Trabzon Yöresel Kiyafetleri

Trabzon yöresel kiyafetleri

Başa Giyilenler

Yaşmak: Sade ve desenli etrafi pullu örtülerdir Yaşmağın püsküllüsünü nişanlı kızlar ve yeni gelinler takarlar Şalpazan ve Tonya taraflarında üst üste iki örtü sarılmaktadır

Kukul: Tepelik ve üstünlük diye de bilinir Siyah renkli ve kenarlan çiçek desenli ve yaşmaktaki işlemelerle süslü olup yaşmağın küçüğüdür Yaşmağın üzerine sarılır Ku*kul sarı olunca yaşmak siyah olmalıdır

Çömber: Kenarlan dallı ve sade olan comber siyah tülbenttendir Genellikle yaşlı kadınlar bağlar Boğaz altından doğru bağlanan çömberin altına, gençlerdeki kukul yerine gelen ve soğuktan korunmak için, başı iyice saran bir beyaz ve sade yazma vardır Bu*na yörede sarma denir Çömbere ve yaşmağa genel olarak baş örtüsü de denir







Sırta Giyilenler

Gömlek: Genellikle beyaz patiskadan ve ipekliden yapılma, önü oyalı ve yuvarlak dik yakalı bir çeşit gömlek giyerler Bu gömleğin ön tarafı robalı olup siyah düğmelidir

İşlik: Gömleğin üzerine ve gündelik olarak siyah ipekli kumaştan önü ve omuzlan robalı, robaları mavi ve kırmızı şeritlerle işli, önü çiçek desenleriyle süslü, Türk motifleri ile işlemeli bir çeşit gömlektir

Kolçakli İşlik: Gömleğin üzerine giyilen bir çeşit cepkendir Bu cepken fistan giyildiğinde üzerine giyilir Çeşitli göz alıcı renklerden olup, uzun kolludur Ön cephesi, omuzları bilekleri ve dirsekleri genellikle siyah renkli manşetlidir Bu manşetlerin üzeri Türk motifleri ile süslüdür Kuşak ve peştemalın üzerine serbestçe bırakılan, kolçaklı işlik bir salto çeşitidir

Fistan: Oldukça uzun ve bolca dikilmiş bir entaridir Dizlere kadar inen ve dizlerden farbelalı olan fistan, mavi, pembe ve al renklerden oluşan, pazen ve basmadan dikilir İşlemeli ve işlemesiz olarak giyilir Genç kızlar ve kadınlar üzerine yelek ve kolçak*lı işlik giyerler

Yaşlılar ise “übade” denen bir nevi cepken giyerler

Yelek: Fistanın üzerine çeşitli renklerde kumaşlardan yapılma, önü açık ve kolsuz, işlemeli bir cepkendir

Libade: Yaşlı kadınların fistan üzerine giydiği, kollu ve işlemesiz, koyu renkli bir yelektir Kolçaklı işliğin sadesidir Yünlü kumaş ve kalın pamukludan yapılır

Şalvar: Dizin hemen altına kadar inen sade ve desenli, ince çiçekli bezlerden dikilir Entari uzunluğunda bir dondur

Etek: Dizlere kadar iner Uçları farbelalıdır Çiçekli basmadan ve pamukludan yapılma, çeşitli renklidir Şalvarın hemen üstüne giyilir Fistan giyildiğinde pek giyilmez

Peştemal: Kuşağın ve fistanın veya eteğin üzerine, bele bağlanan yöresel önlüktür Beyaz, kırmızı enlice çizgili ve kolanlı bir giysidir

Kuşak (Lahori): Yörede şaldan yapılan kuşakla fistan veya eteğin üzerine belden bağlanır Yün olan bu kuşaklardan başka, kenarları kaytanlarla süslü ve oldukça püsküllü olan bir çeşiti daha var ki, buna “lahori” denir

Ayağa Giyilenler

Çorap: Yörede kadınlar ellerinde, yöresel özellikte çeşitli renklerde yünden çorap örerek ayaklarına giyerler Bu çoraplara “alacalı çorap”ta denir

