Muş Yöresel Halk Oyunları - Muşun Halk Oyunları

Muş Yöresi Halk Oyunlari,
Muşun Halk Oyunları,
Muşun Yöresel Halk Oyunları

Muş Folkloru yöre insanının iç dünyasını, neşesini, yaşantısını, üzüntüsünü, geleneklerini, tabiat olayları karşısındaki tavırlarını geçmişten günümüze günümüzden geleceğe taşır Muş ve çevresindeki mahalli oyunlar geleneklerin yaşama tarzının bir parçasıdır Bu oyunlarda Doğu Anadolu Bölgesinin özellileri görülür

Muş’un başlıca mahalli oyunları;

Aşırme, Ağırbar, Keçiki, Ayşoki, Koçeri, Zeyno, Botani, Dendikbade, Gerandi, Yalkuşta ve Mendo gibi oyunlardır

Aşırme

Anlam olarak "ayırma"'dan gelen bu oyun genellikle oyunlara başlama özelliği taşır Kılına oyun türüne girer Oyuncular serçe parmaklarını birbirlerine bağlar, düz, yarım daireler oluşturarak oyunu sürdürürler İleriye doğru çekilerek, sol ayak dizden kıvrılıp yukarıya kaldırılır Bu figür oyun süresince tekrarlanır ve bitiş sırasında bütün oyuncular düz bir hatta öne doğru seke sek yürüyüş biçiminde ilerler ve oyun hep bir ağızdan Tey" denilerek bitirilir

Ağır Bar

Kılına oyunların diğeri ise ağır bar’dır Genellikle kına gecelerinde damat oynatılırken oynanır Parmaklar tutularak oyuna sağ ayakla başlanır ve ileriye doğru üç adım atılarak sol ayak ileri vurularak ilerlenir ve aynı şekilde geri dönülür Oyun bu figürlerle sürer Oyun, ileri çıkışlardan birinde sol ayağın öne vuruluşu sırasında biter

Keçiki:

Genellikle düğünlerde oynanan keçiki kılına oyun türüdür Merkez ilçe dışında daha yaygın oynanan bu oyun çok hareketlidir Parmaklar tutuşturularak oyuna, sağ ayakla başlanır ve üç adım ilerlenir, sekerek ayak değiştirilir Sol ayak bir kez öne vurulur, tekrar ayak değiştirilip sağ ayak kaldırılarak sabit kalan sol ayak çevresinde üç noktada ayak ucu ile yere vurularak sol ayağın yanına bitiştirilir

Ayşoki:

Kılına oyun türündedir Keçiki oyununa benzer Oyuna, sağ ayakla sağa yaylanılarak başlanır Aynı anda ellerle yaylanış istikametinde yuvarlak daireler çizilir, sağ ayak sol tarafa geçirilir, iki adım atılır ve sekerek ayak değiştirilir Aynı figür sol ayakla ters tarafa doğru yapılır Oyun sol ayak öne vurularak bitirilir

Koçeri:

Omuzlar bitiştirilerek eller arkada kenetlenir Ayaklar hazır ol duruşunda dizlerden kırılarak yerli yerinde üç kez hafif, bir kez de tam kırılır Bu figür belirli sayıda tekrarlandıktan sonra sağ ayakla bir adım öne çıkılır ve sol ayakla yere aynı noktaya üç kez vurulup sağ ayağın yanına getirildiği sırada sağ ayakla tekrar öne bir adım çıkılır Bu figür üç kez tekrar edilir Geri çıkış, sol ayağın geriye bir adım atılışı ile başlar ve üç adım sürer Bu oyun, Merkez ilçe ve yakın çevresinde genellikle düğünlerde oynanır

Zeyno:

