Yaratılış Mitleri

Mitler,içinden çıktıkları uygarlık merkezleri esas alınarak birtakım bölgelere ayrılırlarBir ayırım da ana konuları bakımından yapılan sınıflandırmadırBurada dikkat çeken bir özellik görülürYanıtlar değişse bile bazı ana konular bütün bölgelerde aynıdırYaratılış mitleri böyledir * Yaratılış mitleri evrenin ortaya çıkışını ele alırBu hali ile başlangıçta yaratılmamış bir şey bulunduğu varsayılmıştırBu yaratılmamış şey,bugün de adlandırdığımız gibi boşluk veya kaos olarak karşımıza çıkarEski Mısır döneminde yaratılışı içeren mit,kaosu Nun olarak nitelerBüyük ve karanlık olan Nun,yaratılış öncesi okyanusun içinde,yaratılıştan önceki bütün canlı ve nesnelerin tohumlarını barındırır Yunan ve Mısır mitlerinde tanrının biyolojik yönü ağırlık kazanmıştırBu nedenle tanrılar düşmanlık ve ölümle karşı karşıya idilerTanrıların birbirlerinin yerine geçmesi hemen hemen bütün mitolojilerin ortak özelliğidirBu özellik,bir bölgenin başka insanlar tarafından istila edilmesini yansıtırBaşka bir ifade ile,istila sonucu bir bölgeye yerleşen yeni sahiplerin tanrıları,bölgedeki eski sahiplerin tanrılarının yerini alır * Mısır tanrısı Atum,verdiği izlenimle erkek olarak algılanırAncak konu edildiğinde hem erkek hem de dişi olarak çağrılırdıAtum kendisini yalnız hissedince bir eş ihtiyacını duyarMasturbasyon yaparak ilk yaratıkları oluştururBunlardan biri havayı simgeleyen erkek Shu,diğeri ise nemi simgeleyen dişi Tefnut’turBir diğer yorum ise Atum’un Shu ile Tefnut’u tükürerek yarattığı şeklindedirAtum,her ikisine de bir çeşit ruh diyebileceğimiz Ka’yı,yani yaşam özünü vermiştirAslında daha önce ortaya çıkmış olan Mısır mitlerinde Atum,boşluğun karanlık sularında yaşayan mitolojik bir yılandıBu yılanın dış kıvrımları dünyanın sınırlarını oluşturuyorduDaha sonraki yorumlarda ise yaratıcı rolünü firavun faresi alırAma gözümüze çarpan en önemli nokta,bütün bu oluşumların yeryüzü ve gökyüzü birbirinden ayrılmadan ve ışık yaratılmadan önce karanlıklar içinde yeralmasıdır * Mısır yaratılış miti,mitoloji ile ilgili iki tane ilkeyi ortaya çıkarırBunlardan biri mitolojinin çeşitli katmanlardan oluştuğunu gösterirNitekim eski ve yeni yorumlar birbirlerine karışmış haldedirlerDiğeri ise değişik bölgelerin mitlerinde ortak ögeler bulunmasıdır İskandinav mitlerinde ilk canlının adı Dev Ymir’dirBu Ymir erimekte olan buzlardan doğmuşturBeslenmesi Audumulla adlı bir inek tarafından emzirilmesi ile gerçekleşmiştirYmir’in ölümünden sonra beden kısmı yeryüzünün kara parçalarını,kanı denizleri,kafası gökyüzünü,kemikleri dağları ve saçları da ağaçları oluşturmuşturBurada mitlerin bulunduğu bölgelerin coğrafi şartlarından etkilendiği açıkça görülmektedirYmir,İskandinavya’da her yerde bol olarak bulunan buzlardan doğmuştur * Hint mitolojisindeki yaşam ağacı Asvattha’dan İskandinav dünya ağacı Yggdrasil’e kadar ağaçlar,mitolojide önemli rol oynarlar Yggdrasil’de bütün dünya bir ağaç olarak gösterilirDallar gökyüzüne kadar çıkarKökler yer altı dünyasına iner İzanagi ve İzanami kardeş olan Japon tanrılarıdırGökyüzünün yüzen köprülerinde otururlarken kutsal bir mızrakla Okyanus’u karıştırıp Onokoro adasını yaratırlarYeryüzüne inince İzanagi soldan, İzanami sağdan başlayıp adayı dolaşırlar İzanami değişik cinsiyetleri olmalarının yararlarını belirtir İzanagi de aynı kikirdedir ama kadının daha önce fikrini söylemesine kızmıştırGene de iki çocukları olurDoğon çocuklardan biri sülük,diğeri köpük adası olduğu için reddedilirlerTanrılar,bunun sorumlusunun İzanami olduğuna karar verirlerBöylece geri dönüp Japon adalarını yaratırlar * Bir yaratıcı ve deniz tanrısı olan Tangaroa,birçok Polinezya mitinde vardırBu mitlere göre Tangaroa,suların üzerinde yaşarken attığı bir taşla karaları yaratmıştıBir kuş cinsi olan haber kuşu toprağa asma ekmiştiAncak bu asma çürüdü ve bozulduBu bozulan maddede oluşan kurtçuk yığınından kadın ve erkek ortaya çıktı Bir Avustralya mitine göre doğu rüzgarı sabah yıldızlarını gökyüzünden sürükleyince gün ışığı yaratılmıştırGeceleri gökyüzünü incelemek, Avustralya yerlilerine zamanın sonsuz bir çevrim olduğu düşüncesini vermiştir KAYNAK: The Joy of Knowledge Encyclopaedia