Delüzyon Nedir

Delüzyon Nedir

Delüzyon günlük hayatta yanlış bir inancı tanımlamak için kullanılan bir terimdir Gerçek dışı, akıl ve mantık yolu ile düzeltilemeyen yargı hatalarıdır Kaynağı şuuraltı dürtülerdir Şüpheci kişilerde gelişir Çeşitleri vardır Psikiyatride ise daha net bir biçimde bir inancın patolojik olduğunu vurgulayan bir terimdir

Delüzyonlar genel olarak nörolojik veya zihinsel hastalık durumunda ortaya çıksalar da belirli bir hastalıkla ilişkilendirilememiştirler Gerek fiziksel gerek zihinsel birçok patolojik durumda ortaya çıkabildikleri bilinmektedir Bununla birlikte, psikotik bozukluklarda, özellikle de şizofrenide, teşhis açısından çok önemlidirler

Delüzyonlar (Yanılgılar)

Delüzyonlar yanlış inançlardır, akıl yoluyla gerçek olmadıkları yahut olanaksızlıkları hastaya ispatlanamaz ve hastanın kültür ve öğrenim geçmişiyle bağdaşamaz Bu nitelikler önemlidir, çünkü yanlış inançların hepsi delüzyon değildir Yanlış inançlar informasyon hataları olabilir; bunlar ikna yoluyla hastaya anlatılarak düzeltilebilir Bu gibi inançların delüzyon olup olmadığını belirlemek için, hastanın kültürel geçmişiyle karşılaştırılarak değerlendirilmelidir

Delüzyonlar muhteva, süre ve şiddet bakımından kişiden kişiye ve aynı kişide farklı zamanlarda değişiklik gösterir Muhteva çok kere hastanın ruhsal durumunu yansıtır Böylece depressif bir hastada kendi değersizliği ve suçluluk duygusuyla ilgili delüzyonlar ve nihilistik (bkz) delüzyonlar olabilir Neşeli bir ruhsal durum, grandiöz delüzyonlarla yansıyabilir Aynı şekilde korku, şüphe ve kıskançlık perseküsyon yahut sadakatsizlik delüzyonlarıyla belirlenebilir

Bazan delüzyon muhtevasıyla görünen ruhsal durum arasında epeyce fark vardır; örneğin kişisel bir felâket kayıtsızlıkla karşılanabilir Hastanın bir delüzyona inanma derecesi, kayıtsızlıktan öfke ve kızgınlığa kadar değişir; bu da, hastanın delüzyona karşı tepki olarak gösterdiği davranışı etkileyecektir Yanlış bir inanç zayıfladıkça, hasta bir «sezgi» kazanabilir; yani, inancının yanlış olduğunu kavramaya başlar Bu arada sezgi, kısmi yahut artıp azalan bir intikal safhası geçirebilir Süre bakımından, delüzyonlar kısa zamanda geçici olabilir; karakteristik olarak, manide (bkz), o anki yaşantı delüzyonları silebilir Şizofrenide (bkz), özellikle paranoid tipteki şizofrenide, delüzyonlar sık sık kalıcılık gösterir Bir hastadaki birçok delüzyon arasında hiçbir ilişki olmayabilir (sistematize olmayan delüzyonlar) yahut yakın bir ilişki olabilir (sistematize olan delüzyonlar) Sistematize delüzyonlara yol açan ilk yanılgı kabul edildiği sürece, bu delüzyonlar arasındaki bağlantı makul ve mantıklıdır; örneğin, eğer bir hasta ilk yanılgı olarak düşüncelerinin okunduğuna inanıyorsa, tıbbi bir cihazın bu amaç için kullanıldığı sonucuna varabilir

Halüsinasyon ve Delüzyon

Psikoloji,özellikle de psikiyatride kullanılan bir deyim Halüsinasyon gerçekte var olmayan bazı objeleri görme,işitme,kokusunu alma,dokunabilme gibi duyu verileri tarafından yanlış ama gerçekmiş gibi algılanmaya denir İllüzyon ile karıştırılmamalıdır Çünkü İllüzyon belirli bir görüntünün göz tarafından yanlış algılanmasıdır İllüzyonlar görüş açısı değiştiğinde kişi tarafından algılanabilirler Oysa Halüsinasyonlarda kişi gördüğü şeylerin kesin olduğuna inanır ve onalı aynen yaşar Psikoz niteliği gösteren akıl hastalıklarında bunlara sıkça rastlanır Hasta yanlış algıladığı reel olmayan bir sürü şeye gerçek gözüyle bakar Örneğin Paranoid-Şizofreni'ye yakalanmış bir hastanın melek,cin veya şeytancıklar gibi yaratıkların kendisini öldürmeye veya iyilik yapmaya geldiklerini iddia eder Hipnoz uykusu içinde de geçici olarak bazı halüsinasyonlar yaratılabilir

