Honduras Cumhûriyeti - Tarihi - Ekonomisi

DEVLETİN ADI: Honduras Cumhûriyeti






BAŞŞEHRİ: Tegucigalpa

NÜFUSU: 4996000

YÜZÖLÇÜMÜ: 112088 km2

RESMİ DİLİ: İspanyolca

DİNİ: Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Lempira






Orta Amerika'da yer alan bir devlet Kuzeyde Antil Denizi, Küba, Haiti, Dominik Cumhûriyeti, güneyde Büyük Okyanus, Nikaragua, Fonseca Körfezi ve El Salvador, batıda Guatemala, doğuda Karaib Denizi, Nikaragua ve Pasifik Okyanusu ile çevrilidir Pasifik Okyanusuna 90 kilometrelik bir kıyısı vardır Orta Amerika devletleri arasında en büyük olan ülkedir



Târihi







Honduras'a ilk yerleşenlerin MÖ 2000 yıllarında Mayalar olduğu ileri sürülmektedir Honduras'ın batı bölgesindeki kalıntılar ve birleşmiş üç merkezdeki (Copan-Honduras, Tazumal-el Salvador, Qurigua-Guatemala) işâretler bunu doğrulamaktadır 26 Haziran 1497'de İspanyollar Camerun burnuna çıktılar 14 Ağustos 1502 yılında Cristof Colom, Cape Gracias a Dios bölgesini buldu Yerli kabîlelerin hâkimiyeti altında bulunan Honduras'ın ele geçirilmesi işi 1524 yılında Meksika'yı alan Hernan Cortes tarafından Cristobal de Olid'e verildi Fakat Cristobal de Olid isyân edince 1525 yılında Cortes tarafından öldürüldü Fakat bu sefer yerli kabîlelerle mücâdele başladı Kabîlelerin reisi Lempira (sonra para birimine isim olarak verildi) daha şiddetli mukâvemet gösterdi Gümüş ve diğer mâdenler bakımından zengin bir memleket olan Honduras bir müddet biri Tegucigalpa, diğeri Comayagua olmak üzere iki vâlilik hâlinde kaldı








On altıncı yüzyılda korsanların saldırıları ve Afrika zencilerinin istilâları başladı 1740 yılında zenciler İngiliz Hondurasını kurdu Honduras 1821 yılında İspanyol egemenliğinden kurtuldu
Bir müddet Meksika'da gelişen Agustin de Hurbide'nin rejimi altında kaldılar 1821 yılında Hurbide İmparatorluğunun yıkılması üzerine Orta Amerika Federasyonuna katıldılar 1827 yılında başşehir Comayagua yerine Tegucigalpa îlân edildi Federasyon dağılınca 26 Ocak 1838 yılında tam bağımsızlığını kazandı








Honduras Roma Katolikliği ve İspanya aristokrasisi tesiriyle politik bölünmelere uğramaya başladı Tegucigalpa liberal parti ve Comayagua da muhâfazakar partinin merkezi hâline geldi Bu bölünme komşu devletlerde de mevcut idi
Guatemalalı diktatör Rafeal Carrear 1844-1865 yıllarında liberalleri idâresi altına aldı 1849-1863 yılları arasında Honduras, El Salvador ve Nikaragua üçlü konfederasyon kurmuşlardı Daha sonra İngilizler, Honduras'ın kereste ticâretine el atarak, San Jan Nehrinin ağzını işgâl ettiler Cleyton-Bulwer antlaşması yapıldı 1859 yılında İngiltere Moskito bölgesi için Honduras ile bir antlaşma daha yaptı 1871-1874 Guatemala ve El Salvador harplerinden sonra önce Ponciano Leiva sonra da Aurelio Soto başkan oldularSoto, Honduras'a yenilikler getirdi








