93 Harbi (Osmanlı - Rus Savaşı)

93 Harbi
93 Harbi, Hicri takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden 93 Harbi olarak adlandırılan ve II Abdülhamit döneminde gerçekleşen 1877-1878 Osmanlı - Rus Savaşı

93 Harbi Tarih: 1877-1878 Yer: Tuna ve Kafkasya Sonuç: Rus Ordusu kazandı Bölge Değişimi: Sırbistan, Karadağ, Romanya Taraflar Osmanlı İmparatorluğu Rusya Kumandanlar Gazi Ahmet Muhtar Paşa General Loris Melikof
93 Harbini Hazırlayan Nedenler

Çarlık Rusyası; asırlık emellerini gerçekleştirmek için Osmanlıları Avrupa’dan atmak, İstanbul’u ele geçirerek sıcak denizlere inmek, Hıristiyanları ve özellikle Slavları korumak bahânesiyle Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmaktaydı Bu husus harbin en önemli sebebini teşkil edecektirOsmanlı ülkelerine saldırmayı millî bir hedef kabûl eden Rusya, Kırım Hanlığı'nı istilâ etmiş, Karadeniz’in kuzey ve doğu kıyılarını almış, Volga boylarındaki Türk ülkelerini istilâ ederek Türkistan’a ilerleyip kuzey kısımlarını elde etmişti 1853 Kırım mağlûbiyeti, Rusların bu emellerini bir müddet için durdurmuştu Ancak Rusya, büyük bir gayretle eski birliğini sağlamış ve Kırım mağlûbiyetinin acısını çıkarmak için fırsat gözetmeye başlamıştıOsmanlı Devletinin toprak bütünlüğüne en çok taraftar olan Fransa’nın 1870 yılında Prusya karşısında ağır bir mağlûbiyete uğraması kuvvetler dengesinin Osmanlılar aleyhine bozulmasına yol açmış ve Rusya beklediği fırsatı elde etmişti Bunu değerlendiren Rusya, Paris Antlaşması'nın Karadeniz’de donanma ve tersane bulundurulmaması hakkındaki maddelerini tanımadığını resmen îlân edip, bu teşebbüsünü Londra Konferansı'nda tescil ettirdi Böylece Rusya, Karadeniz’de kuvvetli bir donanma meydana getirme imkânına sahip olduBu gelişmeden sonra Rusya, Panislavizm fikirlerini Balkanlarda yaymak için Moskova’da bir kongre topladı Rus Panislavistleri, Bosna-Hersek ve Bulgaristan Slavlarını ayaklandırmak için Balkanlarda yoğun propagandaya giriştiler Ayrıca Romanya ve Karadağ’da birer teşkilat kurdular Rusya bu tür faaliyetlerinden başka Osmanlı Devletine de baskı yapmaktaydı Sadrâzam Mahmud Nedim Paşa, Bulgarların Fener Rum Kilisesinden ayrılarak millî bir kilise kurmalarını kabul etti Böylece Bulgarların siyâsî bağımsızlıklarına yol açıldıÇok geçmeden Panislavizm propagandası etkisini gösterdi İlk olarak Bosna-HersekKaradağ ve Sırbistan’la anlaşma yapması için ültimatom verdi


