhamid'in annesiyle gizli aşk hayatı yaşamayı başaran bir Ermeni'dir Abdülhamid'in annesi Trimüjgan'ın muhtemelen Ermeni olması daha kolay anlaşılır bir açıklamadır
BEY
: "Efendi", "Şehzade" Zamanla bu ünvan değerini kaybetti ve daha ziyade İngilizce'deki esquire gibi nezaket ünvanı haline geldi
BEYCEĞİZ
: "Küçük Şehzade"
BEYLERBEYİ
: "Bölge Valisi" Büyük eyaletlerin idarecisine verilmiştir
BEYZADE
: "Şehzade oğlu" Padişahların kızlarının oğullarına verilen ünvandır İlk dönemlerdeki "Sultanzade" ünvanının yerini almıştır
BIYIKLI
: "Sakallı"
BOŞNAK
: "Bosnalı"
CEDDÜ'L OSMAN
"Osmanlıların Babası"Süleyman Şah'a verilmiştir
CEMCA
: "Cemşid gibi güçlü" Sultan için Doğu dillerinde kullanılan bir ünvan
CİHANDAR
: "Dünyanın Efendisi" III Selim'e verilmiştir
CİVAN
: "Genç" 2138/ Mehmed'e verilmiştir
ÇAKIRCI
: "Şahinci"
ÇAVUŞ
: "Rütbeli Er", "Haberci"
ÇELEBİ
: "Beyefendi" "Kibar Efendi", "Genç Efendi" II Mehmed dönemine kadar padişah oğullarına verilen ünvandır Ayrıca I Mehmed'e de özellikle verilmiştir
ÇELEBİ SULTAN
: "Kibar-Şehzade" 1594 yılına kadar sancak valisi olan padişah oğullarına verilmiş olan ünvandır
ÇUHADAR
: "Kahya"
DAMAD-I ŞEHRİYARI
: "Padişah Damadı" Padişahların kızlarıyla evlenenlere verilen ünvandır Ancak bu sadece babasının saltanatı döneminde evlenen kızların kocalarına uygulanmıştır Ayrıca aynı isimlerdeki birkaç veziri seçmek için de bu ünvan kullanılmıştır
DAYE
: "Süt Anne"
DEFTERDAR
: "Hazineci"
DELİ
: I Mustafa ve İbrahim'e verilmiştir
DİVİTDAR
"Yazma kutusunu taşıyan"
DOĞANCI
: "Doğan yakalayıcısı"
DÜZME(CE)
: "Sahte" Kendi adına çıkan isyan döneminde ve aslı konusundaki şüpheye ifade etmek üzere Mustafa'ya verilmiş ünvandır
EBU'L FETH
: "Fethin babası" II Mehmed'e verilmiştir
EFENDİ
: I Abdülmecid döneminden itibaren padişah oğullarına verilen ünvandır Ayrıca tarikat üyeleri arasında da bir dereceyi gösteren tabirdir
EĞRİ
: "Eğri-büğrü" Topal olan Cihangir'e verilmiştir
EĞRİ FATİHİ
: III Mehmed'e verilmiştir
EMİR
: "İdareci", "Şehzade" Yarı bağımsız idareciler için kullanılmıştır Ayrıca Selçıklulara bağımlı olduğu süre zarfında I Osman için kullanılmıştır 1402-1413 arasındaki Fetret Devri esnasında I Bayezid'in oğullarından birinin açık şekilde üstün idareci olmadığını göstermek için yeniden kullanılmıştır
EMİRÜ'L MÜ'MİNİN
: "Müslümanların İdarecisi" Halifeye verilen isimlerden biri olup I Selim'in Mısır seferinden sonra Osmanlı padişahlarına da verilmiştir
ENİŞTE
: "Kızkardeşin kocası"
FAHREDDİN
: "Dinin öğüncü" I Osman'a verilmiştir
FATİH
: İstanbul'u fethinden dolayı II Mehmed'e verilmiştir
FATİH-İ BAĞDAT
: "Bağdat'ı fetheden" IV Murad'a verilmiştir
FRENK
: Frank Başlangıçta Fransa'dan gelenler için kullanılmışken oldukça genişletilerek herhangi bir Avrupa ülkesi için de kullanılmıştır
GAZİ