1933 ile 1949 yılları arasında Tiburcio Carias başkanlığında bir diktatörlük kuruldu Tarias 1949 yılında devrilerek Juan Manuel Gölvez başkan oldu Bu dönemde yol, okul, tesis yapımına, içme suyu ve kanalizasyon sistemlerine ağırlık verildi 1954 seçimlerini liberal Dr Ramon Villeda kazandı Birçok karışıklıklar sonunda 6 yıllık ilk başkan olarak seçildi 1960'da Nikaragua ile olan toprak anlaşmazlığı İspanya Kralı Onüçüncü Alfonso hakemliğinde, Honduras'a Coca Nehri kuzeyindeki 15600 km2lik arâzinin verilmesiyle sonuçlandı



1965 yılında Albay Oswaldo Lopez başkan oldu 1969 El Salvador harbinden sonra da, 1971 seçimlerini milliyetçi Roman Cruz kazandı ABD'den Swan adaları devir alındı Bu arada Fifi kasırgası büyük sıkıntılar getirdi
1975 yılında Albay Juan Alberto Castro bir askerî darbe ile başa geçti 1981'de sivil yönetime dönmek üzere seçimler yapıldı ise de ordu perde arkasında kalarak yönetim üzerindeki ağırlığını sürdürdü Cördava'nın başkanlığı sırasında ABD ile ilişkiler daha da güçlendi 1985 seçimlerinde anayasaya aykırı olarak en çok oyu alan partinin birinci gelen adayın başkan seçilmesi sistemi uygulandı ve Jose Azcona Hoyo başkan oldu Hoyo 1987'de Kosta Rika'nın önderliğinde Orta Amerika Barış Plânını imzâlayarak ülke politikasını bir ölçüde değiştirdi 1990 Ocak ayında yapılan seçimleri muhâlefetteki Ulusal Parti kazandı Böylece 1932'den bu yana ilk defâ bir muhâlefet partisi seçimleri kazanarak iktidara gelmiş oldu



Fizikî Yapı


Honduras topraklarının çoğu dağlıktır Batıya doğru dağlar 2500-2750 m yüksekliğe kadar ulaşırSierra de Merendon dağ silsilesi Rio Ulua ve Rio Motogua vâdilerinin sınırlarını belli eder Güneyde sönmüş volkanik dağlar bulunur Rio Ulua Vâdisi 40 km genişliğindedir Doğu Mosquitai hâriç, ovaları alüvyonlar ve kalkerlerle doludur Ülkenin ortasında derin bir çöküntü mevcuttur Irmakları Ulua, Humaya, Gascoran, Lempa ve Segovia'dır Nehirlerinin hemen hepsi Antiller Denizine dökülür İki kıyı arasında uzanan 280 km'lik bir vâdi bulunmaktadır Honduras'ta Yojoya isimli bir göl de bulunmaktadır



İklimi


Kuzey kıyıları alçak ve çok sıcaktır Doğu bölgesi bol yağış alır Flora ve Fauna bölgesi en çok yağış alan bölgelerdir Güney kısımlar az yağış alır Umûmî olarak ekvator ikliminin tesirindedir Alize rüzgârları kuzeydoğudan eserek ülkeye yağış getirir İki mevsim vardır Biri yağışlı kış, diğeri kurak yaz Antil kıyısı bol yağışlıdır Ortalama sıcaklık Fonseca Körfezi dâhil 27°-28°C'dir Diğer yüksek bölgelerde 14°-27°C arasında değişir



Tabiî Kaynaklar


Bitki Örtüsü ve Hayvanlar: Honduras, vahşi cengeller ve bakkam ağaçlarından meydana gelmiş ormanlarla kaplıdır Bakkam ağaçları kereste ticâreti için de önemli yer kaplar Tegucigalpa ve güneyindeki savanlar ve bodur ağaçlar, buraların az yağış aldığını gösterir Bataklık cengellerinin bulunduğu bölgeye Mosquital denir Enteresan bir bitki olan 'Üst-bitken Bitki' asalak olmamasına rağmen diğer bitkilerin üstünde bol miktarda yetişir