93 Harbini Önleyici Çabalar: Tersane ve Londra Konferansları

Bunun üzerine muhtemel bir savaştan çekinen Avrupa devletleri Balkan meselesini görüşmek üzere İstanbul’da bir konferans düzenlediler (23 Aralık 1876) Aynı gün Osmanlı Devleti Konferansın çalışmalarına mâni olmak için Kânun-i Esâsî’yi îlân etti Çalışmalarına devâm eden Tersâne Konferansına Osmanlı Devletinden başka İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Almanya ve İtalya katıldı Yabancı delegeler önceden hazırladıkları metni Osmanlı delegelerine sundular Buna göre, Osmanlı askeri, Karadağ ve Sırbistan’dan çekilecek, Bulgaristan’da doğu ve batı Bulgaristan adı ile iki ayrı eyâlet kurulacak ve Bosna-Hersek’le birlikte bu iki eyâlete muhtâriyet verilecekti Osmanlı Devletinin bu şartları kabul etmemesi üzerine konferans dağıldı Konferansa katılan İngiltere Başmurahhası Hindistan Nâzırı Lord Salisbury, savaşı önlemek husûsunda çok gayret gösterdi O, Midhat Paşanın aksine, bir savaş çıktığında İngiltere’nin Osmanlı Devletine yardım etmeyeceği kanâatindeydi Lord Salisbury Sultan İkinci Abdülhamit’le de görüşerek durumun vehâmetini îzâh etti Pâdişâh savaş istemiyordu, fakat savaş isteyen devlet adamlarının baskısı altında idi Bunların başında Sadrâzam Midhat Paşa ve Harbiye Nâzırı vekili Müşir Redif Paşa geliyordu Midhat Paşanın teşvikiyle yüksek medrese talebesi sokaklara dökülüp Pâdişâhın penceresi altına kadar giderek “Harb istiyoruz!” diye bağırdıTersâne Konferansında müsbet bir netice alınamayınca Londra’da bir konferans daha toplandı Bu konferansta Bâbıâlî’ye Tersâne Konferansının kararlarından daha hafif ıslâhât şartları teklif edildi, ancak Osmanlı devlet adamları bu teklifi de reddettiler Londra protokolünün Osmanlılar tarafından reddedilmesinden sonra Çar, Karadağ’a sâdece Nikşik kazası bırakılırsa savaşı önleyebileceğini Bâbıâlî’ye bildirdi Ancak bu teklif de sadrâzam İbrâhim Edhem Paşa tarafından reddedildi

Savaş İlanı

Avrupa devletlerinin savaşa mâni olma teşebbüsleri başarısız kalınca, Rusya 24 Nisan1877’de Osmanlı Devletine savaş îlân eti Sırbistan, Romanya ve Karadağ prenslikleri de Osmanlı Devletine isyân ederek Rusya’nın yanında yer aldılar Yunanistan da düşmanca bir tavır takınınca Osmanlı Devleti savaşta yalnız kaldı93 Harbi, Tuna ve Kafkasya cephelerinde cereyan etti

Tuna Cephesi

Tuna cephesi başkumandanı, Serdâr-ı ekrem Müşir Abdülkerim Nâdir (Abdi) Paşa idi Emrindeki kuvvetler üç orduya ayrılmıştı Bunlardan Garb ordusunun başında Müşir Osman Paşa, Şark ordusunun başında Müşir Ahmed Eyüb Paşa, Cenup ordusunun başında ise Müşir Süleyman Paşa bulunuyordu Bu cephedeki denge Osmanlıların hayli aleyhineydiAbdülkerim Nâdir Paşanın düşmanın Tuna’yı geçmesine seyirci kalmasıyla harb yarı yarıya kaybedildi Halbuki Osmanlılar için en büyük ümit, Rusları Tuna seddi üzerinde durdurabilmek ve bu seddi aşmalarına engel olabilmekti Bu zaafiyetinden dolayı Serdâr-ı ekrem bir müddet sonra Dîvân-ı harbe verilip mahkum olacaktır7 Temmuz’da Tırnova, 16 Temmuz’da Niğbolu’yu alan Ruslar, Şıpka Geçidine hâkim olup, Balkan Dağlarını aşmaya başladılar Abdülkerim Nâdir Paşanın azledilip yerine çok genç müşir Mehmed Ali Paşanın başkumandan olması ve ordu içindeki diğer ayrılıklar müşirler arasında rekâbeti artırdı Bu husus savaşın kaybedilmesinde önemli sebeb teşkil etti Müşir Süleymân Paşa, Şıpka Geçidini ele geçirmek için bir hafta gece-gündüz demeden taarruzda bulundu, ancak muvaffak olamadı Bu defâ Şıpka’yı geçmek için Müşir Mehmed Ali Paşa taarruza geçti Ayazlar, Karahasan, Ablova ve Kaçılova Meydan Muhârebelerini kazandı ise de, devamlı takviye alan Rus kuvvetlerini söküp atamadı Müşir Osman Paşa ise savunma savaşına yeni prensipler getirerek Plevne’de düşmanı üç defâ mağlub etti Üçüncü Plevne Zaferinden sonra Sultan İkinci Abdülhamîd Han tarafından “Gâzi” ünvânı verildi Yeni takviyelerle güçlenen düşman karşısında Osman Paşa yardım alamadığından Plevne de düştü Plevne’nin düşmesi ile sayıca pek fazla olan Rus birlikleri serbest kaldılar Bu sırada Sırplar Niş’e girmişler, Karadağlılar da İşkodra çevresine kadar ilerlemişlerdi İleri harekâtlarına devâm eden Ruslar, Sofya, Niş ve Vidin’i aldıktan sonra Edirne’ye ve burayı da alıp Yeşilköy’e ulaştılar Grandük Nikola, sulh şartlarını dikte etmek üzere umûmî karargâhını burada kurdu Böylece Tuna cephesindeki savaş, Osmanlıların aleyhine netîcelendi

