Cevap : İslamiyetten Önce Türk Devletleri | İslamiyet Öncesi Türk Devletleri | İslam Öncesi Türk Devletleri

**[KAPLAN]** · 03-13-2009

İslam Öncesi Türk Kültür ve Medeniyeti

Türk Kültürünün Özellikleri

a) Türk kültürü M

ö

5000 yıllarına kadar uzanmaktadır

Temelini ise Andronova Kültürü oluşturmuştur

b) Türk kültürü Altay Dağları, Tanrı Dağı, Aral Gölü, Baykal Gölü ve Batı Türkistan\'daki Anav ve Namazgah çevrelerin de olgunlaşmıştır

c) Türklerin oluşturduğu bu kültüre Atlı Göçebe veya Bozkır Kültürü adı da verilmektedir

d) Altay Dağlarındaki Pazırık Kurganı ve Isık Gölü çevresindeki Esik Kurganları ise Türk Kültürünün gelişmişliğinin en önemli eserleridir

*Kurgan : Eski Türklerde mezar

Bu kurganlarda insan ve hayvan cesetleri yanında çeşitli eşyalara rastlanmıştır

Pazırık Kurganında bulunan altın zırhta Türk Kültürünün gelişmişliğinin en önemli kanıtı olarak kabul edilir

e) Türklerin inanç olarak ölümden sonraki hayata inandıkları anlaşılmıştır

f) Türklerin temel geçim kaynaklarının hay vancılık ve tarım olduğu anlaşılmıştır

Ayrıca dokumacılık ve madencilikte önemli bir yer tutmaktadır

g) İpek yolu da Türkler açısından önemli bir yer tutmaktadır

İpek yolunun denetimi elde tutulduğu sürece ticaret de Türkler için önemli bir geçim kaynağı olmuştur

h) Dünyada demir ilk defa Türkler tarafın dan kullanılmış ve at ilk defa Türkler tarafından evcilleştirilmiştir

i) At sütünden kımız yaparak içmişler, hayvancılıkla geçindikleri halde domuzu hiçbir zaman beslememiş ve etini yememişlerdir

j) Savaşçı bir toplum olarak yaşamışlar, Kartal ve Kurdu kutsal hayvan olarak kabul etmişler ve sembol olarak kullanmışlardır

Türk Kültüründe Dil

Türkler Göktürk, Uygur, Arap, Mani, Brahmi, Süryani, Grek, Ermeni, İbrani, Kiril, Latin alfabelerini kullandılar

Türkiye'de 1928'den beri Latin alfabesi kullanılmaktadır

Türk dili zengin bir sanat geleneğine sahiptir, ancak son yüzyıldaki kültür değişmesiyle Batı dillerinin etkisi altındadır

Küreselleşme, dünya kültürlerine Amerikan kültürünü hayat tarzı olarak en küçük köylere kadar benimsetmekte, ulusal kültür unsurları yabancı kültürüyle ikilik içinde yaşamaktadır

Türk dilinin zengin atasözleri ve deyimleri dahi dublaj diline feda edilmektedir

Türk Kültüründe Tarih

Türk kültürü Türk Kültürünün kökleri, Orta Asyadaki göçebe,Gök Tanrı inanışına sahip, savaşçı halkların kültürüne dayanır

Bu atlı-göçebe kültürün gelişme tarihi taşdevrine kadar gider

Bu dönem, at, kurt, koyun gibi hayvanların evcilleştirildiği ilk kültür dönemidir

Ayrıca süt ürünleri, keten ve halı dokumacılığı da ilk bu dönemde geliştirilmiştir

Türk boyları bu eski kültürden, Töre diye adlandırdıkları toplumsal hukuk anlayışlarıyla ayrılmışlardır

İnançlarından dolayı her boyun ayrı isimi var olmuş ise de, bu boylar Türk halkının parçası olduklarını unutmamışlardır

Töreye uyan boylara önceleri Törük ya da Török(Türük) denmiş sonraları bu sözcük Türk biçimine dönüşmüştür

Başka bir anlatılışa göre, Türk sözcüğü Çince Tue' Kue ( cesur ) cümlesinden kaynaklanmıştır

4000 yıllık Türk tarihi süresince, Türk milleti tüm Avrasya üzerinde farklı medeniyetlerle temasa girip, bazı kültürlerden etkilenmiş bazılarını da etkilemiştir

Türk tarihi'nin erken çağında ( M

Ö

1000 - M

S

1000 ) özellikle Çin kültürünün etkisi dikkati çekmektedir

Bu dönemde Çin etkisi , bazı Doğu Hun hükümdarlarının saraylarında Çin kıyafetleri ve Çin dilinin zorunlu kılınmasına varacak düzeylerde olabilmiştir