İnsan nüfûsunun az oluşu, tropikal kuşak hayat şartları ve yüksek dağların fazlalığına bağlanabilir Vahşi manzara bu yüzden insanın tecâvüzünden uzak kalmıştır Yüksek bölgelerdeki ormanların bir kısmı da çam ve meşe ağaçlarından meydana gelmiştir Mongroular, ametal incirler, eğrelti otları, ipekli pamuk ağaçları gibi az bulunan ağaçlar kıyılarda bol miktarda bulunmaktadır



Honduras ormanları balta girmemiş vahşî tabiatlıdır Bu ormanlarda dünyâda pek az yerde bulunan çeşit çeşit vahşî hayvanlar, kuşlar ve böcekler yaşar Siyah ayı, çeşitli cins geyikler, porsuk, tilki, çakal, kurt, jaguar, puma, vaşak, çeşitli yabânî kediler, siyah panter, tapir, iri kertenkele, karınca yiyen, koti, armadillo kertenkelesi, kinkaju, timsah, zehirsiz yılan, maymun, çakal, slot gibi kara hayvanları yanında, tukan, sülün, makao papağanı gibi kuş cinsleri yaşar
Mâdenler: Honduras'ta kurşun, çinko, gümüş, altın antimon, civa, kömür, demir ve bakır yatakları vardır



Nüfus ve Sosyal Hayat





Nüfûsun % 60'ı köylerde, geri kalan kısmı şehirlerde yaşar Halkın % 90'ını melezler, % 7'sini saf kızılderililer, % 3'ünü ise zenci-beyazlar teşkil etmektedir Nüfûsun en kalabalık olduğu yerler ülkenin merkezindeki vâdilerdir Önemli şehirleri Tegucigalpa ve San Pedro Sula'dır Halkın çoğunluğu İspanyolca konuşur



Din: Honduras halkı Hıristiyandır Halkın % 86'sı Katoliktir 36 bin kadar Protestan vardır



Eğitim: Eğitim 8 ile 12 yaş arasında mecburi ve ücretsizdir Halkın % 40'ı okuma yazma bilmemektedir Ülkede yüksek okul olarak Pan Amerikan Okulu, Millî Üniversite ve Tarım Ürünleri Deneme Merkezi vardır



Siyâsî Hayat







Merkezî hükûmet 1965 Anayasası ile icrâ gücünü devlet Başkanına vermiştir 6 yılda bir başkanlık seçimi yapılır Kânun yapma gücü Millî Konseye, yargı gücü de Anayasa Mahkemesine verilmiştir Kongre üyeleri de 6 yılda bir seçilir Bu seçilenler ikinci defâ tekrar seçilemezler Her otuz bin kişiye bir kongre üyesi düşerSeçme yaşı 18'dir Başkan ve Kongre, ordunun kontrolünde bulunur Ordu, kongreyi geçici tâtil edebilir Anayasa Mahkemesinde bulunan hâkimler kongre tarafından altı yıllığına seçilirler








İdârî olarak 18 bölgeye ayrılmıştır Bir de merkez bölgesi vardır Her bölge başkanını, devlet başkanı ve her bölge konseyini de kendi belediyesi seçer Tegucigalpa ve Comayagua merkez bölgesinin kendine has kânunları vardır Desteğini daha çok şehirden alan Liberal Parti ve muhâfazakar olan Milliyetçi Parti ülkenin iki büyük partisidir



Ekonomi


Tarıma dayanan ekonomisi iki ayrı bölüme ayrılır Yabancı şirketlerin ekonomisi ve bir de çiftçilerle diğer dallardaki şirketlerin sâhiplerinin meydana getirdiği millî ekonomisi vardır Büyük çapta muz üretimi, ihrâcatının en önemli ürünüdür Kuzey kıyısındaki yabancı şirketler ekonomisi, yapılan şose yolları ile iç kısımlardaki millî ekonomi ile birleştirilmeye çalışılmaktadır
Sanâyi: Sanâyisi, orman ve tarım ürünlerinden ihrâcat yapabilecek ve diğer tüketim maddelerini kendisine yetecek kadar yetiştirme prensibine dayanır Kuzey kıyıları ve güneybatı bölgesi, gümüş yataklarının bulunduğu Tegucigalpa yerleşme merkezleridir Gümüşün yanında altın, kurşun, çinko, antimon ve demir de çıkarılır Memleketin % 44'ünü kaplayan ormanlardan elde edilen kereste önemli bir ihraç ürünüdür