Kafkasya Cephesi

93 Harbi’nin ikinci cephesi Kafkasya idi Kesin neticenin alınacağı ve alındığı Tuna cephesi kadar mühim olmamakla berâber, burada da pek büyük savaşlar oldu Cephe kumandanı Ahmed Muhtar Paşa idi 125000 kişilik Rus ordusunun başında ise Ermeni asıllı Melikof bulunuyorduDevamlı takviye alan Ruslar, 30 Nisan’da Doğu Bâyezîd’i ele geçirdiler Muhtar Paşa Ruslara karşı 21 Haziranda Halyaz, 25 Haziranda Zivin, 25 Ağustosta Gedikler Meydan Muhârebelerini kazandı Ahmed Muhtar Paşa'ya bu zaferlerden sonra “Gâzi” ünvânı verildi 4 Ekimde Yahniler Meydan Muhârebesi de kazanıldı, ancak takviye alan Rusları durdurmak mümkün olmadı 15 Ekim 1877 Alacadağ Meydan Muhârebesi, Kafkas cephesinin dönüm noktası oldu Ahmed Muhtar Paşa, fazla zâyiât vermemek için Erzurum’a çekilmek zorunda kaldı Kars açıkta kaldığından 18 Kasım’da Rusların eline geçti Fakat Ruslar, Erzurum Halkı ve Kahraman Nene Hatun ile destanlaşan savunma karşısında Erzurum’u alamadılar Bu sırada Ahmed Muhtar Paşa, Pâdişâh tarafından İstanbul’un muhâfazası ile görevlendirilip İstanbul’a çağrılınca yerine Müşir Kurd İsmâil Paşa getirildi

93 Harbi Göçleri

93 Harbi, Osmanlı Devletinin ağır mağlûbiyetiyle neticelendi Rumeli Türklüğü, Rus birlikleri ve Bulgarların büyük katliamı sebebiyle büyük sarsıntıya uğradığından Türk nüfûsu azınlığa düştü Son asır Türk târihinin en büyük göç fâciâsı vukû buldu Balkanlardan Anadolu’ya uzanan yollar göçmen kâfileleriyle doldu Bunların büyük bir kısmı yine Ruslar ve Bulgarlar tarafından imhâ edildi