Artan Çin etkisine karşı Bilge Kağan, Türk halkını, Orhun Kitabeleri ile,

Çinliler'in tatlı sözleri varmış, Çinliler'in yumuşak ipekleri varmış

Tatlı sözleri, ve yumuşak ipek kumaşları ile Türk halkını kandırır aralarına alırmışlar

Sonra Kağan olacak oğlunuzu uşak, hanım olacak kızınızı cariye yaparlarmış

şeklinde uyarmıştır

Türk Kültüründe Sanat

Mimaride dini yapılar anıtsaldır

Yakınçağa kadar temel üslup Koca Sinan'da belirginleşmiştir

Resimde ve heykelde din kültürünün etkisiyle gelişme ancak minyatür ve süsleme sanatlarında olmuştur

Türk sanatı çini, hat, ebru ve seramikte, tezhip ve halıcılıkta gelişmiştir

Müzik gerek sivil gerek askeri müzikte sanat müziğinden hafif müziğe evrilir

Dini müzik Türk müziğinin önemli unsurudur

Halk müziği, klasik ve arabesk özelliktedir

Türk sanat müziği çağdaş bir sesle, hafif müzik klasik ve pop müzikle gelişmektedir

Türk edebiyatı şiir, hikaye, roman, deneme, mizah, eleştiri dallarında eski ve yeni formatlarda dünya dillerine çevrilen eserler üretmektedir

Sözlü edebiyat geleneği, dini edebiyat formunda yaygındır ve en meşhuru kandillerde okunan mevliddir

Halk edebiyatında dünya kültürüne Nasreddin Hoca tanıtılmış, çağdaş halk danslarıyla ve seyirlik sanatlarla tarihi kültür yapıları yaşatılmıştır

Türk Kültüründe Hukuk

Şeriat hukukundan laik Medeni Hukuk'a geçen Türklerin toplum yaşamı Batı medeniyeti çerçevesinde anayasal hukuku benimser

Kamu hukuku ve özel hukuk, günlük yaşam kültürünü Batı ile paralel bir düzeye getirmiştir

Bununla birlikte özel hukuk alanında töre ve örf hukuku geçerli olabilmektedir

Hukuk sistemi evrensel hukuk kurallarıyla uyumludur ve AB'ye girildiğinde AB hukuku geçerli olacaktır

Günlük hukuk kültüründe adalet mekanizması ağır işlemektedir

Düşünce özgürlüğüne engel yasalar bulunmaktadır

Türk Kültüründe Spor

Türk spor kültürü Yaşar Doğu, Metin Oktay, Cemal Kamacı gibi milli şahsiyetlerle ifade edilmesine rağmen toplumda spor yapma yaygınlığı ve spora ayrılan bütçe çok geridir

En kabul gören spor futboldur

Geleneksel yağlı güreş ata sporu olarak sürerken avcılık, binicilik, kılıç, okçuluk, cirit, atletizm, halter dallarında uluslararası başarı gösterilmektedir

Türk kültüründe kan sporları, hayvanlara yönelik eziyet yoktur

Fiziki Kültür

Türklerin fizik özellikleri olan çekik gözlülük, çıkık elmacık kemikli, esmer tipoloji tarih içinde değişmiştir

Bugünkü durumda genel olarak ortalama boy 1

70, ten rengi beyaz kumral, saçlar dalgalı siyah, sakal bıyık gür, alın geniş, uzun yüzlü, geniş göğüslü ve genelde ela gözlüdürler

Türk adları en fazla Ahmet, Mehmet, Mustafa, Ali, Ayşe, Fatma şeklindedir

Arslan, Şahin gibi somut Devrim gibi soyut adlar da vardır

Dedelerin adları genellikle torunlara verilir

Pekçok yörede her adın bir sıfatı vardır

Günlük hayatta miladi takvim kullanılır

Ancak kültürel hayat İslam medeniyetiyle iç içe olduğundan hicri takvim adları yaşatılır, Recep, Şaban, Ramazan adları hem ad olarak konur hem günlük dini yaşayışta kullanılır

Türkler Avrasya denilen coğrafyaya yayılmışlardır

En eski Saka Türklerinden beri göçmen kavim olarak Batı\'ya yönelmiş ve göç Anadolu\'da sona ermiştir

Bugünün ulus devletler dünyasında Batı Türkleri, Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır

Çadır yerleşiminden kent yerleşimine geçen Türkler, ahşap evlerden apartmanlara ve sitelere evrilen kent kültürüne geçmişlerdir

Ev dekorasyonunda kilimden halıya, sedirden mobilyaya, sandalyeden koltuğa, tahta pencereden pimapen pencereye evrilen ev kültürü, geniş aileden çekirdek aileye evrilmiştir