Sanâyiinin % 50'si besin, % 17'si kereste, % 10'u pamuklu dokuma ve % 8'i tütün işletmelerinden meydana gelir Ülkede, tekstil, mobilya, tütün, kâğıt, demir-çelik ve çimento fabrikaları bulunmaktadır
Tarım: Ekonominin % 70'i, gelirin % 45'i, işgücünün % 60'ı, topraklarının % 10 ve ihrâcatın % 50'si tarıma dayanır ve nüfûsun 2/3'si tarımla uğraşır Topraklarının ancak % 20'si iktisâdî bakımdan işletilir Geri kalan topraklar çoğunlukla ormanlık ve otlak arâzidir



Başlıca ürünleri, muz, mısır, kahve, pamuk, hindistancevizi, pirinç, fasulye, şekerkamışı, patates, tütün, kereste, kauçuk, hind darısı, buğday, kakao ve kenevirdir Topraklarının 69 bin dönümü muz üretimine ayrılmıştır
Hayvancılık: Daha çok sığır yetiştirilir Canlı hayvan ve et ihrâcatı yapılır Kümes hayvanlarından hindi çok beslenir Ekime ayrılan toprakların iki misli toprak hayvancılığa ayrıldığı için, toplam tarım sektörünün % 20'sini hayvancılık teşkil eder



Balıkçılık iyi durumda olup, karides ticârî maksatlarla geniş ölçüde avlanmaktadır



Ticâret: 1960'lı yıllarda ithâlât-ihrâcat dengeliydi 1976'da ise bütçe 60 milyon dolar açık verince, bu açığını muz, pamuk, kahve ve çeşitli minerallerin üretimini artırarak kapamaya çalışmıştır



En fazla ticâret yaptığı ABD'ye sattığı başlıca ürünler, muz, altın, gümüş, maun, kahve, hindistancevizi ve kauçuktur



Honduras dışarıdan motorlu araçlar ve çeşitli sanâyi malları ithâl eder ABD'den sonra en çok Kanada ile dış ticâreti vardır
Ulaşım: Honduras'da demiryollarının uzunluğu 1004 kilometredir 17947 kilometrelik yolun ancak 2200 kilometrelik kısmı asfatlanmıştır Ulaşım sistemi oldukça yetersizdir 9 adet hava limanı vardır

honduras, Orta Amerika'da, Guatemala, Salvador ve Nikaragua'yla çevrili devlet; 112 000 km2; 4 100 000 nüf Başkenti Tegucigalpa Resmi dili ispanyolca

COĞRAFYA

Ülkenin büyük bölümü dağlıktır: yükselti ülke topraklarının °/o 70'lnde 300 m'den, % 55'inde de 600 m'den fazladır Ülkenin Büyük Okyanus'a bakan cephesi hemen hemen yoktur, yalnızca dar bir koridorla Fonseca körfezine açılır Buna karşılık Antiller denizi kıyısında alçak ve yakın zamana kadar pek kalabalık olmayan uzun bir kıyı şeridi vardır Ülke, Karayib bölgesinde (rio Ulüa ve rio Chamelecön) başlayıp Comayagua yüksek havzasından geçerek Büyük Okyanus kıyısına kadar uzanan yapısal bir çöküntü alanıyla ("Honduras çukuru") K-G yönünde iki parçaya ayrılır