: Daru'l Harbde savaşan kişilere ve Hristiyanlara karşı alınmış zaferlerdeki askerlere verilen ünvandır Özellikle de O Osman, Orhan, I Murad, I Bayezid, II Mehmet ve IV Murad için kullanılmıştır
GENÇ
: II Osman'a verilen isimdir
GÖZDE
: Padişahın cariyeleri için kullanılmıştır
GÜLEÇ
: "Neşeli"
GÜREŞÇİ
: Güçlü olduğu için I Mehmed'e verilmiştir "Güreşçi" mi "Kürüşçü" mü olduğu şeklinde bir şüphe var ise de, doğru şekli "Güreşçi" şeklindeki Padişah için kullanımıdır
GÜVEY
: "Damad"
GÜZELCE
: "Yakışıklı"
HACE, HACİ
: "Hacı" Hace kadınlar için, Hacı erkekler için kullanılna formudur Mekke'de Hac görevini tamamlayan kişiye verilen ünvandır
HADİMU'L HARAMEYNİ'Ş ŞERİFEYN
: "İki mübarek şehir olan Mekke ve Medine'nin koruyucusu" I Selim'e 1517'de Mekke Şerifi tarafından bu şehirlerin anahtarı gönderilmek suretiyle verilmiş bir ünvandır
HAFIZ
: "Kouyucu" Genişletilmek suretiyle Kur'an'ı ezbere bilen kişiye denilmiştir
HAKANİ
: "Emperyal"
HAKANÜ'L BERREYN
VE'L BAHREYN
: "Karaların ve Denizlerin Hakanı" Padişahın gücünün ihtişamını ifade eden ünvanlardan biridir
HALİFE
: Son Abbasi Halifesinin 1538'de ölümüne kadar halifeliği elinde tuttuğu şeklindeki birtakım düşüncelere rağmen 1517 yılında Halifeliğin I Selim'e ve onun mirasçılarına geçmesi, İslam'da önemli ölçüde sert tartışmalara neden olmamıştır Cam Mod Hist, 91'de: "Hilafet İslam'ın temel prensiplerinden biridir ve bütün Müslümanlar tek bir imam tarafından idare edileceklerdir Ayrıca İmam'da Hz Peygamber'in kabilesi olan Kureyş'ten olacaktır 1517 yılında İmamlık, Haşimoğullarından Mehmed Ebu Cafer'in güçsüz ellerindeydi ve halifeliği Kahire Sarayı'nda sembolik olarak devam ettiriyordu Abbasilerin en son halifesi olarak Sultan Selim lehine halifelikten feragat etti bu biçimsel geçiş, Kureyş kabilesine mensup olmamakla birlikte Türk sultanlarının Müslümanların idarecisi veya İmamı olmalarının temeli oldu Halifeliğin Osmanlılara geçişi, Mekke Şerifi'nin Kabe'nin anahtarlarını Selim'e göndermesi, böylece Selim'in Mukaddes Beldeler'in koruyucusu olmasıyla halifeliğin tanınması onaylanmış oldu" der S Lane Po
HAN
: Kırım idarecileri için kullanılmıştır II Selim tarafından torunu İbrahim'e verilmiştir
HANÇERLİ
: "Hançer taşıyan"
HANIM SULTAN
: "Prenses Hanım" Padişahların kadın tarafından kız torunlarına verilen ünvan
HANTAL
: "Beceriksiz"
HASEKİ SULTAN
: "Gözde Prenses" Erkek evlat doğurmuş olan padişah gözdelerine verilen ünvan Genellikle ilk dört veya altı anne ile sınırlanmıştır
HASEKİ KADIN
: "Gözde Kadın" Padişah kızlarının annelerine verilmiştir
HATUN
: "Hanım" İlk dönemlerde, son dönemlerdeki Valide Sultan yerine padişahın nikahlı eşlerine verilen ünvandır
HEZARPARE
: "Bin parça" Ölümünden sonra kendisine yapılan suikasde işaret etmek için Ahmed'e verilen ünvandır
HÜMAYUN
: "Padişaha ait" -Devlet kuşu, saadet anlamına gelen- "Hümay"dan alınmıştır
HÜNKAR
