Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü

**Şengül Şirin** · 12-03-2010

Çaharkuşe: Harap olmuş kitap kapaklarının dört köşesine geçirilen meşin eklere verilen ad

Çaharkuşe cilt: Kenarları yaklaşık birer santim, eninde deri ile çevrilmiş, ortası ebru, kumaş veya kâğıt kaplı cilt

II

Beyazıt devrinde ciltlenmiş kitaplar genellikle çeharkuşe kumaş kaplıdır

Bu kumaşlar çoğu zaman ufak karelidir

Çakmak mühre: Her iki tarafından tutularak kullanılan, ağaçtan yapılmış merdane biçimindeki mühre

Ellerin arasında kalan kısımda ağaç oyulmuş ve içine 4-5 cm eninde, 10-12 cm boyunda, 1-1

5 cm kalınlığında sert bir taş yerleştirilmiştir

Bu taş Süleymaniye taşı, zebercet (yeşim) veya akiktir

Ayrıca Bk

Mühre

Çârdank: Bk

Talik

Çark-ı felek: Merkezden çevreye genişleyerek açılan eğrilerin oluşturduğu yuvarlak süsleme motifi

Çâr-kûşe: Bk

Çaharkuşe

Çâr-kûşe cilt: Bk

Çaharkuşe cilt

Çehar-kûşe: Bk

Çaharkuşe

Çekmek: Âharlanacak kâğıdın, şaplı suyun içine batırılıp çıkarılma işlemine denir

Çengâr battal: Eskiden kullanılan büyük boy renkli kâğıt

Çerbe: Şeffaf kâğıt, yağlı kâğıt

Çevre kesmek: înce, düz bir levhanın üstüne çizilen çizgilerden keserek şekilli parçalar meydana getirmek

İnce kâğıtları çeşitli şekillerde kesip oyarak elde edilen şekiller başka kâğıda yapıştırılarak çok güzel süslemeler yapılmıştır

Buna katı’a, sonraları daoymadenilmiştir

Çıplak satıh: Tezyinatta, üzerinde süsleme bulunmayan kısımlara verilen ad

Çifali: Bk

Tekali

Çift aharlı: Üzerine iki veya daha çok ahar sürülmüş kâğıda çiftâharlı denir

Buna kısaltılarak Çiftâlide denilmiştir

Çiftâli: Bk

Çiftâharlı

Çift dikiş: Çift dikişle dikilen ciltli kitaplara verilen ad

Çift kuzu: Bk

Kuzulu cetvel

Çift pervaz: Bk

Pervaz,

Çift yazı: Bk

Aynalı yazı

Çifte aharlı ebru: Üzerine önce nişasta, sonra yumurta akıyla ahar sürülmüş ebrulu kâğıtlara denir

Çifte âharlı kâğıt: İki yüzüne ahar sürülmüş kâğıtlara verilen ad

Çifte ali: Alikurna kâğıdının katlanıp kısaltılmış olanları

Çifte vav: Eski yazılardaki vav (?) harfinin aynalı (b

bk

) yazılmasıyla meydana gelen şekil

Bu ve bunun gibi yazılara hatt-ı müsenn da denilirdi

Çiftekuş: Kuş şeklinde filigranlı bir kâğıdın adı

Venedik'te yapılan bu kâğıtlara Çiftekuşlu Venedik kâğıdı da denirdi

Çühar-gûşe: Bk

Çaharkuşe

Çile tahrir: Hattatlar arasında kurdele yerine kullanılan bir tabir

Tahrir, sayfanın yazı kenarlarını çevirmek üzere dört tarafına çekilen çizgiye denir

Çin bulutu: Bk

Bulut

Çin mürekkebi (siyah): Susam yağından elde edilmiş is karası, jelatin, Borneo kâfuru, misk karıştırılarak yapılan dört köşe çubuk şeklinde bir çeşit kuru mürekkeptir

Gerektiğinde su ile küçük bir tabakta ezilerek kullanılır

Çintamani (Çintemani - Çintumani)): Bir süsleme motifi

Taman, Çinli ve Japonlar da Buda'nın sembolüdür

Biri üstte ikisi altta üç inci tanesi ile şimşeğe benzeyen iki yatay şekilden ibarettir, inciler, bir noktada birbirine yaklaşan, iç içe daire motiflerinden oluşurlar ve bazen yalnız olarak süslemede bulunurlar

Kaplan çizgisi ve beneği veya pars beneği de denilmiştir

Orta Asya'dan gelen bu motifi Türkler birçok yerde hatt kumaşlarda kullanım şiardır