Honduras'ın iç kesimindeki dağlarda ve havzalarda yaşayan halk sömürge geleneğine bağlı kalmıştır Sıcak ve kurak iklimi, savana dönüşmüş cılız ormanlarla kaplı bitki örtüsüyle bu havzalar yaygın yöntemlerle yapılan hayvancılığa çok elverişliydi Sömürge döneminin başlıca yerleşme merkezleri buralarda, ispanyol fatihleri çeken maden yataklarının yakınlarında kuruldu Honduraslıların yaklaşık % 70'ini kızılderilllerle beyazların karışımından doğan melezler, % 20'sini Kızılderililer °/o 10'unu da zenciler, beyazlar ve bunların evlenmesinden doğan melezler (Karayib bölgesi) oluşturur
Karayib Hondurası, Honduras'ın iç kesiminden çok farklıdır Doğu kesimindeki üç il (Colon, Olancho ve Gracias a Dios) çok az nüfusludur: ülke yüzölçümünün % 44,5'i ve nüfusun % 8,3'ü Buna karşılık batı kesimindeki Karayib ovaları canlı ve kalabalıktır: Honduras nüfusunun dörtte birinden fazlasının yaşadığı bu kesimde United Fruit Company ve Standard Fruit Company geliştirdiği işletmeler sayesinde değer bakımından ülke dışsatımının % 30-40'ını sağlar Muz üretimi tek başına tarım ve hayvancılık gelirinin yaklaşık üçte birini karşılar (800 0001 ile -1 Mt arasında) Batı bölgesinin oynadığı rolü, ülkenin ikinci büyük kenti ve en önemli sanayi merkezi olan San Pedro Sula'nın canlılığı açıkça kanıtlar Kent, bir demiryoluyla, başlıca liman Puerto Cortés'e bağlanır Tela ve La Ceiba, yalnızca muz taşımacılığında kullanılan limanlardır

Tarım, istihdamın üçte ikisini ve dışsatımın %90'ını sağlar Kahve (60 0001, ríos Chamelecön ve özellikle Ulüa vadilerinde yetiştirilir), değer bakımından en önemli dışsatım ürünüdür; kahveyi muz, kereste, hayvancılık ürünleri, pamuk ve şeker izler Honduras'taki olumsuz koşullardan biri de ulaşım yollarının yetersizliğidir: 3 970 km karayolu; 131 km'si devletin olan 1 267 km demiryolu Honduras'ın az gelişmişliği ayrıca sanayinin zayıflığında da kendini gösterir ve Honduras, ABD (Honduras' ın en çok ticaret yaptığı ülkedir) denetimindeki muz cumhuriyetlerinin en iyi örneğidir

TARİH

Kolomb yaptığı dördüncü seferde kıyıya ulaştı ve isim verdi (14 ağustos 1502) Ardından ispanyollar 1523 yılında fethe başladılar, ancak Moskitolarin direnişiyle karşılaştılar Fetih hareketini yeniden düzenleyen Cortes'in, 1525-26'da bizzat gerçekleştirdiği bir sefer sonrasında, 1537'de Comayagua kuruldu ve uzun süre başkent olarak kaldı, ispanyollar yoksul ve ıssız olan bu bölgeye pek yerleşmediler; bölgede daha çok, yoğun hayvancılık yapılıyordu Guatemala* capitanía general' inde yer alan Honduras, Guatemala'nın (1821) bağımsızlık mücadelesine de katıldı iturbide'in Meksika imparatorluğu'na ve Orta Amerika Birleşik Eyaletleri'ne (1824-1383) bağlandı 1830-1838 arasında federasyonu yöneten honduraslı liberal Morazánin uğradığı bozgundan sonra bağımsızlığını kazanan ülke, bir sûre Salvador ve Nikaragua'yı (1842-1844) da kapsayan bir konfederasyona girdi ve komşularının toprak taleplerini kabul etmek zorunda kaldı Aslında XIX yy'ın ilk yarısı boyunca, Büyük Britanya'nın Beli-ze'nin kuzeyi ile Honduras burnundan Nikaragua'ya kadar Moskito krallığı'nı denetimi altında bulundurması yüzünden kıyının büyük bir bölümü devlet otoritesinin etki alanı dışında kalmıştı

