Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri - 2

**Şengül Şirin** · 06-16-2009

Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri - 2

TÜRK İŞ HUKUKUNDA

ÇALIŞMA SÜRELERİ, HAFTALIK VE GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRELERİ,

YOĞUNLAŞTIRILMIŞ İŞ HAFTASI - BÖLÜM 2*

c Denkleştirme Uygulamasının Sınırları
Yoğunlaştırılmış iş haftası için yasada üç sınırlama öngörülmüştür

Bunlardan birincisi; günlük çalışma süresinin 11 saati aşmaması, ikincisi denkleştirme uygulamasına en fazla iki ay (toplu iş sözleşmesi ile dört aya kadar uzatılabilir) için gidilebilmesi, üçüncüsü ise denkleştirme süresi içerisinde ortalama çalışma süresinin 45 saati aşmamasıdır

Burada öngörülen 11 saatlik süre işçiyi koruma amacıyla getirildiğinden yoğunlaştırılmış iş haftasında hiçbir şekilde 11 saatin üzerinde günlük çalışma süresi kararlaştırılamaz

[23]

Buna göre haftanın 5 günü çalışılan iş yerlerinde yoğunlaştırılmış çalışma haftası en fazla 55 saat, 6 günü çalışılan iş yerlerinde ise 66 saat olarak belirlenebilecektir

Bu süre mutlak azami süredir

Bu nedenle fazla çalışma olarak da 11 saati aşan bir çalışma süresi belirlenemez

İş Yasasının fazla çalışmaya ilişkin 41

maddesi denkleştirmeye ilişkin 63

maddesine yollama yapmaktadır

Buna göre denkleştirme esasının uygulandığı haftalarda, ortalama çalışma süresi 45 saatin altında kalıyorsa, haftalık çalışma süresinin 45 saati aştığı haftalarda 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılmayacaktır

Buna göre, denkleştirmeye tabi tutulan haftalık çalışma, haftalık normal çalışma süresini aşmış olsa bile fazla çalışma sayılmayacak, normal çalışma sayılacaktır[24]

İki ay içerisinde yapılan haftalık çalışmaların ortalaması 45 saati aştığı takdirde fazla çalışma yapılmış sayılacaktır[25]

İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m

5/III hükmüne göre parça başına, akort veya götürü gibi yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde de bu Yönetmeliğin denkleştirmeye ilişkin hükümleri uygulanacaktır

Denkleştirme uygulamasına gidilebilecek azami sınır yasada iki ay olarak belirlenmiş, bu sürenin toplu iş sözleşmesi ile dört aya kadar artırılabileceği öngörülmüştür

Buradaki süre, yoğunlaştırılmış iş haftasının uygulanmaya başlandığı günden itibaren

hesaplanacaktır

Yasada öngörülen bu süreler azami süreler olduğundan taraflar bu sürelerin altında süre kararlaştırabilirler[26]

Örneğin, haftalık normal çalışma süresi 45 saat olan bir işyerinde, üç hafta süreyle 55 saat yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanmış olsun

Bu durumda takip eden haftalarda üç hafta haftada 35 saat çalışma yapılması suretiyle haftalık ortalama çalışma süresi 45 saat olarak uygulanmış olacaktır

Burada denkleştirme haftalarında işçi 3 hafta süreyle haftada 10 saat olmak üzere izinli olacaktır

Ancak bu izin İş K

m

41/4′te düzenlenen fazla çalışma yapan işçiye her fazla çalışma saati için verilen artırımlı izin değildir

Bu nedenle 6 ay içerisinde değil, denkleştirme süresi içerisinde kullanılması gerekir

Ancak Yargıtay 9

Hukuk Dairesi gerek yukarıda yer verilen kararında gerekse benzer bir davada verdiği diğer bir kararında 1 yıla yakın bir süre için örtülü denkleştirme uygulamasının yapıldığını kabul etmiştir

Yukarıda yer verilen karar gibi Hukuk Genel Kurulu önüne gelen bu karara ilişkin olarak Hukuk Genel Kurulunca verilen karar öncekine göre daha açıklayıcıdır

Hukuk Genel Kurulu, uyuşmazlığın 4857 Sayılı Yasa dönemine rastlayan dönemi için; günlük 11 saati aşan çalışmalar ile haftalık 45 saatti aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edildiğinden, haftada 3 gün çalışılan

haftalarda 11 saati aşan günlük 3 saat, haftalık 9 saat çalışmanın; haftada 4 gün çalışıldığında günlük 3, haftalık 12 saat çalışmanın fazla çalışma saati olarak kabulünün gerekli olduğunu, bu durumda fazla mesai sayılan çalışmalar dışındaki çalışma süresinin; haftada 3 gün çalışıldığında günlük 11 saatten haftada 33 saati bulacağı; haftada 4 gün çalışıldığında ise günlük 11 saatten haftalık 44 saate ulaşacağından ve normal çalışmaların haftalık 45 saati aşmadığından denkleştirmeden söz edilemeyeceği değerlendirmesinde bulunarak özel daire tarafından verilen kararın hatalı olduğuna karar vermiştir

