Tefsir Dersleri...

Altıncı Hüküm: Kadın Da Zfhar Yapabilir Mi?



Fakihler kadının zihar yapamayacağında İttifak etmişlerdir Bir ka*dın kocasına zihar yapsa ve «Sen bana anamın sırtı gibisin» dese, o ka*dına kefaret vermesi lazım gelmez Bu sözü batıldır İbnü'l Arabi'nin de dpdiği gibi nikah akdi ite talak kadınların değil, erkeklerin hakkıdır


İmam Ahmed (ra)'den bir rivayete göre, zthar yapan kadına kocası yaklaştığı takdirde kefaret vermesi şarttır




Yedinci hüküm: Zihar anne He teşbihe mi mahsustur?



Ulemanın cumhuruna göre, Kur'on-ı kerimde ve hadislerde vaki ol*duğu gibi, zlhar ancak anneye teşbihle yapılır Eğer kişi, «Sen bana ana*mın sırtı gibisin» derse zihar yapmış olur Eğer kişi zevcesine, «Sen bana kardeşimin veya kızımın sırtı gibisin» derse, zihar yapmış olmaz


İmam Ebu Hanlfe (ra), Şafii (ra) ve İmam Hanbel (ra)'e göre mah*rem olan bütün kadınlar anneye kıyas edilir Çünkü bunlara göre, zihar ki*şinin zevcesini haramlık bakımından herhangi bir mahremine benzetme-sidir Zihorda illet ebedî haramlıktır Kişinin mahremleri de ebedî haram*dır Sahih görüş de müctehîdlerin görüşüdür Fakat bir şahsın zevcesine, sırf sevgisini göstermek için «annem veya kardeşim» demesi zihar de*mek değildir Şurası muhakkaktır ki, böyle söylenmesi mekruhtur Zira Ebu Davud'un Ebi Temime el-Hecîmî'den rivayet ettiği hadise göre Re-sututiah (sav} bir kişinin zevcesine «bacım* dediğini duyunca, bunu çirkin görerek yasakladı




Sekizinci Büküm: Zîhann Kefareti Nedir?



Zîhar kefareti, bir köle azad etmektir Eğer kölesi yoksa, bir köle olma gücüne sahip de değilse, aralıksız iki ay oruç tutması lazımdır Eğer yoş-Wık veya hastalıktan dolayı oruç da tutamıyorsa, âyeti kerimenin de dela*let ettiği gibi, altmış yoksulu doyurması icabeder


Köle azad etme, âyette mutlak bîr ifade İle zikredilmiştir Buna göre, bir fcöteyi azad etmek kefarete kafi gelir


Hanetilere göre, zihar kefaretinde bir kölenin azad edilmesi lazımdır Bu kdle mümin, kafir, büyük, küçük, erkek, dişi hatta emzikteki bir ço*cuk olabilir Çünkü âyetteki «rakabe» kelimesi bunları ayrı ayrı kapsamak*tadır


Şafii ve Malİkilere göre İse, zihar kefaretinde azad edilecek kölenin mümin olması şarttır, öyleyse mümin olmayan bir köleyi azad etmek, ke*faret olarak sahih değildir Çünkü âyette herne kadar azad edilecek köle*nin mümin olması zikredllmemişse de zihar kefareti, katil kefaretine kıyas edilir «Kim bir mümini yanlışlıkla öldürürse, mümin bir köleyi azad etme*si ve (ötenin) ailesine teslim edilecek bir diyet vermesi lazımdır» (Nisa: 92) âyeti, katil kefaretinde azad edilecek kölenin mümin olmasını beyan etmektedir Her İki kefarete de sebeb olan hadiseler de şeriatın yasak et*tiği hadiselerdir Bir yasağa tecavüz edildiği İçin kefaret vermek Icabettl-ğtnden her Ikisindeki kefaretin de eşit olması gerekir


Hanefilere göre İse Şafii ve Malfkilerin kıyası sahih değildir Çünkü böyle bir kıyasın yapılabilmesi için, hadise ve hükmün aynı olması lazım*dır Ancak bu halde mutlak olan mukayyed ile birleştirilebilir Yapılan bu kıyasta ise hadise ve hüküm birbirinden farklıdır Bu sebeble mevzumuz âyetteki mutlak İfade, katil hadisesi ile ilgili âyetteki mukayyed ifade İle birleştirilemez Hadiseler ayrı olduğu İçin hükümleri ayrı ayrı tatbik edilir


Bu iki görüş artışındaki münakaşa fıkıh ve fıkıh usulü kitaplarında bulunmaktadır


İki oy aralıksız oruç tutmaya gelince, bu, köleye sahip olmayan ve al*ma gücü de bulunmayan kimse İçindir Oruç tutulan ayın otuz veya yir-midokuz olması farketmez Kamere göre iki ay tamamlanır Şayet hilale göre başlanmayarak ay ortasında başlanırsa Hanefilere göre altmış gün tutulması lazımdır


Şafii ve Malikilere göre ise, kameri ayın başında başlanmamışso, baş*ladığı ayı sonuna kadar tamamlar İkinci ayı kamere göre tuttuktan sonra ilk aydan kalan ktsmı otuza tamamlar [14]


Hiç oruç tutamayan veya yaşlılık ve hastalıktan dolayı aralıksız oruç tutamayan kimseler ise altmış fakiri doyurmalıdır