Halüsinasyon ve Delüzyon
Hastalığın seyri süresince halüsinasyon ve/veya delüzyona sık rastlanır Halüsinasyon, var olmayan ses, koku, tadları duyma, olmayan şeyleri görmedir Delüzyon ise hastanın gerçek dışı inançlarıdır Hastanın görme problemi var ise algılama yanlışlıklarına neden olabilir Bu durum halüsinasyon ile karıştırılabilir

Halüsine olan hastanın bu durumdan korkmuş olması muhtemeldir Hastanız ile yaşadığı deneyim hakkında konuşun, O'na inandığınızı bilmesini sağlayın, güvende olduğunu hissettirin Halüsine iken hastanın ilgisini başka yöne çekmek faydalı olabilir, örneğin bulunduğunuz odayı değiştirin Evdeki aynaların kaldırılması hastanın gördüğü yansımadan korkmasını engelleyecektir Televizyonda şiddet içeren ya da rahatsızlık veren görüntüleri izlemesini engelleyin Hasta televizyon programı ile gerçek hayatı ayırt edemeyebilir

Delüzyon (sanrı) doğru/gerçek olmayan inanıştır Hastanın stresini artırır ve kendisini koruma amaçlı davranışları olabilir Hastanız ile inandıklarının yanlış olduğu konusunda tartışmayın
Delüzyonlar (Yanılgılar)
Delüzyonlar (Yanılgılar)

Sanrılar Ve Özellikleri

Düşünce bozukluklarına, içerik ve akıştaki bozukluklar olarak ayrı ayrı bakmak gerekir Akışta bazen hızlanma, bazen kopmalar, bazen de duraklamalar olur Bunlar konuşmalara yansıyabilir Karışık, anlaşılmayan konuşmalara dönebilir Düşüncelerin çocukça olması, büyüsel olması gibi özellikler olabilir Ama bunlar şizofreni hastalarının düşüncelerinin saçma olduğunu göstermez Kendi içinde anlamlı bağlantıları olabilir Düşünce içeriğinde görülen bozukluklara sanrı denir Sanrının anlamı, gerçeğe uymayan ama mantıklı tartışmalarla değiştirilemeyen düşüncedir Düzensiz, tutarsız sanrılar şizofreninin özelliklerindendir Şizofrenide görülen sanrılardan bazılarına örneklerle bakalım:

* Düşünce okunması: Başkalarının onun düşüncelerini ya da kendisinin başkalarının düşüncelerini okuyabildiğini düşünür 40 yaşındaki erkek hasta, yan masadaki çalışma arkadaşının düşüncelerini okuduğuna inanıyor, onun kendi yapacaklarını önceden yaptığını düşünerek arkadaşına saldırıyordu

* Düşünme sokulması: Başkalarının onu kafasına düşüncelerini sokarak, davranışlarını kontrol ettiklerine inanma 17 yaşındaki hasta, bilinmeyen güçlerin onun tüm düşüncelerini ele geçirdiğini ve aslında kendinin değil, onların istediklerini yaptığına inanıyordu

* Alınma sanrıları: Hasta hakkında konuşulduğunu, gözlendiğini düşünür Bir bayan hasta, haberleri sunan spikerin devamlı kendisi hakkında konuştuğunu, hakaret ettiğini söylüyordu İtiraz edip, başka şey söylediği belirtildiğinde, konuşmadığında bile kaş hareketleriyle hakarete devam ettiğini belirtiyordu

* Büyüklük sanrıları: Kendini toplum içinde çok önemli biri sanma ve buna inanma Bu sanrıya örnek olarak kendini peygamber sananları, ermiş sananları verirken, onları basına çıkarıp, gerçekmiş gibi sunanları da anmak gerekir herhalde Büyüklük sanrılarını iyi bir örneği de sıklıkla fıkralara konu olan kendini Napolyon sananlardır

* Erotomanik sanrılar: Tanımadığı kişilerin kendine aşık olduğunu, cinsel şeyler söylediğini düşünme Komşusunun kendine aşık olduğunu iddia eden şizofren hasta, hastalığı anlaşılana kadar eşinin komşuyla çatışmasına neden olmuştu

