Önemli Antik Kentler

Side: Eski Pamphylia’nin en genis limani olan Side, Antalya-Alanya yolunun 70 km’sinde denize dogru kuzey-güney yönünde uzanan küçük bir yarim adanin üzerinde kurulmustur

Side, 1947’den beri Türk uzmanlar tarafindan kazilmistir Halen kazi yapilmamakta, ancak, sütunlu cadde, büyük hamam, liman hamami ve tiyatroda onarim çalismalari sürdürülmektedir

Bati Anadolu’daki Aeolia’da bulunan Kyme’den göçenler tarafindan kurulmustur Büyük olasilikla, bu kolonilesme MÖ 7 yüzyilda olmustur Side, karada ve deniz tarafinda güçlü surlara sahip olmasina ragmen MS 333’te herhangi bir savasa girmeden Büyük Iskender’e teslim oldu Iskender’in ölümünden sonra, uzunca bir süre Ptolemaic ve Seleucid Imparatorluklarinin egemenligi altinda kalmistir Roma yönetiminde, özellikle ikinci ve üçüncü yüzyillarda bölge valisinin ve idarî personelinin merkezî bir metropol hâline gelen Side, ikinci bir altin çag yasamistir

Karadan ve denizden gelen tehlikelere karsi korunmak için Side, dört taraftan yüksek surlarla çevrilmistir Deniz surlari oldukça degisiklige ugramistir Buna karsin kara surlari ve bu surlarin kulelerinin tümü ayaktadir Sütunlu ana cadde kuzeydogu kapisindan baslar ve neredeyse tamamen düz bir çizgi halinde yarimadanin bati ucu boyunca uzanir Bugün büyük bir bölümü modern yerlesmenin altinda kalan bu cadde boyunca sehrin baslica resmi binalari ve meydanlari yer alir Sehir surlarinin disinda Nymphaeum, ana caddenin kenarinda ise Agora yer alir Agoranin güneybati kösesindeki kubbeli yapi, sehrin latrinasi olarak hizmet vermistir Bu agora; güney kenari boyunca uzanan bir cadde ile ikinci agoraya, devlet agorasina baglanir Günümüzde müze olarak kullanilan agoranin hamami MS 5 yüzyila ait bes mekânli bir Bizans yapisidir Tiyatro, plâni ve yapi tipi ile Anadolu’da mevcut bulunan tek örnektir MS 2 yüzyilda Helenistik temeller üzerine insa edilmistir 16-17 bin kisilik kapasiteye sahip olan bu tiyatro Pamphylia bölgesinin en büyük tiyatrosudur Side’de bulunan Apollon ve Athena tapinaklari, MS 2 yüzyilin ortalarinda yapilmistir MS 5 yüzyilda bu tapinaklarin önünde genis bir bazilika insa edilmis ve tapinaklar bazilikanin atriumunun (avlusunun) içine alinmistir Apollo Tapinagi’nin restorasyon çalismalari tamamlanmistir MS 3 yüzyilda yapilan Büyük Hamam ve Liman Hamami, bugünkü yeni dokunun arasinda kalmistir

Side’de sehir surlarinin disinda nekropol alanlari yer alir Nekropollerde, kare basit oyuklar, lâhitler ya da yapi niteliginde bir çok mezar yapisi görülebilir

Pergamon: Izmir ili, Bergama ilçe merkezindedir

1878-1886 yillarinda Carl Humann baskanliginda ilk kazi çalismalari yapilmis, 1900- 1913 yillarinda W Dörpfeld ve H Hepding, 1927-1936 yillarinda Theodor Wiegand çalismalari sürdürmüstür 1957 yilindan bu yana Alman uzmanlar tarafindan kazi, onarim ve çevre düzenleme çalismalari devam ettirilmektedir

MÖ 6 yüzyildan beri varligi bilinen Pergamon MÖ 3 ve 2 yüzyillarda Helenistik Dönemin özellikle kültürel bakimdan en parlak merkezlerinden biri oldu MÖ 133'de Pergamon Kralligi sona erdi ve kent Roma hakimiyetine girdi Kent Bizans döneminde de önemini yitirmedi ve yeni bir duvarla çevrildi 14 yüzyilda Türk topraklarina katildi

Pergamon bir tepe üzerinde konumlanmis Akropol ve Orta sehirle, Selinus Çayi’nin batisinda ve güneyinde konumlanmis Roma Dönemi Stadiumu, Amfitiyatrosu ve Tiyatrosu ile Serapis Tapinagi’ndan olusmustur Akropolde Heroon (MÖ 2 yüzyil), Athena Kutsal Alani, Athena Tapinagi (MÖ 2 yüzyil), Attalos I ve Eumenes II'nin saraylari, MS 2 yüzyilda insa edilmis ve günümüzde kismen onarilmis olan Trajaneum, Tiyatro (MÖ 3 yüzyil), Dionysus Tapinagi, Zeus Altari, Agora (MÖ 3 yüzyil) bulunur Orta sehirde ise Hera Tapinagi ve Kutsal Alani, Demeter Kutsal Alani, Üst Gymnasion ve Alt Gymnasion gibi yapilar yer almaktadir