Çoban: Bk

Ayak

12-03-2010	#4
Şengül Şirin	Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü Çaharkuşe: Harap olmuş kitap kapaklarının dört köşesine geçirilen meşin eklere verilen ad Çaharkuşe cilt: Kenarları yaklaşık birer santim, eninde deri ile çevrilmiş, ortası ebru, kumaş veya kâğıt kaplı cilt II Beyazıt devrinde ciltlenmiş kitaplar genellikle çeharkuşe kumaş kaplıdır Bu kumaşlar çoğu zaman ufak karelidir Çakmak mühre: Her iki tarafından tutularak kullanılan, ağaçtan yapılmış merdane biçimindeki mühre Ellerin arasında kalan kısımda ağaç oyulmuş ve içine 4-5 cm eninde, 10-12 cm boyunda, 1-15 cm kalınlığında sert bir taş yerleştirilmiştir Bu taş Süleymaniye taşı, zebercet (yeşim) veya akiktir Ayrıca Bk Mühre Çârdank: Bk Talik Çark-ı felek: Merkezden çevreye genişleyerek açılan eğrilerin oluşturduğu yuvarlak süsleme motifi Çâr-kûşe: Bk Çaharkuşe Çâr-kûşe cilt: Bk Çaharkuşe cilt Çehar-kûşe: Bk Çaharkuşe Çekmek: Âharlanacak kâğıdın, şaplı suyun içine batırılıp çıkarılma işlemine denir Çengâr battal: Eskiden kullanılan büyük boy renkli kâğıt Çerbe: Şeffaf kâğıt, yağlı kâğıt Çevre kesmek: înce, düz bir levhanın üstüne çizilen çizgilerden keserek şekilli parçalar meydana getirmek İnce kâğıtları çeşitli şekillerde kesip oyarak elde edilen şekiller başka kâğıda yapıştırılarak çok güzel süslemeler yapılmıştır Buna katı’a, sonraları daoymadenilmiştir Çıplak satıh: Tezyinatta, üzerinde süsleme bulunmayan kısımlara verilen ad Çifali: Bk Tekali Çift aharlı: Üzerine iki veya daha çok ahar sürülmüş kâğıda çiftâharlı denir Buna kısaltılarak Çiftâlide denilmiştir Çiftâli: Bk Çiftâharlı Çift dikiş: Çift dikişle dikilen ciltli kitaplara verilen ad Çift kuzu: Bk Kuzulu cetvel Çift pervaz: Bk Pervaz, Çift yazı: Bk Aynalı yazı Çifte aharlı ebru: Üzerine önce nişasta, sonra yumurta akıyla ahar sürülmüş ebrulu kâğıtlara denir Çifte âharlı kâğıt: İki yüzüne ahar sürülmüş kâğıtlara verilen ad Çifte ali: Alikurna kâğıdının katlanıp kısaltılmış olanları Çifte vav: Eski yazılardaki vav (?) harfinin aynalı (b bk) yazılmasıyla meydana gelen şekil Bu ve bunun gibi yazılara hatt-ı müsenn da denilirdi Çiftekuş: Kuş şeklinde filigranlı bir kâğıdın adı Venedik'te yapılan bu kâğıtlara Çiftekuşlu Venedik kâğıdı da denirdi Çühar-gûşe: Bk Çaharkuşe Çile tahrir: Hattatlar arasında kurdele yerine kullanılan bir tabir Tahrir, sayfanın yazı kenarlarını çevirmek üzere dört tarafına çekilen çizgiye denir Çin bulutu: Bk Bulut Çin mürekkebi (siyah): Susam yağından elde edilmiş is karası, jelatin, Borneo kâfuru, misk karıştırılarak yapılan dört köşe çubuk şeklinde bir çeşit kuru mürekkeptir Gerektiğinde su ile küçük bir tabakta ezilerek kullanılır Çintamani (Çintemani - Çintumani)): Bir süsleme motifi Taman, Çinli ve Japonlar da Buda'nın sembolüdür Biri üstte ikisi altta üç inci tanesi ile şimşeğe benzeyen iki yatay şekilden ibarettir, inciler, bir noktada birbirine yaklaşan, iç içe daire motiflerinden oluşurlar ve bazen yalnız olarak süslemede bulunurlar Kaplan çizgisi ve beneği veya pars beneği de denilmiştir Orta Asya'dan gelen bu motifi Türkler birçok yerde hatt kumaşlarda kullanım şiardır Çoban: Bk Ayak __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır