Şafii Mezhebinde Orucun Âdabı ve Mekruhları

Orucun Âdabı ve Mekruhları



Orucun birçok âdabı vardır Onları kısaca şöyle sıralayabiliriz:

1 İftarı acele yapmak

Bu, güneşin battığı tesbit edildikten hemen sonra olmalıdır Bunun delili, şu hadîstir:

İnsanlar iftar etmede acele davrandıkları müddetçe daima hayırla yaşarlar[15]

İftarı, yaş veya kuru hurma ile yapmak en efdalidir Eğer hurma yoksa su ile iftar edilmelidir

Enes b Mâlik şöyle demiştir: 'Hz Peygamber, akşam namazını kılmadan önce yaş hurmalarla iftar ederdi Yaş hurma yoksa kuru hurmalarla iftar ederdi Eğer o da yoksa birkaç yudum su içerdi1[16]

2 Sahura kalkmak

Sahur, seher vaktinde yenen yemektir Sahur'un müstehab olduğu*nun delili, şu hadîstir:

Sahur'a kalkın, çünkü sahur'da bereket vardır[17]

Sahur'un müstehab olmasının nedeni, oruca güçlü olarak başlamak*tır Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:

Sahur yemeği ile oruca karşı yardım isteyin[18]

Sahur'un vakti, gece yarısından başlar Sahur'un birçok fazileti vardır Sahur'da az yemek yemek ve su içmek gerekir

Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:

Bir yudum su ile de olsa sahur yapınız[19]

3 Sahur'u tehir etmek

Sahur'u tehir etmekten maksat, sahur'u fecrin tulûundan hemen önce yapmaktır Çünkü Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:

Ümmetim iftarı acele, sahuru da tehir ederek yaptıkları sürece hayırla yaşarlar[20]

Enes b Mâlik şöyle rivayet etmiştir: Hz Peygamber ile Zeyd b Sabit sahur yediler Sonra Hz Peygamber kalkıp namaz kıldı Biz Enes'e dedik ki:

- Hz Peygamber ile Zeyd b Sabit, yemeklerini ne kadar zamanda yediler?

- Elli ayet okuyacak kadar bir zamanda![21]

4 Küfretmek, yalan söylemek, gıybet etmek, kovuculuk yapmak gibi şeyleri terketmek, kadınlara bakmak, onların şarkılarını dinlemekten kaçınmak

Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:

Yalan söyleyip iftira etmeyi terketmeyen kimsenin, yemek ve içmeyi terketmesine Allah'ın ihtiyacı yoktur[22]

Küfretmek, yalan söylemek, gıybet ve kovuculuk gibi şeyler haramdır Bu nedenle bunları yapan kişi hem günaha girmiş, hem de orucunun ecrini yoketmiş olur Her ne kadar bunları yapan kişinin orucu sahih kabul edilse de bunlar orucun ecrini yok ederler Bu yüzden bunları terketmek, orucun sünnetlerinden sayılır

5 Orucun başlangıcında temiz olmak için, fecirden önce cünüp-lükten yıkanmak

Cünüp olduğu halde fecirden sonra yıkanmak, orucun sıhhatine en*gel değildir Ancak efdal olan, fecirden önce yıkanmaktır Bunun delili, şu hadîstir: 'Hz Peygamber, cimadan dolayı bazen sabahladıktan sonra yıkanıp orucuna devam ederdi'[23]

Hayız ve nifastan kurtulan kadının da fecirden önce yıkanması müstehabdır

6 Kan aldırmak ve kan akıtmak gibi şeyleri terketmek Çünkü bunlar oruçluyu zayıf düşürür

7 İftar ederken dua okumak Bu dua şu şekildedir:

Ey Allahım! Senin için oruç tuttum, senin rızkınla iftar ettim Susuzlu*ğum gitti, damarlarım ıslandı Allah'ın izniyle ecir sabit oldu

8 Oruçlu kimselere iftar vermek

Kişinin onlara iftar sofrası kurmaya gücü yetmiyorsa, hurma ve su ile iftar vermelidir Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:

Kim bir oruçluya iftar yemeği yedirirse, kendisine onun sevabı kadar sevap vardır Oruçlunun ecrinden de hiçbir şey eksilmez[24]

9 Çok sadaka vermek, Kur'an'ı çok okuyup müzakere etmek, mescidlerde itikafa girmek

İtikafin efdal olan vakti, Ramazan'ın son on günüdür

Enes şöyle rivayet etmektedir: "Hz Peygamber'e 'Hangi sadaka daha üstündür' diye sorulunca, Hz Peygamber 'Ramazan'da verilen sadaka' diye cevap vermiştir"[25]

İbn Abbas'tan şöyle rivayet edilmiştir: 'Hz Peygamber, hayır (dağıt*makta insanların en cömerdi idi En cömert olduğu zaman da Ramazan ayfı idi Muhakkak ki Cebrail her sene Ramazan ay'ı içinde bu ay çıkıncaya kadar (her gece) Hz Peygamber'e mülâki olur, Hz Peygamber de ona Kur'an'ı arzederdi Cebrail kendisiyle mülâki olduğu zaman Hz Peygamber hayır (dağıtmak)ta, esmesi maniaya uğramayan rüzgârdan daha cömert idi'[26]

Bu konunun sonunda itikaPtan bahsedeceğiz


Orucun Mekruhları



Orucun mekruhları, sözü geçen âdaba aykırı davranmaktır Bazıları, iftarı geciktirmek, sahuru acele yapmak gibi tenzihen mekruhtur Bazıları da gıybet, kovuculuk, yalancı şahitlik gibi tahrimen mekruhtur

_________________________

[15] Buharî/1856, Müslim/1098, (Sehl b Sa'd'dan)

[16] Tirmizî/696, Ebu Dâvud/2356

[17] Buharî/1823, Müslim/1095

[18] Hâkim, Müstedrek, î/425

[19] İbn Hibban, Sahih; (Mevarid'üz-Zaman/884')

[20] İmam Ahmed, Müsned, V/147

[21] Buharî/556

[22] Buharî/1804, (Ebu Hüreyre'den)

[23] Buharî/1825, 1830

[24] Tirmizî/807

[25] Tirmizî/663

[26] Buharî/1803, Müslim/2308

____________

Kaynak: Büyük Şafii İlmihali