Coğrafya'nın Bilinmeyenleri 2

Coğrafya'nın Bilinmeyenleri 2

Richter ölçeğine göre 8,6 büyüklüğünde ki bir deprem, 100 hidrojen bombasının gücüne eşittir

Okaliptüs ağaçlarının boyları 150 metreyi aşar Bu ağacın yassı yaprakları eksenleri kuzey-güney doğrultusunu aldığından güneşin kavurucu sıcağından korunur Bu nedenle bu ağaçlara Yunancada “koruyucu” anlamına gelen okaliptüs adı verilmiştir

Türkiye’deki en iyi cevizler; Bursa, Kastamonu, Bolu, Tokat, İzmit-Karamürsel, Ankara-Kızılcahamam ve Yalova’da yetişir

Alaska’da 3 milyona yakın göl vardır ve tamamına yakını buzul aşındırmasıyla oluşmuştur

Şimdilerde bir Jeep markası olan “Cherokee”ismi Kızılderililerden alınmıştır Amerika işgali sırasında bir Kızılderili kabilesi olan “Cherokeeler” batıya gitmeyi reddeder ve Carolina’da bulunan Dumanlı Dağlara saklanır Bu nedenle bir dağ aracı olan jeepe “cherokee” ismi verilir
Sunay Akın

Gökkuşağının sonu yoktur Gökkuşağı aslında tam bir çember biçimindedir Ancak insanlar sınırlı bir uzaklığı, yani ufka kadar olan uzaklığı görebildiği için ancak bu çemberin sınırlı bir bölümünü görebilir

Tsunami karaya ulaştığında, genellikle ilk önce körfezdeki bütün sular boşalır

Kömür petrol, doğal gaz gibi enerji kaynaklarına organik kökenli olmaları nedeniyle “ fosil yakıt” denir

Avustralya’daki büyük set kayalıkları ve çevresinde deniz yaşamı çok çeşitlilik gösterir Bu kayalıklarda 400 mercan, 215 kuş ve 1500’den fazla balık çeşidi yaşar

Üç küçük gemi ve çoğu kürek mahkûmu olan bir avuç tayfa ile çıktığı uzun ve tehlikeli yolculuk sonrası Antik Adalarına ulaşan Kristof Kolomb, Hindistan’ın batı kıyılarına ulaştığını sanmış ve buraya uzun süre “Batı Hint Adaları” denilmiştir Floransalı Amerigo Vespuci 1497’de yaptığı ilk yolculuğunda büyük bir kıta bulmuştur Vespuci bu kıtadan “yenidünya” ( Mundus Novus ) diye bahsetmiştir Alman coğrafyacı Martin Waldseemüller 1507 yılında yaptığı atlasta, bu yeni kıtaya Amerigo Vespucinin anısına “Amerika” adını vermiştir

Kahve, dünya ticaretinde petrolden sonra ikinci sırayı alır

ABD’nin Florida eyaletinde bulunan 13000 km²’lik Everglades bataklığı milli park ilan edilmiştir

Asya kıtası ismini Anadolu topraklarından almıştır Eski çağlarda Türkiye’nin Ege Bölgesi “Assuva” sonra “Asu” olarak tanınıyordu Güneşin doğduğu ülke anlamına gelen bu isim sonradan değişerek “Asya”ya dönüşmüştür

Afrika’nın özellikle iç kısımları 20 yüzyıla kadar yeterince tanınmadığından kıtaya “karanlık kıta” denilmiştir

Dünya ekvatorda saniyede 467 metre hızla dönerken, güneş çevresinde ise saniyede 30 kilometre hızla döner

Asya, 62000 kilometre ile dünyanın en uzun kıyılara sahip kıtası iken, Kuzey Amerika kıtası 60000 kilometre ile ikincidir

Sabun yapımında zeytin, hurma, yer fıstığı, ayçiçeği, soya yağı, pamuk çekirdeği ile sığır ve koyun iç yağları kullanılır

Antarktika en soğuk, en rüzgârlı ve yüksek kıtadır Bu kıtada yaz devresi kabul edilen ocak ayında ortalama sıcaklık -30°C’dir Bu kıtada -89,2 °C ile dünyadaki en düşük sıcaklık ölçülmüştür Kıta tamamen buzlarla kaplıdır, buzulların kalınlığı yer yer 5 kilometreyi bulur Dünyadaki buzun büyük kısmı, tatlı su kaynaklarının büyük kısmı bu kıtadadır

Domatesin anavatanı Güney Amerika olup, ismi Aztek yerlilerinin dilindeki “tomatl” sözcüğünden gelir

Kanada’da yaygın olarak yetişen akça ağaçtan şeker elde edilir

Bir içecek olan “cola” ismi tropikal bölgelerde yetişen kola bitkisinden gelmektedir Bu bitki kolalı içeceklere tat vermek için kullanılmıştır

Rusya Federasyonundaki bütün ırmakların Baykal gölünü doldurması için bir yıl akması gerekir Dünya tatlı su varlığının % 20’ye yakını buradadır

Yerleşilebilen kıtalar içinde çöl olmayan tek kıta Avrupa’dır

Cemre kor ateş anlamındadır İlkbaharın gelmesiyle güneşin önce toprağı, sonra suyu, sonra havayı ısıttığı düşünülür

Kolombiya adını Kristof Kolomb’dan almıştır

Dünyada en çok yetiştirilen meyve elmadır

Mezopotamya ismi eski Yunancada “mesos = ara, orta” ve” potamos = nehir” sözcüklerinden türemiş olup iki nehir arası anlamındadır Günümüzde Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan verimli topraklara Mezopotamya denilmektedir

Dünyanın deniz seviyesinden en alçakta yer alan gölü – 395 metre ile Lut Gölüdür

Maldivler Cumhuriyeti’nin en yüksek noktasının denizden yüksekliği 2,4 metredir

Vatikan 1000 kişi ile dünyanın en az nüfuslu ülkesidir

Şili'de ki Atacama çölüne 100 yıl boyunca hiç yağmur yağmamıştır

And Dağlarından doğup Brezilya' da denize ulaşan Amazon Nehri ağız kesimindeki 150000 m³/sn’ lik su miktarı ile dünyanın en bol akımlı nehridir

Dünyanın en büyük adası 2186000 km²’ lik yüzölçümü ile Grönland'dır

142880 km²’ lik ekvatoral çapı ile Jüpiter en büyük gezegendir

ABD-Kanada sınırında yer alan Superior 82098 km²’ lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük gölüdür

Dünyanın en büyük kıtası 44387000 km²' lik yüzölçümü ile Asya’dır

Dünyanın en şiddetli volkanik patlaması, 27 Ağustos 1883 tarihinde Endonezya’nın Krakatoa adasında meydana gelmiştir En güçlü hidrojen bombası patlamasından 26 kez daha güçlü olan bu patlamada 38380 kişi yaşamını yitirmiş, fırlayan kayalar 55 kilometre yükseğe çıkmış, patlama sesi 5000 kilometre uzaktan duyulmuştur

Rusya Federasyonu 17400000 km²' lik yüzölçümü ile dünyanın en büyük ülkesidir

Dünyanın en büyük yarımadası 3250000 km²’ lik yüzölçümü ile Arabistan’dır

Pasifik Okyanusundaki Mariana ( Challenger ) çukurunun derinliği 11033 metredir Yarım kiloluk bir demir top bu çukurun üzerinde suya bırakıldığında dibe yaklaşık 63 dakikada varabilir

Kazakistan’daki Baykal Gölü 1940 metre ile dünyanın en derin gölüdür
Dünyadaki en düşük sıcaklık, 21 Temmuz 1983 günü Antarktika Vostok' da -89,2°C olarak ölçülmüştür

33 milyonluk nüfusu ile Japonya'nın başkenti Tokyo dünyanın en kalabalık nüfuslu kentidir

Çin 1234000000 ile dünyanın en kalabalık nüfuslu ülkesidir

108 kilometrelik genişliğiyle Lâos’taki Khone dünyanın en geniş çağlayanıdır

7045000 km²’ lik alanı ve 15000 kolu ile Amazon Dünyanın en geniş havzalı nehridir

Dünyanın en büyük volkanik krateri 117 kilometrelik çevre uzunluğu ile Japonya' da ki Aso yanardağındadır

41° güney enleminde yer alan Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington dünyada en güneyde yer alan başkenttir

Güneş çevresinde saatte 172248 kilometrelik hızla dönen Merkür en hızlı gezegendir

64° kuzey enleminde yer alan İzlanda'nın başkenti Reyjkavik Dünyada en kuzeyde yer alan başkenttir

Rusya Federasyonun 73° kuzey enlemindeki Dikson limanı dünyanın en kuzeydeki şehridir