Zaman zaman taşralı "caudillo"ların (asi asker) tehdidi altında kalan başkent, muhafazakârların merkezi Comayagua'dan liberal bir kent olan Tegucigalpa'ya taşındı (1880) Orta Amerika'nın en önemli muz bahçelerini elinde bulunduran Honduras, 1900'den itibaren United Fruit Company (UFC)'nin ve diğer amerikan şirketlerinin etkisi altına girdi Tiburcio Carias Andino'nun (1932-1948) diktatörlüğünü, daha sonra ülkesini Orta Amerika devletleri örgütü'ne (San Salvador yasası, 1951) sokan nispeten daha bağımsız Juan Manuel Gálvez' in (1949-1954) başkanlığını destekleyenler bu şirketlerdi 1954 yılında guatema-lalı sürgünler Honduras'ı Arbenz* Guzmán rejimine karşı saldırı üssü olarak seçtiler ve muz bahçelerinde çalışanlar ilk kez genel greve gittiler


1957'de, üç sarsıntılı yılın ardından, bir liberal olan Ramón Vllleda Morales başkan seçildi Bir tarım reformu yapmaya girişen Morales, 1963 yılında albay Osvaldo López Arellano tarafından devrildi; albay López 1965'te muhafazakârların adayı olarak başkan seçildi Hazırlanan yeni anayasayla, bir başkan ile genel seçimle altı yıl İçin iş başına gelen tek meclisli bir kongreden oluşan başkanlık türü bir rejim kabul edildi Başkan 1968 yılında, Ku-zey'de işçi grevleri, başkentte de öğrenci gösterileriyle karşı karşıya kalınca sıkıyönetim ilan ettirdi 1969'da bu kez, dinamik ve aşırı nüfuslu bir ülke olan Salvador ile geniş topraklara sahip Honduras arasındaki anlaşmazlık, iki ülke arasında yapılan bir futbol maçı sonrasında bir "futbol savaşı"na yol açtı 300 000 Salvadorludan, ülkeye yasadışı koşullar altında yerleşmiş olan 7 OOO'I sınır dışı edildi Ameriten devletleri örgütü, Salvador ordusunun Honduras'ı istila etmesini engelledi ve 1970'te, yeni olaylar patlak verince, iki ülke arasında askeri güçlerden arındırılmış bir bölge belirlendi (barış antlaşması 1980 ekim ayında gerçekleşti)

ilk kez kadınların da oy kullandıkları 1971 seçimlerinde solcular çekimser kalınca Ulusal parti'nin adayı Ramón Cruz başkan seçildi Cruz ülkesinin Orta Amerika Ortak pazarıyla ilişkisini kesti ve Swan takımadalarını ABD'den geri alarak, ülkesine kattı 1972'de Cruz'u deviren López Arellano, 1975'te albay Juan Melgar Cast-ro'nun yaptığı darbeyle iş başından uzaklaştırıldı Castro'nun yerini 1978de, albay Paz Garcia'nın başkanlığında bir askeri cunta aldı 1980 nisanında yapılan kurucu meclis seçiminde liberaller Ulusal partili muhafazakârlara üstünlük sağladılar Aynı üstünlük 29 kasım 1981'de yapılan başkanlık seçimi ve genel seçimlerde de sürdü

Liberallerin adayı Roberto Suazo Córdova 1982 ocağında cumhurbaşkanı seçildi Başkan Suazo'nun yönetimi sırasında pek çok muhalefet önderi, sendikacı öldürüldü ya da ortadan kayboldu Ülkede yaygın yoksulluğa, işsizliğe karşın, ordu mevcudu artırıldı, ABD'nin desteğiyle Orta Amerika'nın en güçlü hava kuvveti oluşturuldu Nikaragua'daki Sandinista yönetimine karşı savaşan Kontralar'a ABD yardımı Honduras üzerinden ulaştırıldı Nikaragua sınırında, ABD Güney komu-tanlığı'nın planladığı büyük manevralar sürdürüldü 1985'te cumhurbaşkanı seçilen José Simon Azcona del Hoyo da Kontralar'a ABD yardımını onayladı (ocak 1986) Muhalefet partileri cumhurbaşkanını ve önderi olduğu Liberal parti'yi, ülkede yabancı birliklerin varlığına göz yumduğu için suçladılar (ağustos 1986)