Edirne Mütarekesi ve Yeşilköy Antlaşması

Rusların Yeşilköy’de karargâh kurmalarından sonra Bâbâlî 19 Ocak 1878’de Rusya’dan mütâreke istedi 9 ay 7 gün süren savaşa 31 Ocak 1878’de imzâlanan Edirne Mütârekesi son verdi Sonradan 3 Mart 1878’de (Yeşilköy)Ayastefanos Antlaşması imzâ edildi, ancak yürürlüğe girmedi Abdülhamîd Han siyâsî dehasıyla bu antlaşmayı yürürlüğe koydurmadı Ayrıca bu antlaşma Rus nüfûzunu son derece arttırdığından Avrupa devletlerini telaşa düşürmüştü

Berlin Antlaşması

Avrupa devletlerinin iştirakleriyle tertiplenen Berlin Antlaşmasına göre (13 Temmuz1878) önceki antlaşmanın bâzı maddeleri hafifletildi Ancak Osmanlı Devleti bu antlaşmaya göre, bugünkü Türkiye’nin üçte birine yakın toprak ve büyük nüfus kaybına uğradı Ayrıca 800 milyon altın franklık savaş tazminâtı ödeme mecburiyetinde bırakıldı Balkanlarda ise Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız birer devlet oldularTrablusgarp Savaşı
Trablusgarp Savaşı, 1911-12 yılları arasında Osmanlı Devleti ve İtalya Krallığı arasında geçen bir savaştır Bazı (özellikle yabancı) kaynaklarda "1911-12 Türk-İtalyan Savaşı" olarak da geçer Adı, "Trablusgarp Savaşı" olmasına rağmen çarpışmalar, Trablusgarp'ın (bugünkü Libya) dışında, Adriyatik Denizi, Ege Adaları, Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz gibi çeşitli bölgelerde de sürmüştür Bu savaşı İtalya kazananrak sömürgelerini arttırmıştır



Mustafa Kemal ve silah arkadaşları, Derne'deki Kızılay çadırı önünde (1912) Tarih: 29 Eylül 1911-18 Ekim 1912 Yer: Trablusgarp Sonuç: İtalya zaferi Bölge Değişimi: Trablusgarp ve Ege denizi Taraflar Osmanlı İmparatorluğu [img]%281861-1946%29svg/20px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29svgpng[/img] İtalya Krallığı Kumandanlar Neşet Bey
Enver Bey
Mustafa Kemal Luigi Caneva Güçler 25,000 100,000 Kayıplar 14,000 3,380
4,220 yaralı[/strike] Savaşın Nedenleri ve Öncesi

16 yüzyılda başlayan sömürgeleştirme hareketlerinin dışında kalan İtalya, 19 yüzyılda siyasi birliğini sağladığında sömürgelerin çoğu İngiltere ve Fransa tarafından paylaşılmıştı 1881'de İngiltere'nin Mısır'ı işgali, ardından da Fransa'nın 1882'de Cezayir ve Tunus'u ele geçirmesinden sonra, İtalyanlar, Kuzey Afrika'da kalan son Türk toprağı olan Trablus'la ilgilenmeye başlamışlardı Aslında deniz aşırı bir imparatorluk kurmak isteyen İtalya'nın Trablus'la ilgilenmesi yeni değildi 1890 yılında, İtalyan başkanı Francesco Crispi'nin, bir İngiliz lorduna [1] yazdığı özel bir mektupta, Trablus'la ilgilendiklerini belirttiği bilinmektedir Ancak Crispi 1891'de başkanlıktan inince, Trablusgarp planları da rafa kalktı ve savaş 20 yıl beklemiş oldu1898 yılında İngiltere ve Fransa arasında, Kuzey Afrika'daki sömürgelerin paylaşımı yüzünden çıkan Faşoda Olayı ("krizi" de denir) sonunda Kuzey Afrika'nın paylaşımı yapıldı ve böylece Trablus da İtalya'ya bırakıldı1902 yılından itibaren İtalya, Trablus üzerinde bir "Barışçıl İşgal" politikası uygulamaya başladı Buna göre Roma Bankası'nın maddi desteğiyle ekonomik ve ticari alanlarda bir takım girişimler başladı Böylelikle kurulan fabrikaların ve diğer işyerlerinin, gerekirse silahlı bir saldırıya zemin hazırlaması amacı güdülüyordu Ancak Türk tarafı, bu ard niyetli ekonomik gelişimi durdurabilmek için çok çaba sarfederek, sonunda önünü kesmeyi başardı Ortaya çıkan büyük mali çöküntü sonunda, hissedara alacaklarının ödenebilmesi için, Roma Bankası, İngiliz ve Alman finansörlerle görüşmeye başladıBunun yanında, Almanya, Üçlü İttifak'ta beraber olduğu İtalya'nın Trablus'a sahip olmasını istemiyordu Çünkü Kuzey Afrika'daki bu bölgeyi ileride kullanabileceği bir istasyon olarak görüyordu