Fakihler her fakire ne kadar yiyecek verileceği hususunda görüş ay*rılığına düşmüşlerdir


Ebu Hayvan şöyle der: «Açık olan şudur ki, bir adamı doyuracak ka- dar yedirmek gerekmektedir Yoksa şu ölçüde veya bu ölçüde yemek ver*mek diye birşey yoktur» [15]


Şafii ve MaUkilere göre yedirilecek kefaret yemeğinin ayrı ayrı altmış kişiye verilmesi lazımdır


Hanefilere göre İse, bir fakire altmış gün ve her gün için yarım sa' verilmesi kafi gelir [16]




Dokuzuncu Hüküm: Zihar Yapan Kimse Kefaret Vermeden Zevcesiyle Temasta Bulunursa Kefareti Ağırlaşır Mı?



İmam-ı Azam [ra)'a göre, zihar yapan kişi kefaret vermeden zevcesiy*le münasebette bulunursa Allah (cc)'d isyan etmiş ve günah kazanmış olur Vakti geçtiğinden dolayı kefaret de ondan düşer


Fukahanın cumhuruna göre ise, zihar yapan kişi kefaret vermeden ön*ce zevcesiyle münasebette bulunursa Allah (cc)'a isyan etmiş ve günah kazanmış olur Bu günahından tövbe ederek kefareti verinceye kadar ailesiyle yeniden temasta bulunmaz Fakat verilecek kefarette bir artma olmaz


Cessas: «Zihar kefareti icabettlrmez, ancak zevcesi ile teması ha*ram kılar Bu haramlık ise kefaretle ortadan kalkar Zihar yaptıktan sonra ailesine yaklaşmayı arzu etmeyen kişiye kefaret lazım gelmez Şayet zihar yapılan kadın, kocası ile temastan önce ölürse kocasına kefaret lazım gel*mez Çünkü ziharın hükmü kefaret verinceye kadar münasebetin haram olmasını icobettirir Z|har yapan kişinin kefaret vermeden karısına yaklaş*ması günahtır Şayet kefaret vermeden yaklaşırsa hem ziharın hükmü, hem de kefaret sakıt olmuş olur Çünkü âyette kefaret münasebetten ön*ceki zamanla kayıtlanmıştır Temas olduğu zaman onun şartı olan vakit geçtiği için kefaret icabetmez Ancak rivayetlerle tesbit edildiğine göre, Resuluilah (sav), kefaret vermeden zevcesine yaklaşan adama, «Tevbe ve İstiğfar et Kefaret verinceye kadar da ailene yaklaşma», buyurmuş*tur Şu halde zfhar hükmünde münasebetten sonra kefaret verme âyetle değil, sünnetle tesbit edilmektedir» [17]




Ayetlerden Alınacak Dersler



1- Doğru ve ihlaslı olarak Allahu taolaya niyazda bulunanların dua*ları kabul edilir


2- Zevcesini ebediyyen haram olan kadınlardan birisine benzetmek caiz değildir


3- Zihar kefareti verilmeden zevce ile temasta bulunmak haram*dır


4- Kefaret âyetteki sıraya göre verilir Köleye gücü yetenin oruç tutması veya oruç tutmaya gücü yetenin altmış yoksulu doyurması caiz değildir


5- Allah (cc)'ın çizdiği sınırları aşmak haramdır




Ayetlerdeki Teşrii Hikmetler



İslâm evliliği geçici değil, ebedî bir bağ olarak kabul etmiştir Evlilik bağını koparmak ancak ve ancak Allah (cc)'ın en sevmediği helal olan talak veya Ölümle olur Evlilikle bir kadın erkeğe Allah (cc)'ın çizdiği sınır*lar İçinde helal kılınmıştır İnsanlar Allah (cc)'ın kendilerine mubah kıldığı*nı tağyir eder, yani helal olan blrşeyl haram ederse şüphesiz hem büyük günah İşlemiştir, hem de Allah (cc)'ın çizmiş olduğu mubah sınırlarını aş*mıştır Böyle büyük bir günah işleyenin cezası da büyük olacaktır


Zihar yapan bir şahsın Ödeyeceği cezaya kefaret denir Kefaret bir*kaç şekilde ödenebilir Ancak bunlardan en efdali, cemiyete bir fayda ge*tirenidir Bu İse bir köle azad etmektir Bu hüküm, köleleri hürriyete ka*vuşturma yollarından bir yoldur Zihar yapan kişi köle azad etme gücüne sahip değilse, o zaman aralıksız iki ay oruç tutması lazımdır Oruç ahlakı güzelleştiren bir terbiye yoludur Terbiyeye en çok muhtaç olan da nefis*tir Nefsin en iyi terbiye yolu da oruçtur Şüphesiz oruç kefareti, sıhhatti olan kimselere hastır Çünkü Allahu taala insanlara gücü yetmediği şeyi yükiemez


Oruca güç yetiremeyen kimse hakkında farz olan do yine cemiyete faydalı olan bir yoldur Bu da altmış fakirin doyurulmasıdır Böylelikle ke*faretler cemiyetin menfaatiyle ferdin menfaati arasında bir denge sağlar İşte nefsine helal olan birşeyi haram edenin cezası budur Müminler böy*le önleyici bir ceza hususunda âyetin beyan ettiği hüküm ve hikmetler*den ibret almalıdırlar