EDEBİYAT

Papaz José Trinidad Reyes (1797-1855), honduras! şairlerin ilki olarak kabul edilir XIX yy sonunda, modernist akımın temsilcileri Juan Ramón Molina (1875-1908) ve Frailan Turcios'dur (1875-1943) Şair, tarihçi, yaşamöykücü Rafael Heliodoro Val-le'nin (1891-1959) başı çektiği bir sonraki yüzyılda, romancılar ve hikâyeciler esin kaynaklarını kırsal çevreden aldılar ve toplumsal sorunlarla ilgilendiler: Carlos iza-guirre (1895-1956) Bajo el chubasco'da Arturo Mejia Nieto (doğm 1900) El Tun-co'da, ve Marcos Carias Reyes (1905 -1956), köylülerin sömürülûşünü dile getirdiği La Heredad'da Toplumsal olaylara duyulan ilgi, Claudio Barrera (doğm 1912), Jacob V Cárcamo (1914-1959) ve Daniel Laínez (1914-1959) gibi "1935 kuşağı" şairlerini de etkiledi Aynı kuşağın öykücüleri arasında, Argentina Díaz Lozano'nun (doğm 1912) özel bir yeri vardır ve konusunu özyaşamöyküsünden aldığı hikâyesiyle (Peregrinaje) büyük başarı kazanmıştır Alejandro Castro (doğm 1914), Víctor Cáceres Lara (doğm 1915), Eliseo Pérez Cadalso (doğm 1920), Marcos Carias (doğm 1938) ise, özellikle gerçekçi hikâyeler yazdılar, günümüz şiiri Carlos Manuel Arita ve Óscar Acosta (doğm 1933) tarafından temsil edilir

ARKEOLOJİ

Bugünkü Honduras toprakları üzerinde gelişmiş en zengin Kolomb öncesi uygarlık, özellikle Copán* tören merkeziyle tanınan maya uygarlığıdır; Copán, düzlükteki maya topraklarında, klasik mimarlık ve heykelcilik bakımından en önemli örneklere sahiptir Kuzeydoğu ve özellikle río Ulüa vadisi ve Yojoa gölü, ülkenin arkeoloji açısından en iyi bilinen bölgeleridir Buralarda, klasiköncesi döneme (¡0 2000-İS 250) ait, Orta Amerika'nın kuze-yindekilere benzer seramik örnekleri bulundu Los Naranjos* yerleşmesinde en eski evre Jaral evresidir (İÖ 500-200) Klasik dönemde (İS 250-950), geç klasik dönemin (İS 600-950) çokrenkli maya seramiğine yakın ulüa-maya seramiği ortaya çıktı Utila adasında yapılan kazılar sonucunda tüm Doğu Honduras için geçerli olan bir sıralama belirlendi En eski evre olan Selin evresinde iki aşama görülür: ulüa-maya üslup grubuna giren Selin I, geç klasik dönemin tepeu üslubuna bağlanabilir; Selin II'de ise, maya etkisi ortadan kalktı ve Tepeu III evresiyle çağdaş (klasik dönemin sonu ile klasiksonrası dönemin başı) yeni bir gelenek gelişti Se-lin'i, ispanyol fethine dek devam eden Cocal evresinin iki aşaması izledi Bu evre, Orta Amerika'nın güneyinden ve özellikle yüksek Kosta Rika topraklarından kaynaklanan etkilere maruz kaldı Honduras' ın kuzeyinde 1525'te Cortés'ln seferi sırasında 10 000 nüfuslu bir kent olan Naco' da, 4 m yüksekliğinde bir piramit, platformlar üzerinde yer alan konutlarla çevrili bir alan ve bir top oyunu alanı vardı Seramikte en belirleyici örnekler, daha çok, krem renginde zemin üzerine kırmızı ve siyah geometrik şekillerle süslü üç ayaklı kâselerle tanınan çokrenkli naco ti-pindendir Özellikle Naco kenti mimarlığında görülen Meksika etkileri, büyük bir olasılıkla, nahuatl dilini konuşan halkların klasiksonrası dönemde (İS 950-1500) bölgeye göç etmesinden kaynaklanmaktadır