Savaş Başlıyor

1911 yılının eylül ayında Trablus meselesi, İtalyan basınında yer almayı başardı Yazılanlara göre Türkler, İtalyanlar'a adaletsizce davranmakla beraber, Almanlarla da çeşitli entrikalar çeviriyordu 26 Eylül'de, silah ve cephane taşıyan bir Türk gemisi Trablus'a ulaştı Bir gün sonra İtalyan yönetimi, Osmanlı'ya bir ültimatom vererek, 48 saat içinde Trablus'un İtalyan yönetimine bırakılmasını ve İtalya'ya yıllık vergi verilmesini talep etti 29 Eylül'de İngiliz ve Fransız hükümetlerinin desteğini de arkasına alan İtalya, Osmanlı'ya savaş ilan etti Aynı gün İtalya'nın Adriyatik Denizi'ndeki bazı Türk gemilerini batırması üzerine, Avusturya bu bölgede savaşılmasını yasakladı 30 Eylül'de Trablus şehri bombardımana tutuldu Kenti eski silahlarla savunmaya çalışan 8000 kişilik Türk kuvveti dayanamadı ve 5 Ekim'de İtalyanlar şehri ele geçirdi Bunun üzerine Türk kuvvetleri kıyıdan 15 km içeriye çekildiler 18 Ekim'de Derne'yi, 20 Ekim'de de Bingazi'yi ele geçiren İtalyanlar, buralara asker çıkartmaya başladılar 23 Ekim'de saldırıya geçen Türk ordusu, İtalyanları kuşatmış ve uzun süren savaştan sonra İtalyanlar canlarını zor kurtarmışlardı 26 Ekim'de yapılan bir başka Türk saldırısı, İtalyan kuvvetlerinin büyük kayıp vermesine rağmen geri püskürtüldü 5 Kasım'da İtalyan resmi gazetesi, Trablusgarp'ın İtalya tarafından ilhak edildiğini yayımlamışsa da bu henüz gerçekleşmemişti Türk direnişi karşısında İtalyan kuvvetleri sahilden fazla uzaklaşamamışlardı Türk ordusunda yer alan Arap askerlerin İtalyan esirlere karşı uyguladıkları zulüm, İtalyan tarafında da aynı şekilde bir katliama yol açtıKurmay Binbaşı Mustafa Kemal, Bedevi mücahitler önünde emirlerini yazdırırken (1912)Enver, Mustafa Kemal, Fuat (Bulca), Nuri (Conker) ve Fethi (Okyar) gibi Türk subayları gizli yollarla Trablusgarp'a gelip (Örneğin Mustafa Kemal, buraya "gazete muhabiri Şerif Bey" adıyla Mısır üzerinden ulaşmıştır) buradaki kuvvetleri düzenleyerek, İtalyanlara rahat vermeyecek şekilde sürekli saldırılar başlattılar Enver, yaptığı bir gazete röportajında, "Buraya geldiğimde 900 çöl savaşçısı bulmuştum Şimdi ise elimin altında 16,000 talimli asker var" diyerek durumu ortaya koymaktadır Bu ordu, yapılan savaşlar sonucunda 2 makineli tüfek, 250 tüfek, 2 top, sayısız mermi ve 10 tane de katır ele geçirmiştirYerel halkın pek desteklemediği Türk direnişinde sadece Sunusiye tarikatı şeyhi ve adamları destek vermişti Ancak İtalyanların düşündüğünün aksine, buradaki