Gerçekten de denkleştirme uygulaması haftalık 45 saatlik normal çalışma süresi aşıldığında, iki aylık (ya da dört aylık) denkleştirme süresi içerisinde aşan kısım kadar işçiye serbest zaman bırakılması suretiyle gerçekleşecektir

Burada esas alınacak günlük çalışma süresi 11 saatten fazla olamayacağından, günlük çalışmada 11 saati aşan kısımlar fazla çalışma olarak hesap edilecektir

Yoksa günlük çalışma süresi olarak 11 saati aşan kısımların haftalık toplam çalışma süresine eklenerek denkleştirmeye tabi tutulması İş Y

63/II uyarınca mümkün değildir

Bu bakımdan Hukuk Genel Kurulunun vermiş olduğu karar isabetlidir[27]

Kanunda denkleştirme konusunda bir sınırlama getirilmemiştir

Bu nedenle denkleştirme döneminin bitiminde taraflar anlaşmayla yeni denkleştirme dönemi belirleyip uygulayabilirler[28]

İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m

5/son hükmüne göre; denkleştirme dönemi içinde günlük ve haftalık çalışma süreleri ile denkleştirme süresi uygulamasının başlangıç ve bitiş tarihleri işveren tarafından belirlenir

Bir işyerinde çeşitli nedenlerle yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanabilir

Yoğunlaştırılmış iş haftası uygulamasında işverene iki aylık bir denkleştirme süresi tanınmıştır (toplu iş sözleşmesi uygulanması durumunda 4 aya kadar)

İşveren yoğunlaştırılmış iş haftası sayesinde, çeşitli nedenlerle fazla çalışma yapılması gereken haftalarda fazla çalışma yapacak, ancak bu fazla çalışmanın karşılığında işçilere İş Y

m

41/2-3′ te öngörülen zamlı ücreti ödemek zorunda kalmayacaktır[29]

Bunun yerine denkleştirme süresinde işçilere 45 saati aşan çalışmaları kadar izin verilecek, bu şekilde denkleştirme yapacaktır

Ancak işveren tarafından denkleştirme süresi içerisinde denkleştirilmeyen çalışma süreleri fazla çalışma sayılmak zorundadır

[30]