3000 km²’ lik Ekvatoral çapı ile Plüton en küçük gezegendir

Dünyanın en küçük kıtası 7686000 km²' lik yüzölçümü ile Avustralya'dır

Vatikan 0,44 km²’ lik yüzölçümü ile dünyanın en küçük ülkesidir

462°C’ lik yüzey ısısı ile Venüs en sıcak gezegendir

—220 °C’ lik yüzey ısısı ile Plüton en soğuk gezegendir

İsrail-Ürdün arasında yer alan Lut Gölü dünyanın en tuzlu gölüdür
Rusya Federasyonu ile Japonya arasında yer alanTatar Boğazı 800 kilometrelik uzunluğuyla dünyanın en uzun boğazıdır

ABD’nin Kentucky bölgesindeki Flint Mamoth mağarasının uzunluğu 345 kilometredir

Burundi’ de doğup Mısır’ da Akdeniz’ e ulaşan Nil 6695 kilometre ile Dünyanın en uzun nehridir

Venüs 41360000 kilometre ile dünyaya en yakın gezegendir

Bolivya’nın La Paz şehri 3631 metre ile dünyanın en yüksekte yer alan başkentidir

979 metre ile Venezüella’daki Angel, Dünyanın en yüksek çağlayanıdır

Tibet-Nepal sınırında ki Himalaya sıradağları üzerinde yer alan Everest Tepesi 8848 metrelik zirvesiyle dünyanın en yüksek dağıdır

1971 yılında Japonya' nın Ishıgaki adası kıyılarında ölçülen 85 metre yüksekliğindeki deprem dalgası dünyadaki en yüksek dalgadır

Dünyadaki en yüksek sıcaklık 13 Eylül 1922' de Libya El Aziziye' de 58°C olarak ölçülmüştür

Hindistan’ da Tibet sınırına yakın Basisi kenti 5988 metrelik yükseltisiyle dünyanın en yüksekteki şehridir

Hindistan’da Himalaya Dağlarının eteklerinde yer alan Çerapunçi yöresi 1860–1861 yılları arasındaki bir yıllık sürede 26460 mm yağış almıştır
4360 saatlik yıllık güneşlenme süresi ile Doğu Sahra dünyanın en çok güneşlenen yeridir

Havaideki Kauai Yöresi, yılda 350 gün boyunca düşen yağışla dünyanın en yağışlı yeridir

Endonezya’nın Java adasındaki Bogor, 322 günlük süre ile dünyanın en çok gök gürültüsü olan yöresidir

Etiyopya’daki Dallal 34,4 °C’lik yıllık sıcaklık ortalaması ile dünyanın en sıcak yeridir

78° güney enlemi Antarktika’daki Polus Nedostupnosti – 57,8° C’ lik yıllık sıcaklık ortalaması ile dünyanın en soğuk yeridir

Lesotho' nun en alçak noktası deniz seviyesinden 1380 metre yüksekliktedir

And Dağlarının Peru - Bolivya sınırları arasındaki bölgede 3811 metrede bulunan Titikaka dünyanın en yüksekteki gölüdür

Kutup bölgelerindeki kar ve buzlar sahip oldukları beyaz örtü nedeniyle güneşten yeryüzüne ulaşan ışınların % 90’nını geriye yansıtarak, bu bölgelerde sıcaklıkların düşük olmasında etkili olurlar

Deterjan kelimesi Latincede temizleme anlamındaki “detergere” den gelir

Deniz düzeyinden yaklaşık 8 kilometre yüksekte olan Everest Dağının zirvesindeki hava basıncı, deniz seviyesindekinin yaklaşık % 30’ u kadardır

30 kilometre yükseltideki stratosfer katmanında esen rüzgârların hızı saatte 300 kilometreyi bulur

Atmosferin sıcaklığı 180 km yüksekte 395 °C’ye, 320 kilometre yükseklikte ise 700 °C’ye ulaşır

Irmaklar her yıl yaklaşık 2 milyar madensel tuzu denizlere taşımaktadır

Güney Fransa’da “vent tu midi” denen sıcak ve nemli rüzgâr baş ağrıları, sara, astım nöbetleri ve küçük ateşlenmelere neden olmaktadır

Lületaşı, boşluklu ve hafif olduğundan, suda yüzer Bu nedenle halk arasında “denizköpüğü” diye bilinir

Selüloz, bitkilerde hücre yapısının çoğunluğunu oluşturan ve kâğıt yapımı, yapay yaprak üretimi ile bazı patlayıcı maddelerin üretiminde de kullanılan kâğıt hamurudur

İzlanda’da nüfusun % 67’si evlerinde jeotermal enerji kullanmaktadır

Portland çimentosunun % 78’i kireçtaşı, % 20’si kil taşı, % 2’si ise diğer katkı maddelerinden oluşur