Türk direnişi çok kuvvetli olmuş, Enver, Mustafa Kemal ve Neşet gibi komutanların yönettiği ordular, sayıca çok üstün olan İtalyan kuvvetlerine karşı kahramanca savaşmışlardır Trablusgarp'taki Türk birlikleri başlıca üç komutanlığa ayrılmıştı:[*]Trablus Komutanlığı: Kurmay Albay Neşet [*]Bingazi Komutanlığı: Kurmay Binbaşı Enver [*]Derne Komutanlığı: Kurmay Binbaşı Mustafa Kemal Kasım 1911'de İtalyanlar Çanakkale Boğazı'na saldırmak için hazırlıklar yaptılar Ancak Rusya ticari kaygılardan dolayı buna karşı çıktıKasım ayında İtalyanlar, ekimde boşalttıkları bazı mevzileri tekrar ele geçirdiler 19 Aralık'ta bir İtalyan kolu, imha olmaktan son anda kurtuldu Ayrıca bu dönemlerde İtalyan basını Almanya, Avusturya ve Fransa'yı, İtalya'nın başarılarına engel oldukları iddiasıyla suçlamaya başlamıştı8 Aralık'ta Trablusgarp'a gelen Mustafa Kemal, 22 Aralık'ta Tobruk Savaşı'nı kazandı Derne'de 16/17 Ocak 1912 taarruzunda gözünden yaralandı Bir ay hastanede tedavi gördükten sonra, 6 Mart 1912'de Derne komutanı oldu ve burada başarılı savunma muharebeleri yaptıOcak 1912'de İtalyanlar'ın 100,000 askerine karşılık Bingazi'de 15,000, Trablus'ta da yaklaşık 10,000 Türk askeri savaşmaktaydı Şubat ve martta İtalyanlar Bingazi'yi tamamen ele geçirdiler Bunun yanında Beyrut limanındaki iki küçük Türk gemisini batırdılar Yemen'de Ocak 1911'de başlayan isyan nedeniyle daha savaş başlamadan önce Trablus'taki kuvvetlerin bir kısmı bu bölgeye kaydırılmıştı Ocak 1912'de İtalyan donanması Kızıldeniz'e girip, buradaki Türk gemilerinden bazılarını batırarak Hudeyde limanını bombalamaya başladı İtalyanlar'ın bölgedeki varlığı, deniz ulaşımını aksattığı için Yemen isyanının bastırılmasını zorlaştırıyordu25 Mart 1912'de Osmanlı'nın koruyucusu görevini üstlenen ve İtalya'nın müttefiki olan Alman İmparatoru, arabuluculuk yapmak için İtalya Kralı'yla Venedik'te görüştü Ancak bu görüşmeden bir sonuç çıkmadı18 Nisan'da İtalyan donanması Çanakkale Boğazı'nı bombalamaya başladı Bunun üzerine Osmanlı hükümeti boğazları kapattı Ancak bu hareketin uluslararası ticarete darbesi çok büyük oldu Rusya'nın tahıl ihracatı milyonlarca dolarlık zarara uğrarken, İngiltere, Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya gibi ülkelerin zararları da günlük 100,000 doları buluyordu Karadeniz'e gidecek olan İngiliz gemileri, Süveyş KanalıHindistan'a gitmek zorunda kaldılar Ancak 10 Mayıs'ta Avrupa ülkelerinin baskılarından dolayı boğazlar tekrar ticarete açıldı