: "Hükümdar" I Murad ve II Mehmed'e verilen ünvan
HÜDAVENDİGAR
"Hükümdar", "Bey" I Murad'a verilmiş ve daha sonra da Bursa Sancağı içinde kullanılmıştır Yine Orhan ve II Murad için de kullanılmıştır
İKBAL
: "Talih" Haremde il rütbe ilerlemesi
İLHAMİ
: "İlham alan" III Selim'e verilen ünvandır
KALAYLIKÖZ
: "Beyaz Fındık"
KANBUR
: I Mahmud'a verilmiştir
KANLI
: Politikasını ima için II Abdülhamid'e verilmiştir
KANUNUİ
: "Adil" II Mehmed'e ve özellikle de I Süleyman'a verilmiştir
KAPUDAN PAŞA
: "Amiral" Osmanlı donanmasının başındaki kimseye verilmiştir
KARA
: I Osman ve birçok kişiye verilmiştir
KEHLE-İ İKBAL
: "Talih bitti"
KETHÜDA
: "Kahya"
KIZIL
: "Kırmızı"
KOCA
: "Büyük"
KOZHEYCİ
:"Fındık satıcısı"
KÖSE
: "Sakalsız"
KRAL
: Sırp ünvanı
KUL
: "Köle"
KULOĞLU
: "Köleoğlu"
KÜRÜŞÇÜ
: "Yay gerdiren" Bir sanatta pir kabul edildiği için I Mehmed'e verilmiştir
LALA
: "Terbiyeci" Özellikle hem sarayda, hem de tayin edildikleri sancak valiliklerinde genç şehzadeleri yetiştirenlere verilen ünvandır
Lİ/LI/LU
: "…den,dan…" Yer isimlerine bağlanır Kişinin doğum yerini işaret için kullanılmıştır
MAKBUL
: "Gözde"
MAKTUL
: "Öldürülmüş"
MEHD-İ ULYA-YI
SALTANAT
: "Büyük saltanat beşiği" Diğer bir ismi de Valide Sultan'dır
MEKRİ
: "Kurnaz"
MEST
: "Sarhoş" II Selim'e verilmiştir
MEYVEİ
: "Meyve satan"
MIRAHOR
: "Ahırların muhafızı" "Emir-i Ahur"dan gelmedir
MİRZA
: "Şehzade" İran ünvanıdır
MUHASSIL
: "Vergi tahsildarı"
MUHSİN
: "Bağışlayıcı"
MUHTEŞEM
: Avrupalılar tarafından I Süleyman'a verilen ünvandır Türkler kullanmazlar
MUID
: "Okulda düzeni sağlayan"
MUSAHİP
: "(Padişah'a hususi işlerinde) Yardım eden" ve daha geniş ifadesiyle "Gözde"
MÜVERRİH
: "Tarihçi"
NEBİL / NEBİLE
: "Prens/Prenses" Mısır ünvanıdır
NAİB
: "Vekil"
NAKKAŞ
: "Dekoratör"
NAMZET
: "Aday" Henüz tam olarak evlenmemiş, nişanlı olan padişah kızlarına verilen ünvandır
NİŞANCI
: "Saltanat mührünün muhafızı"
NİŞANCI OĞLU
: "Saltanat mührü muhafızının oğlu"
OĞUZ
: "Temiz" veya "Genç erkek"
OSMANCIK
: "Küçük Osman" I Osman için kullanılmıştır
PADİŞAH
: "Hükümdar" İran kaynaklı bir ünvandır Sultanların çok fazla arzu ettikleri en yüksek makamdır Herhangi bir kimse tarafından sultanla eş anlamlı olarak da kullanılabilir Son döenmlerde Fransız Kralları için de kullanılmıştır
PALABIYIK
: "Kavisli uzun bıyıklı"
PARE
: ""Parça" "Hezarpare" ve "Şekerpare"de olduğı gibi
PEHLİVAN
: "Şampiyon", "Güreşçi" I Mehmed'e verilmiştir
REİSÜ'L-KÜTTAB
: "Katiplerin Reisi"
RUM
: "Rumeli" Temelde Roma ve Roma İmparatorluğu içinde kalan yerleri ifade eder Böylece Anadolu Selçukluları, İran Selçıklularımdam ayrılmışlardır Ayrıca "Rum Beylerbeyi" altında Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa eyaletlerini de temsil eder
SAHİB-KIRAN
: "Her zaman başarılı Hükümdar" I Süleyman ve IV Murad'a verilen ünvandır
SAİBÜ'L-AŞERETİ'L - KAMİLET