Kristof Kolombun Amerika kıtasında karaya ilk ayak bastığı yer “Watling Adası” dır

Norveç yıllık enerji üretiminin %96’sını, Zaire %95’ini, Sri Lanka ( Seylan ) %90’nını, Brezilya %85’ini, İsviçre %75’ini, Kanada ise %65’ini hidroelektrikten sağlamaktadır

Ortaçağda Afrika kıyılarını dolaşan Normonların gördüklerini söyledikleri “yabanıl insanlar” aslında goril maymunlarıdır

Bartelmi Diaz ve ekibi 1847 yılında ulaştığı Güney Afrika’nın uç noktasına fırtına ve dalgalar nedeniyle “Fırtınalar Burnu anlamına gelen Cabo Tarmentoso ” adını vermiştir Ancak sonraları Portekiz kralı buraya “Fırtınalar Burnu” denilirse, buradan Hindistan’a ulaşmaya çalışacak kaptan ve tayfaların korkacağını ileri sürerek buranın ismini “Ümit Burnu anlamındaki Cabo Bao Esperanço” olarak değiştirmiştirGüney Afrika’nın Kap şehri de ismini buradan almıştır

1497’de Hindistan’a ulaşmak için yola çıkan Vasco dö Gama Güney Afrikada yılbaşı günü önünen geçtiği yere “doğum günü” anlamına gelen “Natal” ismini vermiştir

Dünyada milli park olarak ilan edilen ilk yer ABD’de 1872’de oluşturulan “Yellowstone Milli Parkıdır”

Hawaii Adaları, Meksika Körfezi, Karayipler Denizi Kıyıları, ( Küba, Antil Adaları, Florida ) ile Avustralya kıyıları dünyada sörf sporunun en yoğun yapıldığı yerlerdir

Genelde yaz sıcaklık ortalaması 10°C’den düşük olan bölgeler ile yıllık yağış tutarı 400 mm’den az olan bölgelerde ağacın yetişmesi çok zordur

Lâteks, ( kauçuk ) çiklet, ( sıtma ağacından ) reçine, ( çam, köknar, ladin ) sakız, tanen, ( dericilikte kullanılır ) mantar, çeşitli yağlar ile ilaç maddeleri ormanlardan elde edilen ürünlerdir

Hindistan’a gitmek üzere yola çıkan Magellan ve ekibi Güney Amerikanın fırtınalı güney ucunu, bugünkü adıyla “Magellan Boğazının” fırtınalı ve tehlikeli sularını aştıktan sonra, öteki tarafta ki sakin okyanusu görünce, buraya “sakin deniz” anlamına gelen “Pasifik Okyanusu” adını vermiştir

Norveç’teki Narvik ve Bergen, Rusya Federasyonundaki Arhangelsk ve Vladivostok ile İngiltere’deki Hull ve Grimsby liman şehirlerinin gelişmesinde balıkçılık önemli rol oynamıştır

Bir ton şeker elde etmek için 40–50 ton, bir ton kâğıt üretebilmek için 170 ton, bir ton çelik elde etmek için ( soğutma suyu olarak ) 300 bin ton, bir ton deriyi işlemek için 10 ton kullanma suyuna ihtiyaç vardır

Dünyada sünger avcılığının en fazla olduğu bölgeler; Bahama Adaları, Florida Kıyıları, Avustralya’nın doğu kıyıları, Akdeniz de Sicilya, Korsika ve Sardunya adaları ile Ege adaları ve Bodrum kıyılarıdır

Balinaların kafa kemiklerinden çıkarılan ispermeçet yağı, kozmetik ve ilaç endüstrisinde ( güzel kokan banyo sabunları, dudak rujları, krem ve merhemler gibi ) kullanılır

Okaliptüs ağaçları çok su tükettiği için, bataklık bölgeleri kurutmada bu ağaçlardan yararlanılır Yapraklarından ise “okaliptol” adlı mikrop öldürücü ilaç elde edilir

Patates, mısır, domates ve tütün gibi tarım ürünleri Kızılderililerin insanlığa armağanıdır

Kum çölleri, dünya karalarının % 14’ünü kaplar

Eskimolar soğuktan korunmak için, vücutlarına hayvan yağı sürer ve kalın kürkler giyerler

İspanyadaki Costa Brava; Vahşi kıyı, Costa Dorado ise Altın kıyı anlamına gelmektedir