Savaşın Sonu

Bunun üzerine 5 Mayıs'ta İtalyan kuvvetleri Rodos Adası'na çıkarma yaptılar ve 10 gün içerisinde Rodos'u, daha sonraki 2 hafta süre içerisinde Oniki Ada olarak bilinen adalar grubunu ele geçirdiBöylece 389 yıldır Osmanlı yönetiminde kalmış ,yönetim merkezi Rodos Adası olan Cezair-i Bahr-i Sefid Eyaleti (Oniki Ada) tamamen İtalya'nın eline geçti 8 Haziran'da Trablus'taki Türk kuvvetleri çöle püskürtüldü Hazirandan ağustosa kadar süren çarpışmalar sonunda bütün batı sahil şeridi İtalyanların hakimiyetine geçti 12 Temmuz'da beş İtalyan savaş gemisi, Türk filosuna saldırmak için Çanakkale Boğazı'na girdi Ancak boğazın girişine Kilitbahir civarında çelik kablolar çekildiği için İtalyanlar ilerleyemeden ağır ateş altında kaldılar ve geri çekildiler (18 Temmuz) Bu, ayrıca savaş içindeki son deniz savaşı olmuştur Eylülde Osmanlı ve İtalya arasında barış görüşmeleri başladı İki taraf da savaşın bitmesini istemesine rağmen çatışmalar devam ediyordu 22 Eylül'de güçlü bir Türk mevkii ele geçirildi Binbaşı Enver komutasındaki Türk kuvvetleri bazı saldırılar yapsalar da, ağır kayıplar vererek geri çekilmek zorunda kaldılar8 Ekim'de Karadağ'ın Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesiyle Balkan SavaşlarıEge Denizi'ndeki İtalyan donanması, Makedonya'ya yardım gönderilmesini engelliyordu Sonuçta İtalya'nın şartları kabul edildi ve 15 Ekim 1912'de İsviçre'nin Uşi (Ouchy) kentinde antlaşma imzalandı başlayınca, Osmanlı Devleti her ne pahasına olursa olsun İtalya'yla barışa razı oldu, çünkü

Uşi Antlaşması ve Sonuç

İmzalanan antlaşmaya göre;[*]Osmanlı Devleti Trablusgarp'taki kuvvetlerini çekecek ve burayı İtalya'ya bırakacak, [*]Osmanlı, Trablusgarp'taki Müslümanların haklarını koruyacak, [*]İtalya Oniki Ada'yı geçici olarak elinde tutacak; Osmanlı Devleti Balkan Savaşlarında bu adaları savunamayacaktı Savaş sonunda Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika'daki son topraklarını da kaybetmiş oluyordu Ayrıca ileriki yıllarda Türkiye ve Yunanistan arasında sıkça sürtüşmelere neden olacak olan adalar sorunu da başlamıştı II Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından işgal edilen Oniki Ada, bir taktik olarak Türkiye'ye hediye edilmek istenmiş, ancak ülkenin tarafsızlığını bozacağı için, bu öneri reddedilmiştir Oniki Ada, 1947 yılındaki Paris Antlaşması'yla Yunanistan'a bağlanmıştırİtalya'da ise savaş, İtalyan milliyetçiliğinin gelişmesine katkıda bulunmuş ve 1922 yılında Mussolini'nin iktidara gelişini kolaylaştırmıştır

Notlar

Trablusgarp Savaşı, içinde barındırdığı bazı ilkler sebebiyle de ayrıca ilginç bir savaştır Dünya tarihinde ilk kez uçakların savaş aracı olarak kullanılması bu savaşa rastlar Trablusgarp Savaşı'nda İtalyan uçakları savaş sırasında bombalama ve bildiri dağıtma gibi görevler üstlenmişlerdiBunun için italyanlar dünyada bir ilki gerçekleştirmişledir