: "On numarayı tamamlayan" Onuncu sultan olduğu için I Süleyman'a verilmiştir
SANCAK
: "Büyük Bayrak" "Eyalet"
SANCAK BEYİ
: "Eyalet İdarecisi"
SARHOŞ
: II Selim'e verilmiştir
SARI
: "Sarı", "Soluk" II Selim'e verilmiştir
SARIKÇI
: "Sarık yapan"
SEDEF-İ DÜRR-İ HİLAFET
: "Hilafet incisinin sedefi" Bir diğer ünvanı da "Valide Sultan"dır
SEMEN/SEMİZ
: "Şişman"
SERASKER
: "Ordu komutanı"
SEYYİD
: "Peygamber soyundan gelen"
SİLAHDAR
: "Silahları muhafaza eden memur" Sultanın hususi görevlilerinden biri
SİPAHİ
: "Atlı asker"
SIĞIR
: II Selim'e verilmiştir
SOFU
: II Bayezid'e verilen ünvandır
SULTAN
: "Prens" En az üç farklı kullanımı vardır En geçerlisi, 'devletin başı" olarak kullanımıdır "Sultan Han Murad"da olduğu gibi "Han" ile birlikte "Şehzade"lik ifadesi anlamında da kullanılmıştır Bu şekli genellikle padişah oğulları içindir ve özellikle de II Mehmed döneminden sonradır bununla beraber eğer isimden sonra kullnaılmışsa o ismin "Prenses" olduğunu ifade eder: Fatma Sultan'da olduğu gibi Yine "Haseki" ve "Valide" kelimleri ile de birleştirilerek kullanılmıştır
SULTANÜ'L-GUZAT
: "Gaziler sultanı" İlk dönem ünvanıdır I Murad ve diğerlerine verilmiştir
SULTANZADE
: "Prenses oğlu" Padişah kızlarının oğullarına veya erkek torunlarına verilen ünvandır
ŞAH-I ALEM-PENAH
: "İmparator", "Dünyanın barınağı" Padişahın üstünlük ünvanlarından biridir İran menşe'lidir
ŞAHİN
Sokullu Mehmed Paşa'ya verilmiştir
ŞAHZADE/ŞEHZADE
: "Padişahın oğlu" I Mehmed ile başlayarak padişahların oğullarına verilmiştir
ŞEHİD
: Savaşta dini uğruna ölen kişi I Murad ve II Osman'a verilmiştir
ŞEHRİ
: "Şehirli"
ŞEYH
: Edebali'ye verilmiştir
ŞEYHÜLİSLAM
: "Müfti" Halifenin altında olup İslam'ın başkanıdır
ŞÜCAEDDİN
: "Dinin kahramanı" Orhan'a verilen ünvandır
TAVAŞİ
: "Hadım"
TAVİL
: "Uzun" Sokullu Mehmed Paşa'ya verilmiştir
TEKFUR
: "Kral" Ermenice "Tagavor"dan alınmıştır
TIRNAKÇI
: "Dolandırıcı"
TİRYAKİ
: Genellikle uyuşturucu veya sigara tiryakiliği için kullanılır
UĞURLU
: "Şanslı"
VALİDE
: "Anne"
VALİDE SULTAN
: "Prenses Anne" Saltanatları döneminde padişahların annelerine verilen ünvandır XVI yüzyılda girmiştir
VELİ
: II Bayezid'e verilen ünvandır
VELİAHT
: "Tahta geçecek şehzade" Tahta geçecek kişi için son dönemde kullanılmıştır Ancak 1876 Anayasası tahta çıkacak şehzadenin "en yaşlı erkek evlat" olmasını belirleyinceye ve diğer şehzadeleri reddedinceye uygulanamamıştır Hatta VI Mehmed'e "Veliahd-ı Sani" (Tahtın ikinci varisi) ünvanı verilmişti Benzer bir makam, Kırım Hanlarından Nureddin'e de verilmiştir
VEZİR
: "Bakan" "Ağır sorumluluk yüklenen"
VEZİR-İ AZAM
: "Başbakan", "Baş vezir" Bir diğer formu da "Sadr-ı Azam"dır
VOYNUK
: "Bulgar savaşçısı"
VOYVODA
: "İdareci" Moldavya ve Lehistan prensliklerinden birinin yöneticisine verilen ünvandır
YAĞLIKÇI
: "Yağlık satan"
YAVUZ
: "Yiğit" I Selim'e verilmiştir