Mısır: Sobek (Timsah Başlı Tanrı)

Sobek (Timsah Başlı Tanrı)

Sular tanrısı Sobek ya da Sebek[1] Eski Mısır uygarlığının timsah şeklindeki tanrısıdır[2] Annesi Neith'tir[3] Sobek Nil'in yıllık taşmasını ve vadisinin gübrelenmesini sembolize ediyordu[4]

Tüm suların tanrısı olarak kabul edilen Sobek'in kutsal hayvanı timsahtır Şehri Crocodilopolis (El-Fayum)'dur Eşinin Tawaret oğlunun Anubis kardeşlerinin de Seth Osiris İsis ve Nephthys olduğu söylenir Öbür adları Sebek Sobk Suchos Sebek-Ra Soknopais ve Sobki'dir Thoth'un baş düşmanıdır[2]
Sobek 4 elementi de temsil ederdi:[*]Ra'nın ateşi[*]Shu'nun havası[*]Geb'in toprağı[*]Osiris'in suyu[3] Ölüler Kitabı'nda Sobek'in Horus'un doğumuna yardım ettiği dolayısıyla Seth'in yenilmesine yardımcı olduğu yazar[5][3]
Sobek Nil Nehri'ni bereketi ve tarlaları simgeliyordu (Osiris'in "Ölüler Dünyası"nın efendisi olmadan önceki haline benzetebiliriz) İhtiraslı ama olumlu bir gücün sembolü olsa da kötülüğe meyilli tasvirleri de bulunur
Sobek'e aitti Sayısız yaratılış mitoslarından biri de ona aittir Bu mite göre kaosun sularından Sobek ortaya çıkmış ve dünyayı yaratmıştır Sobek "yaratıcı güç" olarak kabul edildiğinden Antik Mısır'ın en koalisyona açık tanrısı Ra ile de birleştirilmiş en önemli karama inanışlardan biri olan Amon-ra'nın bir kolu olarak Sobek-Ra kültü de yaratılmıştır[6]
Sobek timsah başlıdır ve kutsal hayvanı da timsahtır[7] Ancak Mısır'ın her yerinde timsah kutsal kabul edilmez Bazı bölgelerde düşman sayılır Halk evcil timsahlara bakar ve besler; kulaklarına küpeler ayaklarına bilezikler takar ve öldüklerinde bazıları mumyalanıp özel tabutlara konularak kutsal yerlere gömülürler[8] Timsahların ölen insanlardan günahkar olanları öbür dünyada parçalayacaklarına inanılır[9][10]
Fayum'un merkezi Crocodillopolis'in tanrısıydıOrada canlı sürüngenler ve timsahlar havuzlarda muhafaza edilirlerdi[11] Mısırlılara göre timsahlar timsah tanrı Sobek'in yeryüzündeki temsilcileridir Belki de bu yüzden Mısırlılar timsahları ve hatta yumurtalarını mumyalamışlar Yunanlar da bir Mısır şehri olan Medinet el Faiyum'u "timsah tapımının merkezi" anlamına gelen "Crocodilopolis" ismiyle anmışlardır[12][1]
Bunun yanında timsah Mısırlılar için aynı zamanda korku imgesi olmuştur Bedeninin ön kısmı kaplan arka kısmı hippopotam kafası da timsah şeklinde olan Ammut ya da Ammit ruhları yiyen daimondur[13][1]
Eski Mısırlılar için Nil nehri'nin öneminden detaylı bir şekilde bahsetmeye gerek yok sanırım; medeniyetleri / yerleşik tarım kültürü bu nehrin etrafında gelişmiştir Haliyle bu nehrin müdavimi hayvanların kutsallaşması da kaçınılmazdı Timsah başlı insan vücutlu tanrının aynı zamanda kral olarak düşünülmemesi yine onun sadece dini manada halkın arasında edindiği hürmetin önemini ortaya koyar Ancak bu dinsel hürmet bugün anladığımız ölçüde değildir; zira kimi halkların (örn Apollinopolis halkı) Antik dönemde timsah avcılığı yaptığı ve etini yediği biliniyor; hatta timsah kültünün tüm Mısır'a uzanmadığı da söyleniyor Halklar arası çatışmalar haliyle halklar arasındaki dinsel değer farklılıklarının da çarpışmasını gerektirebiliyor[14][1]



Kom Ombo Tapınağı ve Sobek

Kom Ombo -tanrıların şehri- manasına gelmekte ve antik cağlardaki adı Ombos olarak bilinmektedir Bulunduğu yer itibari ile Nübye ve altin madenleri güzergahinda bulunduğundan tarih boyunca önemli bir nokta olarak kabul edilmiştir
Kitchener's Adalarından sonra Nil kıyısında yüksek bir burun üzerinde inşa edilen Kom Ombo Tapınağı iki tanrı tarafından paylaşılan tek tapınak olma özelliğine sahiptir[15] Ayrıca tapınağın biri iyilik biri kötülük olmak üzere iki kapısı vardır[16] Kom Ombo tapınağının yarısı iyilik tanrısı Horus'a diğer yarısı da kötülük tanrısı Sobek (Seth)'e [5][17] kimi kaynaklara göre ise şahin tanrı Haroeris'e [16] adanmıştır[5][17] Horus'un düşmanı olan Hain tanrı Seth Sobek'le birleşmiştir
Sobek'in şef mabedi Komombo'ydu Zamanla yırtıcı hayvanların istilasına uğramış ve sakinleri de korkudan gitmişlerdir Onlar bir totem hayvana inanırlardı İbadetin sembolü olduğundan onlara saldırmazdı Esir timsahlar tapınakta korundu ve çoğu mumyalandı[5]
Tapınak geçen yüzyıllar boyunca özellikle Nil ırmağının taşmaları ve depremler sonucu tahribata uğramıştır Ayrıca daha sonraki başka inşaatlarda kullanılmak üzere bu tapınağın taşlarından yararlanılmıştır Tapınağın içindeki kabartmalardan bir bölümü burayı daha sonra kilise olarak kullanan Kıptiler tarafından silinmiştir

Alıntı