Batılı giyim kuşam yaygın olmasına rağmen, eski giyim kültürü devam etmektedir

Ocak ve mangal düzeninden kalorifer ve doğalgaz düzenine geçen ısıtma sistemi; eşek ve attan arabaya; siniden masaya; şerbetten meyva suyuna; bozadan kolaya; hamamdan saunaya; dere kenarı yıkamadan çamaşır makinesine; teldolaptan buzdolabına temizlik ve sağlık kültürü gelişmiştir

Yemek kültürü et merkezli olup, ot, süt, ekmek, bal, balık, yumurta, yoğurt temel besinlerdir

Hayvancılık at, eşek, sığır, manda, deve, koyun, keçi, arı, ördek, tavuk yetiştirmeciliğindedir

Tarım ürünleri arpa, buğday, pirinç, pamuk, kabak, bakla, nohut, fasulye, havuç, lahana, soğan, sarımsak, hıyar, turp, bamya, patlıcan, domates, biber, elma, tütün, çay, zeytin, erik, üzüm, patates, ayva, armut, kavun, karpuz, iğde, nar, kiraz, vişne, muz, çilek, fıstık gibi sebze ve meyvelerdir

Dokumacılık, ayakkabıcılık, terzilik en yaygın zenaatlerdir

Çarşı ve bedestenden marketlere, süpermarketlere günlük alışveriş kültürü gelişkindir

Semt pazarları devamlı işler

En modern iletişim sistemleri kullanılmakta, kara, hava, deniz ve demiryollarında modern araçlarla seyahat edilmektedir

Kentiçi raylı sistemler ve metro mevcuttur

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET

DEVLET YÖNETİMİ

İslamiyet’ten önce Türkler devlete İL veya EL demişlerdir

Hükümdarların Unvanları

Türkler hükümdarlarına Şanyü, Tanhu, Hakan, Han, Yabgu, İlteber, İdi-kut, Erkin gibi unvanlar vermişledir

Türk Hükümdarlarının Tahta Çıkışı Tarih Boyunca Kaç Değişik Şekilde Meydana Gelmiştir?

Hanedan üyeleri arasında siyasi ve askeri mücadeleyi kazanan hükümdar olarak tahta çıkıyordu (En sık rastlanan durum)
Hükümdarın rakipsiz aday olması (Bu durumda taht kavgası olmadan başa geçiyordu)
Seçim usulü (Kengeş, toy veya kurultay denilen devletin ileri gelenlerinden oluşan meclisin toplanarak hanedan üyelerinden birini tahta geçirmesi)
Ekber ve Erşed (En yaşlı ve olgun) olanın başa geçmesi (Bu yöntem III Ahmet zamanından itibaren sadece Osmanlı Devleti’nde uygulanmıştır

Kimler Türk Devletlerinde Hükümdar Olabilirdi?

Hanedandan olan bütün erkeklerin hükümdar olma hakları vardı

(Kardeşler, kardeş çocukları, amca, amca çocukları ve diğer hanedan üyeleri

)

Kut Anlayışı Nedir?

Türkler devleti yönetme yetkisinin TANRI tarafından verildiğine inanıyorlardı

Tanrı tarafından verilen bu yönetme hakkına KUT diyorlardı

KUT'un kan yoluyla hükümdarın tüm erkek çocuklarına geçtiğine inanıyorlardı

Kut Anlayışı Türk Devletlerini Nasıl Etkilemiştir?

Bütün hanedan üyelerinde KUT olduğundan kendine siyasi ve askeri bakımdan güvenen kişi TAHT KAVGASINA girebiliyordu

Bu durum Türk devletlerini ya iç savaş sonucu istikrarsızlığa, ya da bölünmeye götürüyordu

İkili Yönetim(Çifte Krallık) Nedir?

Türk Devletlerinde hükümdar yönetimi kolaylaştırmak için ülkeyi SOL(Doğu) ve SAĞ(Batı) olmak üzere ikiye ayırırdı

Ortada (Merkezde) ise asıl hükümdar bulunurdu

Sağ ve Solda ise Hanedan üyelerinden YABGU'lar bulunurdu

MECLİS VE HÜKÜMET

Türk Meclislerine TOY, KURULTAY veya KENGEŞ denilirdi

Kurultay'da devletin ana meseleleri görüşülür, hükümdarın ölümü, savaş veya milli felaketlerde kurultay toplanırdı

AYGUCI: Hükümet başkanı (başbakan)
BUYRUK: Bakan
TAMGACI: Dış siyaset işlerini yürüten görevliler

Eski Türk Devletlerinde diğer devlet görevlileri şunlardı:

TİGİN: Hükümdar çocukları (Tekin)
ŞAD: Diğer Hanedan mensupları
Bunların dışında İnal, inanç, tarkan, bağa, tudun, çor, külüğ, apa, ataman gibi devlet görevlileri de vardı

TOPLUM YAPISI

Türk toplumu;
Oguş: Aile
Urug: Soy = Aileler birliği
Bod (Boy): Kabileler
Budun: Millet denilen birimlerden oluşuyordu

