Azaplar

Osmanlı askerlik teşkilatında bir askeri kuruluştur

İlk olarak Aydınoğullan Beyliği'nde (XIVyy) görülmektedir Aydınoğullarında, Beyliğe Azaplar denilen donanma askeri, denizcilikten büyük kazançlar sağlamıştır Aydınoğlu Umur Bey'in Azap kuvvetlerinden dolayı Bizans ve Latin kaynaklarında da Osmanlı Deniz korsanlarına " Azapi" adı verilmiştir Bu teşkilat XV yüzyıl ortalarında Akkoyunlularda da görülmektedir Osmanlılar da ise bu kuruluş, yaya, deniz ve kale azapları olarak üç sınıfa ayrılmışlardır
Yaya azapları: XV yüzyıl ortalarında orduda tüfeğin yer almasına kadar savaşlarda önemli hizmetlerde bulunmuşlardır Yaya azaplarına ihtiyaç duyulduğu zaman yirmi veya otuz ev başına bir er hesabı "azap çağırmak" usulü ile Anadolu'nun sağlam yapılı gençleri arasından kefilli olarak toplanmışlardır Maaşlarını, onları toplayan aileler verirler, savaş süresince de azaplar devlete vergi ödemezlerdi Yaya azapları, savaşlarda oklarıyla ordunun önünde yeralarak ilk düşman hücumunu karşılarlardı Azaplar, başlarına kırmızı börk giyerlerdi Denizcilik Osmanlılarda önem kazanınca, XV yüzyıl ortalarında, Azapların "Tüfenk-endaz" olarak maaşla gemilerde hizmet etmeleri kabul edilmiş ve bunlar, Osmanlı donanmasının kürek döneminde önemli başarılar sağlamışlardır
Deniz azaplarının başında bulunanlara reis denilirdi ve bunlar yükseldiklerinde kadırga reisi "kaptan" olurlardı
Kale azapları: Kale muhafızlıklarında hizmet görürlerdi Kalelerde azaban-ı evvel, azaban-ı sani ve salil gibi bölüklere ayrılmışlardı Bu teşkilatın ağa, katip, kethüda ve bölükbaşı olarak adlandırılan subayları vardı Azaplar gereğinde köprücülük, lağımcılık gibi hizmetlerde de kullanılmışlardır
Kale azaplığı II Mahmud döneminde yapılan ıslahata kadar sürmüştür