El parmaklarının tümü geçmeli olarak birbirine kenetlenir Kollar, dirsekten doksan derece öne doğru çıkarılır Ayaklar birleşik olarak diz kapağından belirli sayıda kırılır, ayaklar ve kesilecek şekilde sıçranır Öne eğilip sağ ayak üzerinde sabit durularak sol ayağın ucu ile arkaya üç kez vurulur Daha sonra doğrularak sol ayak tabanı ile üç kez de öne vurulur, sağ ayak üzerinde bir kez silkindikten sonra sol ve sağ olmak üzere ayaklar üzerinde üç kez ileriye doğru çıkılır Üç adımın bittiği yerde sol ayak ile tekrar üç kez öne vurulur Sol ayak ileriye doğru sallanarak geriye doğru, aynı şekilde, bu kez sekmeden geri çıkılır Oyun bu şekilde sürer

Botani:

Kenetli oyunlardandır Oyuna başlarken, kollar düz olarak arkadan, parmaklardan kenetlenir Sol ayak önde, üç kez öne hafif olarak yaylanılır, jki ayak dizlerden bir kez tam kırılır İki kez daha yaylanılır Vücudun ağırlığı sol ayak üzerine verilerek , öne doğru meyledilir Arkadaki sağ ayak öndeki sol ayağı geçecek kadar sallanır ve tekrar geri çekilirken dizden kırılarak yere değecek şekilde bükülür, vücut tekrar doğrultulur Bütün bu hareketler yapılırken sol ayak önde hareketsiz tutulur Bu oyun, Merkez ilçe ve yöresinde, düğünlerde oynanır

Dendikbade:

Kollar yana açılarak dirseği geçecek şekilde kenetlenir Sağ ayak öne sallanır, aynı ayakla yana ve sağa doğru üç adım atılır Aynı figür, sol ayakla yapılır Bu figürler, bir kaç kez tekrarlandıktan sonra oyun hızlanır Sağ ve sol ayak üzerinde birer kez sağa ve sola ayak atılır, oyun bu şekilde sürdürülür

Gerandi:

Askeri dizilişte eller belde, sağ ayakla öne doğru adımlanır Üç adım sonunda, sol ayak silki-lerek öne vurulur, eller belden çözülerek ayak ve el aynı anda çırpılır Oyun bir süre böyle sürer Dizilişte tek ve çift sayılı oyuncular, komutla birbirlerinden ayrılarak karşı karşıya gelirler Oyunun başındaki figürler bu konumda da tekrarlanır Her oyuncu karşısındaki oyuncunun eline çift elle aynı anda vurur Bu figür de birkaç kez tekrarlandıktan sonra oyuncular tekrar bir dizi şeklinde birleşir Bu oyun, daha çok köylerde oynanır

Yalkuşta:

Genellikle dört kişi ile oynanır Oyun iki aile arasındaki kavgayı temsil eder Bu oyunda, tek sıra halinde ileriye doğru gidilirken sol ayağın ileri her atılışında eller çırpılır Oyuncular, birbirinden ayrılarak ikişerli, karşı karşıya gelirler Gerardi oyununda olduğu gibi eller yerde çırpılır ve karşıdaki oyuncunun önüne kadar gidilip dönülür Birbirlerini kovalarcasına süren bir gidiş dönüşlerde sıra ile, duran oyuncular gelenleri, tek ellerini havaya kaldırarak beklerler Karşı sıradaki oyuncular, sol ayaklarını ileri atıp sağ ayaklarını yerden sürükleyerek sol ayaklarının yanına getirirler Bu figür üç kez tekrarlanır Geriye doğru yaylanmanın sağladığı güçle karşıdaki oyuncuların ellerine vurulur Daha sonra roller değiştirilir ve oyun aynı figürler sürer

Mendo:

Muş ve çevresinde kadınlar genellikle kol oyunları oynarlar Bunun yanı sıra erkeklerin oynadıktan oyunların nispeten kolay figürlü olanlarını da oynarlar Koçeri oyununa benzeyen "Men do" oyunu, kadınların düğünlerde sıkça oynadığı bir oyundur Bu oyunda kollar belden arkada bağlanır