Boyların başında bulunan BEY'ler, töreye göre boyu idare ederlerdi

Boyların bir araya gelmesiyle Devlet (İL) kurulurdu

Türk Toplumunun Özellikleri

Halk hürdü

Herkes aynı işi yaptığından (hayvancılık) aralarında kesin olarak SINIF'ların ortaya çıkması imkansızdı

Yaşam biçimleri GÖÇEBE olduğundan savaşta elde ettikleri esirleri çalıştırmaya elverişli değildi

Bu yüzden Türk toplumunda KÖLE sınıfı yoktu

Din adamları diğer toplumlarda olduğu gibi imtiyazlı değillerdi

ORDU

Türk Ordusunun başlıca özellikleri şunlardı:

Türk ordusu ücretli değildi
Türk Ordusu daimiydi (Kadın-erkek her an savaşa hazırdı)
Türk Ordusunun temeli ATLI askerlerden meydana geliyordu

Türk Ordusunu Silahları: Ok, yay, kement, kılıç, kargı, süngü, kalkan vb

HUKUK

Türklerde yazılı olmamakla beraber, gelişmiş bir hukuk anlayışı vardı

Bu hukuk kurallarına TÖRE (Türe) denilirdi

Hükümdarın başkanlık ettiği ve siyasi suçlara bakan yüksek mahkemeye YARGU adı verilirdi

YARGANLAR(Yargucu) idaresindeki mahkemeler ise adi suçlara bakarlardı

DİN VE İNANIŞ

İslam öncesi Türklerin din ve inanışlarını şu dört grupta toplayabiliriz:

Tabiat Kuvvetlerine İnanma: Dağ,ağaç, göl, kaya gibi varlıkların gizi güçlere sahip olduklarına inanırlardı
Atalar Kültü: Ölmüş büyüklere ve atalara ait hatıralar kutsal sayılır ve saygı gösterilirdi
Şamanizm: Kam veya Şaman adı verilen kişilerin, kötü veya iyi ruhlarla temas sağladıklarını inanılarak, bunların büyücülük ve sihir özelliklerine başvururlardı Şaman inançları Anadolu'da hala varlığını sürdürmektedir Örneğin; Gelinlerin üzerine buğday veya para atmak, eşikten atlamanın uğursuz sayılması vb

Göktanrı Dini: Türklerin İslamiyet’ten önceki dini Göktanrı diniydi Bu dine göre Türkler;
- Tek bir Tanrının evreni yarattığına ve gökte oturduğuna inanıyorlardı
- Öldükten sonra dirileceklerine inandıklarından, ölülerini atı, eşyaları ve silahıyla birlikte gömüyorlardı
- Cennet'e UÇMAĞ, cehenneme ise TAMU diyorlardı
- Mezarlara ölünün, sağlığında öldürdüğü düşman sayısı kadar BALBAL adı verilen küçük heykeller dikerlerdi İnanışa göre, yeniden dirilecek kişi atıyla cennete gidecek, ve öldürdüğü düşmanlar sonraki yaşamında ona hizmet edeceklerdir
- Ölüleri için YOĞ adı verilen cenaze törenleri yapar ve ardından yas tutarlardı

Türkler arasında ayrıca Maniheizm(Mani dini), Budizm, Musevilik, Hırıstiyanlık gibi dinler de yayılmıştı

EKONOMİK HAYAT

Göçebe bir hayat yaşayan Türkler belirli iki merkez arasında (yaylak-kışlak) hayatlarını sürdürürlerdi
Hayvancılık temel geçim kaynağıydı Koyun, keçi, at en çok beslenen hayvanlardı Bunun dışında sığır, katır ve deve de yetiştirilirdi Beslenme ve giyimde hayvan ürünlerinden yararlanır ve bunları satarak geçimlerini sağlarlardı
Tarım da gelişmişti Arpa, buğday, darı gibi tahılları yetiştiriyorlardı
Savaşlarda elde edilen ganimetler ve devletlerden alınan vergiler gelir kaynaklarıydı
Ticaret önemli bir gelir kaynağıydı Türk ülkeleri İPEK YOLU üzerindeydi
Ayrıca Hazar ve Bulgar ülkelerinden başlayıp, Ural, Sibirya ve Altaylar üzerinden Çin'e giden yola KÜRK YOLU deniliyordu Türkler bu yolun üzerinde de olduklarından samur, kunduz, vaşak gibi av hayvanlarının kürklerinin ticaretini yapıyorlardı

YAZI, DİL VE EDEBİYAT

Türkler tarih boyunca Göktürk, Uygur, Soğd, Brahmi, Süryani, Arap, Kiril ve Latin alfabelerini kullanmışlardır

Göktürk (Orhun) Alfabesi

38 harften meydana gelir

Göktürk yazısına ilk defa Orhun Nehri kıyısındaki kitabelerde rastlandığı için ORHUN ALFABESİ de denir

