Kırkyama (Patchwork) Nedir?

Yüzyıllar öncesinden ufak parça kumaşları değerlendirmek amacıyla kumaşların birleştirilmesiyle çeşitli örtüler üretilmiştir Ortaya çıkarılan örtülere zamanla desenler, şekiller verme ihtiyacı duyulmuş ve daha sonra emek isteyen bu iş bir sanata dönüşmüştür Savaş ve yokluk zamanlarının getirdiği bir psikoloji ve etkileşim ile şekillenen bu çalışmalar, tüm ülkelerde farklı sentezlerle uygulanan ve yamadan sanata uzanan bir gelişim süreci izlemiştir Günümüze kadar ulaşan bu sanat kırkyamayla ilgili yabancı yayınlardan dolayı patchwork adıyla dilimize geçmiştir Kırkyama kumaş birleştirme tekniklerinin tümüdür

Yabancı bir isimle anılsa da kırkyama büyük annelerimizin elinde gelişen bir sanattır Adına kırkyama, kırkpare veya yamalı bohça da denilen sanat dalı günümüzde yeniden ve eskisine nazaran daha fazla rağbet görmektedir Kırkyama günümüzde hiç kullanılmamış kumaşlarla yapılan, yaşam standardına ve son gelişmelere ayak uyduran modern bir sanat görünümündedir

çeşitli kumaş parçalarının belli motifler oluşturacak şekilde dikilmesi veya aplike edilmesidir Günümüzde gerek Anadoluda gerekse birçok şehirde uygulanmaktadır Fakat başta Amerika olmak üzere diğer Avrupa ülkeleri bunu bir tür sanayi haline getirdiğinden bizlere yabancı bir sanat gibi lanse edilmektedir Kullanılan malzemeler, model kitaplar hatta kumaşlar dışardan temin edilmiş olarak piyasada satılmaktadır



KULLANILAN MALZEMELER



Kumaşlar: Sentetik olmayan kumaşlar kullanılmalıdır Poplin, patiska, pazen, tafta ve keten türleri, sık dokunuşlu kumaşlar kullanılır Kumaşlar kesinlikle yıkanıp ütülendikten sonra kullanılır Boyayan ve içi ekoseli kumaşlardan randıman alınmaz



Diğer Malzemeler: Makas, toplu iğne, çeşitli renklerde dikiş iplikleri, mezura, kesme panosu, döner bıçak, cetvel, makas, kağıt, dikiş makinesi, met , kırkyama makası , kırkyama cetveli Ayrıca dikiş kutusu malzemeleri, çeşitli kumaşlar, elyaf, astar, nakış ipliği, çeşitli kurdele, dantel gibi süsleme malzemeleri…



KULLANILDIÄ?I ALANLAR



Yatak örtüleri, pikeler, yorganlar, minderler, yastıklar, koltuk şalları, salon takımları, mutfak ve banyo takımları, bebek takımları, çantalar, yelekler, ceketler…

Günümüzde kırkyama (patchwork) ile çeşitli örtüler, yastıklar, minderler, çantalar, giysiler, gözlük ve telefon kılıfları vs gibi günlük yaşamdaki ihtiyaçları karşılayan birçok eşya yapılabilmektedir Bizim kültürümüzde yakın bir zamana kadar kırkyama sanat olarak kabul edilmezken, son dönemlerde gidişat değişmiş, bu işi sanatsal ifadelerle yansıtan sanatçılar yetişmeye başlamıştır



TüRLERİ



Elde Kağıtlı çalışma:Genellikle geometrik şekiller kullanılırKağıtdaki modellerin kalıp olarak kullanılarak kumaşları birbirine kaynaştırarak elde dikme tekniğidir

Kalıplı çalışmalar: Modellerin kalıplarının çıkartılması ve makinede dikilmesiyle oluşur

Şerit çalışmaları: Belli ölçüde kesilen şeritlerin modele uygun bizimde dikilmesi

Kare ve üçgen çalışma: Kesilen kare ve üçgenlerin birleştirilmesiyle oluşturulan modellerdir

Aplike çeşitleri: çiçek desenleri, hayvan desenleri, havai, celtic, vitray ve İran aplikesi gibi çeşitli aplike dikim çeşitleri vardır Bu modellerin zemin kumaşa monte edilmesi ve biye ile bezenmesi ile oluşur

Makinede Kağıtlı çalışma:Modelli kağıdın üzerine kumaş konarak makinede dikilir

Kırkyamanın desenlerine göre de kendi içinde grupları vardır Genellikle dışardan gelen kitaplardan yararlanıldığı için çoğu desen ismi yabancı dildedir Bunların Türkçeye çevirisi olarak kullanılanlardan bazıları nine patch dokuzlu parça, crazy çılgın gibi şekillerine bakılarak isim verilen desenlerdir