Mandalina, portakal ve limon kabuklarından kolonya ve esans üretiminde yararlanılır

“Metre” yer boylamının dörtte birinin on milyonda biridir XVI Louis döneminde kararlaştırılan bu yeni uzunluk birimini doğru tanımlayabilme işi bir hayli zahmetle yapılmıştır Çünkü bunun için boylamın bir kısmının ölçülmesi gerekmiştir Gökbilimci JBDelambreda ile PMechain ikilisi, biri Fransadan diğeri İspanyadan hareket ederek, birkaç bin astronomik ve jeodezik gözlemde bulunmuş ve 7 yılın sonunda buluşmuşlardır Böylece örnek metre “etalon” bulunmuştur

Anadolu kelimesinin Yunanca “güneşin doğuşu, doğu memleketi” anlamındaki Anatolos’dan geldiği sanılmaktadır

Cıva sıvı olarak bulunan tek °°°°ldir

Dünyanın en büyük teleskopu Kuzey Kafkasya’daki Zelenchkayada kurulmuş olup 600 santimlik aynaya sahiptir

Genelde yıllık yağış miktarı 200 milimetreden az olan yerler çöl olarak nitelendirilir

Yenilebilir yağların önemli bir kısmı; zeytin, ayçiçeği, soya, mısır, yerfıstığı, pamuk, kolza, hindistancevizi ve fındıktan elde edilir

Kahve bitkisi, yıllık ortalama sıcaklığın 21°C olduğu ılıman iklimlerde yetiştirilebilir ve en iyi ürün deniz düzeyinden 600–2000 metre yükseklikteki ekim alanlarından alınır

Tokyo ismi Japoncada “doğu başkenti” ( to=doğu, kyo=başkent ) anlamına gelmektedir

Büyük Sahra Çölü 8600000 km²’ lik yüzölçümüyle ABD kadar yer kaplar

Sahra sözcüğü Arapçadaki “sahara” sözcüğünden gelme olup çöl anlamındadır

Petrol kelimesi Latince “petra: kaya” ve “oleum: yağ” sözcüklerinden türemiştir

Cam yapımında saf silisyum kumu kullanılır Camda kullanılan demir ve bakır cama yeşil renk verirken, bakır oksit ve kobalt mavi, selenyum ve bakır oksit ise kırmızı renk verir Türkiye’de cam yapımında kullanılan silisyum kumu Kapı dağ Yarımadası, İstanbul’un Karadeniz kıyıları, Yalova kıyıları ile Sinop Yarımadasından sağlanır

Amerikan bağımsızlık savaşından sonra, 1790’da yeni başkentin Potomac Irmağı kıyısında kurulması benimsenmiş ve yer seçimi ABD’nin ilk başkanı George Washington’a bırakılmıştır Kentin kuruluşunu denetleyen komisyon kente “Amerikan bağımsızlık savaşında oynadığı rolle ülkenin kurucusu olarak kabul edilen George Washington’un anısına” Washington ismini vermiştir Böylece 1800 yılında federal yönetim Philadelphia’dan Washington’a taşınmıştır Coğrafi açıdan kopuk ve uzak oluşu nedeniyle önceleri “yaban kent” olarak anılan Washington 1812’den sonra Amerika halkınca başkent olarak benimsenmiştir

Yeni Zelanda ve Avustralya dünyanın en büyük yün üreticileri olup, dünyadaki toplam yün üretiminin % 40’ını karşılarlar

Litosferdeki litho sözcüğü Yunancada “taş”, hidrosferdeki hidro sözcüğü ise Yunancada “su” anlamına gelmektedir

Merinos koyunu dünyanın en kaliteli yününe sahip olup anavatanı İspanya’dır

Kongo Nehri ve kollarını kapsadığı için Kongo ismi ile anılan ülkeye 1971 yılında “ırmak” anlamına gelen “nzadi” sözcüğünden gelme “Zaire” ismi verilmiştir

Atlas Okyanusundaki Küçük Antil adalarına doğu-kuzeydoğu yönünden batı-güneybatı yönüne doğru sürekli esen alize rüzgârları nedeniyle “rüzgâr altı adaları” denir

Pasifik Okyanusunda bulunanYeni Gine’ye, 1945’te buraya ayak basan İspanyol İnigo Ortiz de Retes, buradaki yerli halkı Afrika zencilerine benzettiğinden bu adaya Afrika kıtasındaki Gine’ye binaen, “Yeni Gine” ismini vermiştir

Dünya yüzeyinin %12’si buzullarla kaplıdır