Uygur Alfabesi

18 harften meydana gelir

Uygurlar bu alfabeyi Soğd alfabesinden yararlanarak hazırlamışlardır

Başlıca Türk Destanları

Hunların(Oğuzların)--> Oğuz Kağan Destanı
İskitlerin (Saka)------> Alper Tunga Destanı
Göktürklerin----------> Ergenekon Destanı
Uygurların------------> Göç ve Türeyiş Destanları
Kırgızların-------------> Manas Destanı

Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri)

Türklerin en eski kitabeleri VI

yüzyıla ait YENİSEY kitabeleri ile, VIII

yüzyıla ait ORHUN KİTABELERİ'dir

Yenisey kitabeleri Kırgızlar'ın mezar taşlarına yazdıkları yazılardı

Orhun Kitabeleri II

Göktürk Devleti zamanında Bilge Kağan, Kültigin ve vezir Tonyukuk adlarına dikilmişlerdir

YOLLUĞ TİGİN isimli bir Türk prensi tarafından yazılmışlardır

Bu yazılar 1893 yılında Danimarkalı Bilgin THOMSEN tarafından okunmuştur

Orhun Yazıtlarının Önemi

Türk tarihinin ve Türk edebiyatının ilk yazılı belgeleri olmaları bakımından önemlidir
Bu kitabelerden Türklerin o günkü yaşayışlarını, inançlarını öğreniyoruz Ayrıca kitabeler gelecekteki Türk Milleti içinde çarpıcı öğütler vermesi bakımından önemlidirler

BİLİM VE SANAT

Türkler 1 yılı 365 gün 6 saat olarak hesaplayarak, 12 Hayvanlı Türk Takvimini oluşturmuşlardır
Uygurlar tahta harflerden matbaayı ve pamuktan kağıdı yapmışlardır
Madencilikte özellikle de demircilikte ileri gitmişlerdir (Kazakistan'ın başkenti Alma Ata yakınlarında bir kurgandan çıkarılan "Altın Adam Heykeli" Türk maden sanatının ne kadar geliştiğini gösterir)
Eşya ve binalarda HAYVAN USLUBÜ denilen, hayvan figürlerini kullanmışlardır
HALI Türklerin Dünya medeniyetine bir katkısıdır (Altaylarda Pazırık Kurganı'nda bulunan halı dünyanın en eski halısıdır)

TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ÇEVRE KÜLTÜRLERLE MÜNASEBETLERİ

1-Türklerin Çin Kültürüne Katkıları

Askerlik alanında
Devlet Teşkilatında
At kültüründe(Atı evcilleştirmede)
Gök Tanrı inancıyla Çinlileri etkilemişlerdir

2- Çinlilerin Türkleri Etkilediği Alanlar

Tarım ve yerleşik kültür
Felsefe( Taoizm, Konfiçyüs ve Budizm)
Giyim konularında Çinliler Türkleri etkilemişlerdir

3- Türklerin Moğol Kültürüne Katkıları

Askerlik alanında, devlet teşkilatında , dil ve alfabede (Uygurca ve Uygur Alfabesini kullandılar

); Kımız yapmayı öğrettiler, Türk töresi ve geleneklerinden, Göktanrı dininden etkilendiler