YAPILIŞI



Yapım aşamaları kesme, dikme, bordür, ütüleme, katmanlama, yorganlama, biye, saklama, yıkama, sergileme

Kesme; aplike haricinde bütün kumaşlar kesme panosu üzerinde cetvel yardımı ile kırkyama makası kullanılarak kesilir Kumaşlar daima boy ipliğine katlanır ve kesilir Bir enine bir boyuna kesilmiş kumaşlar birbirine dikilirken mutlaka enine kesilen kumaş esneyecektir Met üstünde birkaç kat kumaşı aynı anda kesebilirsiniz Şerit keserken makine ayağınız dikme payı olarak hesap edilirKalıplı çalışmalarda pay vererek kesilir Blok ölçülerinin tutması kenar ve köşelerinin tutması için parçaların düzgün kesilmesi gerekir

Dikme; elde kağıtlı çalışma çırpma sistemiyle, aplike elde gizli baskı tekniği ile veya makinede sarma tekniği ile diğerleri de makinede düz dikiş olarak dikilir İplik rengi çeşitli kumaşlar birleştiği için ortak uygun bir renk olmalıdır Kırkyamada teğelleme yapmayız Bizim için teğel toplu iğnelerimizdir Toplu iğneler kumaşa, makineye dikey gelecek şekilde tutturulur Blok birleşimlerinde kumaş kat yerleri bir bloğunki sağa bakıyorsa diğeri sola yatırılmalı ki dikiş çizgileri birbirini tutsun Dikilen parçalara daima tırnak ütüsü yapılır

Bordür; hazırlanan bloklar istenirse bordürlerle birleştirilir Düz şeritler veya parçalarla birleştirilmiş şeritler blokları ayırır ve çerçeveler Ayrıca ebat büyütmekte de kullanılır Şeritlerde önce karşılıklı iki kısa kenar, sonra karşılıklı iki uzun kenar dikilir Kenar bordür çeşitleri çoğaltarak kullanma zevkinize bağlıdır

ütü; minik bloklara tırnak ütüsü yapılır Dikilen bloklar önce tersinden dikişler dışa gelecek şekilde daha sonra yüzünden kuvvetli ütülenir



Katmanlama; düz bir satıha ütülenen astar kumaşı düzgün bir şekilde serilir üstüne kullanacağınız elyaf yerleştirilir Daha sonra yaptığınız kırkyama örtünüzü elyafın üstüne yerleştirilir Sıkıca üstünden çengelli iğnelerle iğnelenir, yorganlamaya hazırlanmış olur



Yorganlama; örtünüzün katlarını bir arada tutmaya ve modelinize desen vermede gelinen aşamadır Yorganlama çizilen desen veya blok birleştirmelerinin etrafından olmak üzere minik teğeller halinde yapılır Ayrıca makinede yorganlama ayağı ile de yapılabilir Yorganlama örtünün ya orta yerinden başlar ya da kenar kısmından başlayarak devam edilir Potluk yaptığında çengelli iğneler çıkartılır, tekrardan düzeltilerek işleme devam edilir Yorganlama on iki numaralı nakış ipliği veya bulunabilinirse yorganlama ipi ile yapılır Başlangıç ipliğini düğümlemeden başlanır ve ilk ipliği sabitlenir İpliği astara geçecek şekilde yorganlanır Bitirirken düğümlemeden sabitleyerek bitirilir üstteki yorganlama ile alttaki yorganlama deseni aynı olmalıdır



Biye: yorganlama işi bittikten sonra kenarları düzgün kesilerek biye ile kapatılmasıdır İster alttan üste çevirebilir, isterseniz üstten alta çevirip dikebilirsiniz



Saklama; rulo halinde düzgün katlayıp kuru, rutubetsiz bir ortamda yaptığınız çalışmayı saklayabilirsiniz



Yıkama; düzgün ve sağlam dikilen örtüleriniz yıkandığında fazla yıpranmaz Ama elde yıkama ya da makinenin narin programında yıkama tercih edilmelidir



Sergileme; örtülerinizi sergilemek için duvara tablo gibi asmak gerekir örtünüzün ağırlığını taşıyacak cinste eşit aralıklarla şeritler hazırlayıp dikin ; bunlardan asın



Kumaşlar, dikiş malzemeleri, astar, elyaf ve kırkyama modeli olduktan sonra istenen modelin uygulamaması söz konusu değildir Kumaşların bu sanatsal birleşimi, bir tablo gibi ihtişamı yansıtabilirler



> Bu Kategorideki Tüm Yazılar