Tozluk: Alacalı çorabın bacağı kapatmadığı yere ve diz kapağında kalan şalvarın altında kalan kısmı kapatmak için yünden, elde örme beyaz renkli bir kalçında denilen tozluk giyilir

Çarık: Yöreye özgü bir işle yapılan çarıklar giyilir Yemeni veya çapula da giyilmektedir

Takılar

Kaytan: Bele, peştemalin üzerine bağlanan kaytan yünden el tezgahında dokuma 2-3 cm eninde çeşitli desenlerle süslü ve uçlarından püsküllüdür Kuşakların kenarlarına süs olarak dikilir

Boncuk ve Lira: Yörede boğaza liralarla birlikte ince sayılabilecek ve çeşitli göz alıcı renklerde boncuk bağlarlar

Aksesuar

Muska-Hamayıl: Boğazlarına kadife kumaşlardan ellerinde yapma ve ince boncuk süslü muska ve hamayiller asarlar

TRABZON ERKEK GİYSİLERİ

Trabzon Yöresi Erkek Halk Giysileri

Başa Giyilenler

Başlık (Kabalak): Kukulata ve kara puşu olarak adlandırılır Üstü papak gibi olan başlığın kulaklara gelecek şekilde uzun uçları vardır Bu uçlar özel bir şekilde düğümlenerek bağlanır Papak kısmının ortası öne doğru Türk motifleri ile kaytan işlemelidir Tepesinde püskül bulunur Kulaklar yönünde uzanan uzun uçların kenarlan da kalın kaytanla süslüdür

Sırta Giyilenler

Gömlek (İşlik): Mintan da denilen gömleğin beyaz ipekliden olması tercih edilir Yakası dik manşetlidir Yaka önden ya da sol yandan açmalı ve düğmelidir Düğmeler siyah, gömlek bol ve esnek olmalıdır

Yelek: Zıbın veya zibun da denilen yelek, gömleğin üzerine, cepkenin altına giyilir Sol omuzdan ve önden aşağı doğru bol miktarda düğmelidir, astarlıdır Yakası ve ön kısmında kenarları kaytanlarla işlidir Kolların alt kısmında cepleri vardır Yelek de başlığın yapıldığı kumaştan yapılır

Cepken (Aba): Yeleğin üzerine giyilen kollu bir abadır yakasız bir ceket şeklindeki abaya “kaput”da denir Cepken oyun sırasında giyilmez

Zıpka (Zivga): Zivgaya laz donu da denir Bacakları dar ve vücuda yapışık şekilde yapılan, arkası körüklü bir çeşit şalvardır Bacakların ön ve arkası ile diğer ek yerleri kaytanlarla işlidir Bele uçlarla bağlanır Zıpka da yeleğin kumaşındandır

Ayağa Giyilenler

Çizme: Yörede sapuk veya salenk olarak da adlandırılır Mes anlamına gelen uzun konçlu bir kundura çeşididir Uçları hafif kıvrık ve körüklüdür

Çapula: Demir ökçeli ve alt kısmı demir puntalı kunduradır Horoncular pek giymezler, giyilirse konçla giyilmelidir

Çoraplar: Örmedir

Aksesuar

Kemer: Siyah deriden yapılan kemerin aşağıya doğru sarkan parçalan vardır Uzanan parçalar güçlülüğü sembolize eder Kemerde bulunan kayış gözlere ve kemere silah, bıçak, av malzemeleri ve kapkacak alınır Buna çerkez kemeri de denir Yağdanlık ve kav torbasında asılı bulunduğu kemer, bele yeleğin üzerine gelecek şekilde bağlanır

Hamayil: Gümüşten yapılma, sigara tabakası büyüklüğünde zarif ve süslü kutudur Üzerindeki işlemeler,tarihi camii ve padişah armasıdır

Muska: Boyuna gümüş zincirle asılır

Köstek: Sol cebe konulan saate bağlanan, çok sayıda ince gümüş zincirlerden oluşur

Yağdanlık: Silahı yağlamak için kemere asılan ve içinde yağ bulunan bir kutudur

Bıçak: Siyah meşin kaplı bir kına konur

Tabanca: Kemere sağdan asılır