Delüzyonel Bozukluk Ve Tedavi

Delüzyonel bozukluk, kalıcı ve değiştirilemeyen, hallüsinasyonların, disorganize düşünce ve davranışların, anormal affektin eşlik etmediği inatçı, bizar olmayan delüzyonlardan oluşur Kişilik genellikle bozulmaz Hastalarda, genelde fonksiyonel kapasiteleri yüksek olmalarına rağmen, aşırı duyarlı ve sürekli tetikte olduklarından sosyal ortamlardan izole olabilirler
Ortalama 40'lı yaşlarda ortaya çıkar

Etyopatogenez
Bazal ganglion ve limbik sistemlerinde değişik bozukluklar olabilir Ancak, delüzyonel zoukluk asıl psikososyal orijinlidir Fiziksek ya da psikolojik istismar, zalim, sebatsız ya da güvenilmeyen ebeveynler, baskıcı, mükemmeliyetçi bakıcılar bu kişilerin hayatlarında görülebilir Sağırlık, körlük, sosyal izolasyon, yalnızlık, göç ve diğer çevre değişiklikleri, ileri yaş diğer risk faktörleri arasındadır
Hastalar, kabul edilmeyen fikirlerini, duygularını savunma olarak projekte ederler Utanç, küçük düşme, aşağılık duygularını reddederek, reaksiyon formasyonuyla grandiyözite gibi tam tersine çevirirler ve kabul etmedikleri duyguları başkalarına yansıtırlar

Belirti ve Bulgular
Bizar olmayan ve en az 1 ay süren delüzyonlar
Şizofreni A ölçütlerinin karşılanmaması (hezeyanlar, halüsinasyonlar, disorganize davranışlar, katatoni, negatif belirtiler)
İşlevselliğin korunmuş olması
Delüzyonlarla birlikte duygudurum bozuklukları olsa bile, delüzyonel epizodlara kıyasla kısa sürmesi
Organik bir bozukluk olmaması

Alt Tipleri
Erotomanik Tip: Ulaşamayacağı, genellikle kendisinden üstün konumdaki kişilerin kendisine aşık olduğunu düşünme
Grandiyöz Tip: Çok değerli, güçlü, bilgili ya da meşhur birisi olduğunu düşünme
Kıskanç Tip: Cinsel eşinin kendisini aldattığını düşünme
Persekütif Tip: (en sık görülen tip) Düşmanlık göreceğini, takip edildiğini, tüm davranışlarının izlendiğini, öldürüleceğini düşünme
Somatik Tip: Fiziksel bir kusuru ya da medikal bir hastalığı olduğunu düşünme
Karışık Tip: Birkaç tip bir arada olur

Ayırıcı Tanı
Delüzyonla ortaya çıkabilen nörolojik ve medikal durumlar:
Bazal ganglia hastalıkları (Parkinson, Huntington)
B12, folat, tiamin, niasin eksikliği
Deliryum
Demans (Alzheimer, Pick's)
Endokrinopatiler (adrenal, tiroid, paratiroid)
Limbik sistem patolojileri (epilepsi, serebrovasküler hastalıklar, tümör)
Madde kullanımı (amfetamin, antikolinerjikler, antidepresanlar, antihipertansifler, antitüberkülozlar, antiparkinson ajanları, simetidin, kokain, disülfiram, halüsinojenler)
Sistemik (hepatik ensefelopati, hiperkalsemi, hiposlisemi, porfiri, üremi)
Delüzyonel bozuklukla ayırıcı tanısı yapılması gereken psikiyatrik hastalıklar:

Paronoid kişilik bozukluğu
Paronoid şizofreni
Majör depresif bozukluk
Bipolar I Bozukluk

Tedavi
Hastaların %30-50'sinde, bozukluk kronikleşir Farmakolojik tedaviye yanıtları ise, delüzyonları olan şizofreni ya da duygudurum bozuklukları hastalarından daha kötüdür Antipsikotiklerle tedavi edilmelidirler,genellikle ysek dozlara yanıt veririler Hastalarda güven eksikliği olduğundan psikoterapi de zordur Ancak, hastaların çoğu bir işte çalışabilirler yaşamlarını daha çok çevrelerine rahatsızlık vererek sürdürürler
Hasta tehlikeli olduğunda ya da suisid düşünceleri olduğunda hospitalize edilmelidir