06-16-2009	#1
Şengül Şirin	Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri - 2 Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri - 2 TÜRK İŞ HUKUKUNDA ÇALIŞMA SÜRELERİ, HAFTALIK VE GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRELERİ, YOĞUNLAŞTIRILMIŞ İŞ HAFTASI - BÖLÜM 2* c Denkleştirme Uygulamasının Sınırları Yoğunlaştırılmış iş haftası için yasada üç sınırlama öngörülmüştür Bunlardan birincisi; günlük çalışma süresinin 11 saati aşmaması, ikincisi denkleştirme uygulamasına en fazla iki ay (toplu iş sözleşmesi ile dört aya kadar uzatılabilir) için gidilebilmesi, üçüncüsü ise denkleştirme süresi içerisinde ortalama çalışma süresinin 45 saati aşmamasıdır Burada öngörülen 11 saatlik süre işçiyi koruma amacıyla getirildiğinden yoğunlaştırılmış iş haftasında hiçbir şekilde 11 saatin üzerinde günlük çalışma süresi kararlaştırılamaz[23] Buna göre haftanın 5 günü çalışılan iş yerlerinde yoğunlaştırılmış çalışma haftası en fazla 55 saat, 6 günü çalışılan iş yerlerinde ise 66 saat olarak belirlenebilecektir Bu süre mutlak azami süredir Bu nedenle fazla çalışma olarak da 11 saati aşan bir çalışma süresi belirlenemez İş Yasasının fazla çalışmaya ilişkin 41 maddesi denkleştirmeye ilişkin 63 maddesine yollama yapmaktadır Buna göre denkleştirme esasının uygulandığı haftalarda, ortalama çalışma süresi 45 saatin altında kalıyorsa, haftalık çalışma süresinin 45 saati aştığı haftalarda 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılmayacaktır Buna göre, denkleştirmeye tabi tutulan haftalık çalışma, haftalık normal çalışma süresini aşmış olsa bile fazla çalışma sayılmayacak, normal çalışma sayılacaktır[24] İki ay içerisinde yapılan haftalık çalışmaların ortalaması 45 saati aştığı takdirde fazla çalışma yapılmış sayılacaktır[25] İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m 5/III hükmüne göre parça başına, akort veya götürü gibi yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde de bu Yönetmeliğin denkleştirmeye ilişkin hükümleri uygulanacaktır Denkleştirme uygulamasına gidilebilecek azami sınır yasada iki ay olarak belirlenmiş, bu sürenin toplu iş sözleşmesi ile dört aya kadar artırılabileceği öngörülmüştür Buradaki süre, yoğunlaştırılmış iş haftasının uygulanmaya başlandığı günden itibaren hesaplanacaktır Yasada öngörülen bu süreler azami süreler olduğundan taraflar bu sürelerin altında süre kararlaştırabilirler[26] Örneğin, haftalık normal çalışma süresi 45 saat olan bir işyerinde, üç hafta süreyle 55 saat yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanmış olsun Bu durumda takip eden haftalarda üç hafta haftada 35 saat çalışma yapılması suretiyle haftalık ortalama çalışma süresi 45 saat olarak uygulanmış olacaktır Burada denkleştirme haftalarında işçi 3 hafta süreyle haftada 10 saat olmak üzere izinli olacaktır Ancak bu izin İş K m 41/4′te düzenlenen fazla çalışma yapan işçiye her fazla çalışma saati için verilen artırımlı izin değildir Bu nedenle 6 ay içerisinde değil, denkleştirme süresi içerisinde kullanılması gerekir Ancak Yargıtay 9 Hukuk Dairesi gerek yukarıda yer verilen kararında gerekse benzer bir davada verdiği diğer bir kararında 1 yıla yakın bir süre için örtülü denkleştirme uygulamasının yapıldığını kabul etmiştir Yukarıda yer verilen karar gibi Hukuk Genel Kurulu önüne gelen bu karara ilişkin olarak Hukuk Genel Kurulunca verilen karar öncekine göre daha açıklayıcıdır Hukuk Genel Kurulu, uyuşmazlığın 4857 Sayılı Yasa dönemine rastlayan dönemi için; günlük 11 saati aşan çalışmalar ile haftalık 45 saatti aşan çalışmalar fazla çalışma olarak kabul edildiğinden, haftada 3 gün çalışılan haftalarda 11 saati aşan günlük 3 saat, haftalık 9 saat çalışmanın; haftada 4 gün çalışıldığında günlük 3, haftalık 12 saat çalışmanın fazla çalışma saati olarak kabulünün gerekli olduğunu, bu durumda fazla mesai sayılan çalışmalar dışındaki çalışma süresinin; haftada 3 gün çalışıldığında günlük 11 saatten haftada 33 saati bulacağı; haftada 4 gün çalışıldığında ise günlük 11 saatten haftalık 44 saate ulaşacağından ve normal çalışmaların haftalık 45 saati aşmadığından denkleştirmeden söz edilemeyeceği değerlendirmesinde bulunarak özel daire tarafından verilen kararın hatalı olduğuna karar vermiştir Gerçekten de denkleştirme uygulaması haftalık 45 saatlik normal çalışma süresi aşıldığında, iki aylık (ya da dört aylık) denkleştirme süresi içerisinde aşan kısım kadar işçiye serbest zaman bırakılması suretiyle gerçekleşecektir Burada esas alınacak günlük çalışma süresi 11 saatten fazla olamayacağından, günlük çalışmada 11 saati aşan kısımlar fazla çalışma olarak hesap edilecektir Yoksa günlük çalışma süresi olarak 11 saati aşan kısımların haftalık toplam çalışma süresine eklenerek denkleştirmeye tabi tutulması İş Y 63/II uyarınca mümkün değildir Bu bakımdan Hukuk Genel Kurulunun vermiş olduğu karar isabetlidir[27] Kanunda denkleştirme konusunda bir sınırlama getirilmemiştir Bu nedenle denkleştirme döneminin bitiminde taraflar anlaşmayla yeni denkleştirme dönemi belirleyip uygulayabilirler[28] İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m 5/son hükmüne göre; denkleştirme dönemi içinde günlük ve haftalık çalışma süreleri ile denkleştirme süresi uygulamasının başlangıç ve bitiş tarihleri işveren tarafından belirlenir Bir işyerinde çeşitli nedenlerle yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanabilir Yoğunlaştırılmış iş haftası uygulamasında işverene iki aylık bir denkleştirme süresi tanınmıştır (toplu iş sözleşmesi uygulanması durumunda 4 aya kadar) İşveren yoğunlaştırılmış iş haftası sayesinde, çeşitli nedenlerle fazla çalışma yapılması gereken haftalarda fazla çalışma yapacak, ancak bu fazla çalışmanın karşılığında işçilere İş Y m 41/2-3′ te öngörülen zamlı ücreti ödemek zorunda kalmayacaktır[29] Bunun yerine denkleştirme süresinde işçilere 45 saati aşan çalışmaları kadar izin verilecek, bu şekilde denkleştirme yapacaktır Ancak işveren tarafından denkleştirme süresi içerisinde denkleştirilmeyen çalışma süreleri fazla çalışma sayılmak zorundadır[30] __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır