Ne Nedir Kıtap Tanıtımı

Ne nedir kıtap tanıtımı

Nasıl yokmuşsunuz gibi davranabilirim ki?
ŞOREŞ ORUÇ
Amerikalı yazar, yayıncı Dave Eggers Türkçeye çevrilen kitabı Ne Nedirde gerçek bir öyküden yola çıkıyor Sudanlı bir mültecinin ağzından kaleme alınan roman farklı bir okuma deneyimi vaat ediyor



NE NEDİR,
DAVE EGGERS,
ÇEV: ASEZGİNTÜREDİ,
SİREN YAYINLARI,
576 SAYFA, 24 TL

Müthiş Dâhiden Hazin Bir Eser isimli kitabı, Away We Go ve Spike Jonzeun Where the Wild Things Are filmlerinin senaristliğiyle tanınan Dave Eggersın What Is the What: An Autobiography of Valentino Achak Deng adlı romanı, geçtiğimiz günlerde Siren Yayınları tarafından Ne Nedir ismiyle Türkçede yayımlandı Amerikada yaşayan Sudanlı bir mültecinin ağzından kaleme alınan roman, çeşitli tartışmalara konu olsa da Prix Medicis Étranger ödülüyle taltif edilmişti

Eğer bir roman, zamanında Cortázar, Eco, Lessing ve Pamukun herhangi bir romanı gibi Medicis Étrangerye layık görülmüşse, çoksatar kitaplara burun kıvıran okur bile içten içe meraklanmaya başlayacaktır Kitap, bu iki birbirinden farklı –yüksek kültür ve popüler kültür- alanın birbirine nasıl lehimlendiğini görmek için bile okunabilir

İç savaş ve mülteci kampları

Gerçek ile kurgusal olanı kaynaştıran roman iki farklı izlekten akıyor: Bir yanda anlatıcının Atlantada başına gelen bir soygun vakası ve ardından gelişenleri okurken, diğer yandan da geçmişine dalıyoruz Kısa cümleler kitabı okumayı kolaylaştırsa da kimi okurlar için romanın edebi değerini düşürebilecek nitelikte Art arda gelen kesik kesik cümlelerin bitmeyeceğinden endişelenmeye başlıyoruz, zira roman bir hayli hacimli Buna rağmen çevirinin oldukça başarılı olduğu söylenmeli

Post-kolonyalizmin ve oryantalizmin tortularından sıtkı sıyrılanlar için roman katlanılmaz görünebilir Evet, anlatıcının sesini tercüme-i hal eyleyen romancının kendisi de “kendisinden aslanlar tarafından yenilme vakaları gibi” öyküler beklendiğinin farkında ama İkinci Sudan İç Savaşının hemen ardından geçen öykünün çoğu yerde etik ile estetik değer arasında bir seçimi akla getirdiğini görüyoruz Romanın içeriğini popüler bir çoksatar kitaptan beklenmeyecek konular oluşturuyor: İç savaş, soykırım, isyan, mülteci kampları, mülteci kamplarına ulaşmaya çalışıp yolda –aslan ve timsahlar tarafından yenmek dahil olmak üzere- çeşitli nedenlerle kırılan on binlerce Kayıp Çocuk ve aile, Amerikada tutunmaya çalışan bir grup Sudanlı mülteci ve tecrübe ettikleri onca sıkıntı

Okur, çoğu zaman kitabın Amerikalı bir yazar tarafından kaleme alındığını aklında tutmak zorunda kalacaktır Metnin içinde, bugünlerde dahi mantıklı bir yorumunu yapamadığımız onlarca mesele dururken, kitabın estetik değerini düşürüp Sudanlı bir Amerikanlaşmış liberalin manifestosu haline gelen bölümler sorun teşkil edebilir Kitabın yazılış sebebiyle Kakuma mülteci kampından Amerikaya nakledilecek adaylardan yazılması istenenlerin çakışması, kitaptan –en azından içerik bakımından- estetik bir değer beklememiz gerektiğinin altını çiziyor Zaten muhayyel olmayan ve ölmemiş bir insanı anlatan bir bildungsroman (gelişim romanı) yazmak, başka bir niyetiniz yoksa bıyık altından kendi paradoksuna güldürmek değil midir?

Kitabın alt başlığı olan Valentino Achak Dengin Otobiyografisi, yayınevince kullanılmamış Romanın kahramanı ve Sudanın yeniden inşasına yardımcı olmak için kendi adıyla kurulmuş vakfın başkanı olan Dengin önsözü de, yayınevince kısaltılarak sonsöz olarak sunulmuş Sanırım yayınevi, okurun gerçek ile kurgusal olan arasındaki ayrımdan ve oluşturdukları bütünden –Godardın deyimiyle “yansımanın gerçekliği”nden- çok “kurgusal” yönlerine dikkat çekmek istemiş Fakat romanın alımlanması bakımından bu tercihin yanlış olduğunu düşünülebilir Yazarın, aksine, -kitabın orijinal ismine ve kapağında bulunan resme bakılırsa- gerçekliğinin altını çizmeye çabaladığı yanılsamayı, iyice aşikar kılmaya çalıştığı söylenebilir

Eggersın iki ayrı içeriği buluşturarak kurmaya çalıştığı biçim, soğuk ve yavan kaçıyor: Kahramanın başından geçen soygun ve o gün içinde yaşadıklarıyla geçmişi arasında kurulmaya çalışılan senkron çoğu zaman mekanik kalıyor Ama zaten, otobiyografisini yazdıran Dengin niyetinin, hikayesinin dünyaca bilinip okunması, böylece Sudanda yaşananlar ve Darfur meselesi hakkında bir çözüm bulmak için kamuoyu oluşturmak olduğunu da biliyoruz

Bütün bu menfi değerlendirilebilecek yanlarına rağmen, Afrikada yaşananların donduruculuğunu, dünyanın geri kalanının bu mezalime gözlerini yummasını, bütün bunların belki de şimdi bile yaşanmakta olduğunu ve çoğu insanın televizyonlarda gördüğü Darfur hakkında neredeyse hiçbir malumatı olmadığını da hesaba katmalıyız O zaman yazarın -garip bir şekilde romanın ilk cümleleri de olabilecek- son cümlelerine hak verebiliriz: “Dinleyenlere ve dinlemek istemeyenlere, beni arayanlara ve benden kaçanlara anlatacağım öykülerimi Ve orada olduğunuzu hep bileceğim Nasıl yokmuşsunuz gibi davranabilirim ki? Hiç yokmuşum gibi davranmanız kadar olanaksız bu”