03-13-2009	#4
[KAPLAN]	Cevap : İslamiyetten Önce Türk Devletleri \| İslamiyet Öncesi Türk Devletleri \| İslam Öncesi Türk Devletleri İslam Öncesi Türk Kültür ve Medeniyeti Türk Kültürünün Özellikleri a) Türk kültürü Mö 5000 yıllarına kadar uzanmaktadır Temelini ise Andronova Kültürü oluşturmuştur b) Türk kültürü Altay Dağları, Tanrı Dağı, Aral Gölü, Baykal Gölü ve Batı Türkistan\'daki Anav ve Namazgah çevrelerin de olgunlaşmıştır c) Türklerin oluşturduğu bu kültüre Atlı Göçebe veya Bozkır Kültürü adı da verilmektedir d) Altay Dağlarındaki Pazırık Kurganı ve Isık Gölü çevresindeki Esik Kurganları ise Türk Kültürünün gelişmişliğinin en önemli eserleridir Kurgan : Eski Türklerde mezar Bu kurganlarda insan ve hayvan cesetleri yanında çeşitli eşyalara rastlanmıştır Pazırık Kurganında bulunan altın zırhta Türk Kültürünün gelişmişliğinin en önemli kanıtı olarak kabul edilir e) Türklerin inanç olarak ölümden sonraki hayata inandıkları anlaşılmıştır f) Türklerin temel geçim kaynaklarının hay vancılık ve tarım olduğu anlaşılmıştır Ayrıca dokumacılık ve madencilikte önemli bir yer tutmaktadır g) İpek yolu da Türkler açısından önemli bir yer tutmaktadır İpek yolunun denetimi elde tutulduğu sürece ticaret de Türkler için önemli bir geçim kaynağı olmuştur h) Dünyada demir ilk defa Türkler tarafın dan kullanılmış ve at ilk defa Türkler tarafından evcilleştirilmiştir i) At sütünden kımız yaparak içmişler, hayvancılıkla geçindikleri halde domuzu hiçbir zaman beslememiş ve etini yememişlerdir j) Savaşçı bir toplum olarak yaşamışlar, Kartal ve Kurdu kutsal hayvan olarak kabul etmişler ve sembol olarak kullanmışlardır Türk Kültüründe Dil* Türkler Göktürk, Uygur, Arap, Mani, Brahmi, Süryani, Grek, Ermeni, İbrani, Kiril, Latin alfabelerini kullandılar Türkiye'de 1928'den beri Latin alfabesi kullanılmaktadır Türk dili zengin bir sanat geleneğine sahiptir, ancak son yüzyıldaki kültür değişmesiyle Batı dillerinin etkisi altındadır Küreselleşme, dünya kültürlerine Amerikan kültürünü hayat tarzı olarak en küçük köylere kadar benimsetmekte, ulusal kültür unsurları yabancı kültürüyle ikilik içinde yaşamaktadır Türk dilinin zengin atasözleri ve deyimleri dahi dublaj diline feda edilmektedir Türk Kültüründe Tarih Türk kültürü Türk Kültürünün kökleri, Orta Asyadaki göçebe,Gök Tanrı inanışına sahip, savaşçı halkların kültürüne dayanır Bu atlı-göçebe kültürün gelişme tarihi taşdevrine kadar gider Bu dönem, at, kurt, koyun gibi hayvanların evcilleştirildiği ilk kültür dönemidir Ayrıca süt ürünleri, keten ve halı dokumacılığı da ilk bu dönemde geliştirilmiştir Türk boyları bu eski kültürden, Töre diye adlandırdıkları toplumsal hukuk anlayışlarıyla ayrılmışlardır İnançlarından dolayı her boyun ayrı isimi var olmuş ise de, bu boylar Türk halkının parçası olduklarını unutmamışlardır Töreye uyan boylara önceleri Törük ya da Török(Türük) denmiş sonraları bu sözcük Türk biçimine dönüşmüştür Başka bir anlatılışa göre, Türk sözcüğü Çince Tue' Kue ( cesur ) cümlesinden kaynaklanmıştır 4000 yıllık Türk tarihi süresince, Türk milleti tüm Avrasya üzerinde farklı medeniyetlerle temasa girip, bazı kültürlerden etkilenmiş bazılarını da etkilemiştir Türk tarihi'nin erken çağında ( MÖ 1000 - MS 1000 ) özellikle Çin kültürünün etkisi dikkati çekmektedir Bu dönemde Çin etkisi , bazı Doğu Hun hükümdarlarının saraylarında Çin kıyafetleri ve Çin dilinin zorunlu kılınmasına varacak düzeylerde olabilmiştir Artan Çin etkisine karşı Bilge Kağan, Türk halkını, Orhun Kitabeleri ile, Çinliler'in tatlı sözleri varmış, Çinliler'in yumuşak ipekleri varmış Tatlı sözleri, ve yumuşak ipek kumaşları ile Türk halkını kandırır aralarına alırmışlar Sonra Kağan olacak oğlunuzu uşak, hanım olacak kızınızı cariye yaparlarmış şeklinde uyarmıştır Türk Kültüründe Sanat Mimaride dini yapılar anıtsaldır Yakınçağa kadar temel üslup Koca Sinan'da belirginleşmiştir Resimde ve heykelde din kültürünün etkisiyle gelişme ancak minyatür ve süsleme sanatlarında olmuştur Türk sanatı çini, hat, ebru ve seramikte, tezhip ve halıcılıkta gelişmiştir Müzik gerek sivil gerek askeri müzikte sanat müziğinden hafif müziğe evrilir Dini müzik Türk müziğinin önemli unsurudur Halk müziği, klasik ve arabesk özelliktedir Türk sanat müziği çağdaş bir sesle, hafif müzik klasik ve pop müzikle gelişmektedir Türk edebiyatı şiir, hikaye, roman, deneme, mizah, eleştiri dallarında eski ve yeni formatlarda dünya dillerine çevrilen eserler üretmektedir Sözlü edebiyat geleneği, dini edebiyat formunda yaygındır ve en meşhuru kandillerde okunan mevliddir Halk edebiyatında dünya kültürüne Nasreddin Hoca tanıtılmış, çağdaş halk danslarıyla ve seyirlik sanatlarla tarihi kültür yapıları yaşatılmıştır Türk Kültüründe Hukuk Şeriat hukukundan laik Medeni Hukuk'a geçen Türklerin toplum yaşamı Batı medeniyeti çerçevesinde anayasal hukuku benimser Kamu hukuku ve özel hukuk, günlük yaşam kültürünü Batı ile paralel bir düzeye getirmiştir Bununla birlikte özel hukuk alanında töre ve örf hukuku geçerli olabilmektedir Hukuk sistemi evrensel hukuk kurallarıyla uyumludur ve AB'ye girildiğinde AB hukuku geçerli olacaktır Günlük hukuk kültüründe adalet mekanizması ağır işlemektedir Düşünce özgürlüğüne engel yasalar bulunmaktadır Türk Kültüründe Spor Türk spor kültürü Yaşar Doğu, Metin Oktay, Cemal Kamacı gibi milli şahsiyetlerle ifade edilmesine rağmen toplumda spor yapma yaygınlığı ve spora ayrılan bütçe çok geridir En kabul gören spor futboldur Geleneksel yağlı güreş ata sporu olarak sürerken avcılık, binicilik, kılıç, okçuluk, cirit, atletizm, halter dallarında uluslararası başarı gösterilmektedir Türk kültüründe kan sporları, hayvanlara yönelik eziyet yoktur Fiziki Kültür Türklerin fizik özellikleri olan çekik gözlülük, çıkık elmacık kemikli, esmer tipoloji tarih içinde değişmiştir Bugünkü durumda genel olarak ortalama boy 170, ten rengi beyaz kumral, saçlar dalgalı siyah, sakal bıyık gür, alın geniş, uzun yüzlü, geniş göğüslü ve genelde ela gözlüdürler Türk adları en fazla Ahmet, Mehmet, Mustafa, Ali, Ayşe, Fatma şeklindedir Arslan, Şahin gibi somut Devrim gibi soyut adlar da vardır Dedelerin adları genellikle torunlara verilir Pekçok yörede her adın bir sıfatı vardır Günlük hayatta miladi takvim kullanılır Ancak kültürel hayat İslam medeniyetiyle iç içe olduğundan hicri takvim adları yaşatılır, Recep, Şaban, Ramazan adları hem ad olarak konur hem günlük dini yaşayışta kullanılır Türkler Avrasya denilen coğrafyaya yayılmışlardır En eski Saka Türklerinden beri göçmen kavim olarak Batı\'ya yönelmiş ve göç Anadolu\'da sona ermiştir Bugünün ulus devletler dünyasında Batı Türkleri, Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşamaktadır Çadır yerleşiminden kent yerleşimine geçen Türkler, ahşap evlerden apartmanlara ve sitelere evrilen kent kültürüne geçmişlerdir Ev dekorasyonunda kilimden halıya, sedirden mobilyaya, sandalyeden koltuğa, tahta pencereden pimapen pencereye evrilen ev kültürü, geniş aileden çekirdek aileye evrilmiştir Batılı giyim kuşam yaygın olmasına rağmen, eski giyim kültürü devam etmektedir Ocak ve mangal düzeninden kalorifer ve doğalgaz düzenine geçen ısıtma sistemi; eşek ve attan arabaya; siniden masaya; şerbetten meyva suyuna; bozadan kolaya; hamamdan saunaya; dere kenarı yıkamadan çamaşır makinesine; teldolaptan buzdolabına temizlik ve sağlık kültürü gelişmiştir Yemek kültürü et merkezli olup, ot, süt, ekmek, bal, balık, yumurta, yoğurt temel besinlerdir Hayvancılık at, eşek, sığır, manda, deve, koyun, keçi, arı, ördek, tavuk yetiştirmeciliğindedir Tarım ürünleri arpa, buğday, pirinç, pamuk, kabak, bakla, nohut, fasulye, havuç, lahana, soğan, sarımsak, hıyar, turp, bamya, patlıcan, domates, biber, elma, tütün, çay, zeytin, erik, üzüm, patates, ayva, armut, kavun, karpuz, iğde, nar, kiraz, vişne, muz, çilek, fıstık gibi sebze ve meyvelerdir Dokumacılık, ayakkabıcılık, terzilik en yaygın zenaatlerdir Çarşı ve bedestenden marketlere, süpermarketlere günlük alışveriş kültürü gelişkindir Semt pazarları devamlı işler En modern iletişim sistemleri kullanılmakta, kara, hava, deniz ve demiryollarında modern araçlarla seyahat edilmektedir Kentiçi raylı sistemler ve metro mevcuttur İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET DEVLET YÖNETİMİ İslamiyet’ten önce Türkler devlete İL veya EL demişlerdir Hükümdarların Unvanları Türkler hükümdarlarına Şanyü, Tanhu, Hakan, Han, Yabgu, İlteber, İdi-kut, Erkin gibi unvanlar vermişledir Türk Hükümdarlarının Tahta Çıkışı Tarih Boyunca Kaç Değişik Şekilde Meydana Gelmiştir? Hanedan üyeleri arasında siyasi ve askeri mücadeleyi kazanan hükümdar olarak tahta çıkıyordu (En sık rastlanan durum) Hükümdarın rakipsiz aday olması (Bu durumda taht kavgası olmadan başa geçiyordu) Seçim usulü (Kengeş, toy veya kurultay denilen devletin ileri gelenlerinden oluşan meclisin toplanarak hanedan üyelerinden birini tahta geçirmesi) Ekber ve Erşed (En yaşlı ve olgun) olanın başa geçmesi (Bu yöntem III Ahmet zamanından itibaren sadece Osmanlı Devleti’nde uygulanmıştır Kimler Türk Devletlerinde Hükümdar Olabilirdi? Hanedandan olan bütün erkeklerin hükümdar olma hakları vardı (Kardeşler, kardeş çocukları, amca, amca çocukları ve diğer hanedan üyeleri) Kut Anlayışı Nedir? Türkler devleti yönetme yetkisinin TANRI tarafından verildiğine inanıyorlardı Tanrı tarafından verilen bu yönetme hakkına KUT diyorlardı KUT'un kan yoluyla hükümdarın tüm erkek çocuklarına geçtiğine inanıyorlardı Kut Anlayışı Türk Devletlerini Nasıl Etkilemiştir? Bütün hanedan üyelerinde KUT olduğundan kendine siyasi ve askeri bakımdan güvenen kişi TAHT KAVGASINA girebiliyordu Bu durum Türk devletlerini ya iç savaş sonucu istikrarsızlığa, ya da bölünmeye götürüyordu İkili Yönetim(Çifte Krallık) Nedir? Türk Devletlerinde hükümdar yönetimi kolaylaştırmak için ülkeyi SOL(Doğu) ve SAĞ(Batı) olmak üzere ikiye ayırırdı Ortada (Merkezde) ise asıl hükümdar bulunurdu Sağ ve Solda ise Hanedan üyelerinden YABGU'lar bulunurdu MECLİS VE HÜKÜMET Türk Meclislerine TOY, KURULTAY veya KENGEŞ denilirdi Kurultay'da devletin ana meseleleri görüşülür, hükümdarın ölümü, savaş veya milli felaketlerde kurultay toplanırdı AYGUCI: Hükümet başkanı (başbakan) BUYRUK: Bakan TAMGACI: Dış siyaset işlerini yürüten görevliler Eski Türk Devletlerinde diğer devlet görevlileri şunlardı: TİGİN: Hükümdar çocukları (Tekin) ŞAD: Diğer Hanedan mensupları Bunların dışında İnal, inanç, tarkan, bağa, tudun, çor, külüğ, apa, ataman gibi devlet görevlileri de vardı TOPLUM YAPISI Türk toplumu; Oguş: Aile Urug: Soy = Aileler birliği Bod (Boy): Kabileler Budun: Millet denilen birimlerden oluşuyordu Boyların başında bulunan BEY'ler, töreye göre boyu idare ederlerdi Boyların bir araya gelmesiyle Devlet (İL) kurulurdu Türk Toplumunun Özellikleri Halk hürdü Herkes aynı işi yaptığından (hayvancılık) aralarında kesin olarak SINIF'ların ortaya çıkması imkansızdı Yaşam biçimleri GÖÇEBE olduğundan savaşta elde ettikleri esirleri çalıştırmaya elverişli değildi Bu yüzden Türk toplumunda KÖLE sınıfı yoktu Din adamları diğer toplumlarda olduğu gibi imtiyazlı değillerdi ORDU Türk Ordusunun başlıca özellikleri şunlardı: Türk ordusu ücretli değildi Türk Ordusu daimiydi (Kadın-erkek her an savaşa hazırdı) Türk Ordusunun temeli ATLI askerlerden meydana geliyordu Türk Ordusunu Silahları: Ok, yay, kement, kılıç, kargı, süngü, kalkan vb HUKUK Türklerde yazılı olmamakla beraber, gelişmiş bir hukuk anlayışı vardı Bu hukuk kurallarına TÖRE (Türe) denilirdi Hükümdarın başkanlık ettiği ve siyasi suçlara bakan yüksek mahkemeye YARGU adı verilirdi YARGANLAR(Yargucu) idaresindeki mahkemeler ise adi suçlara bakarlardı DİN VE İNANIŞ İslam öncesi Türklerin din ve inanışlarını şu dört grupta toplayabiliriz: Tabiat Kuvvetlerine İnanma: Dağ,ağaç, göl, kaya gibi varlıkların gizi güçlere sahip olduklarına inanırlardı Atalar Kültü: Ölmüş büyüklere ve atalara ait hatıralar kutsal sayılır ve saygı gösterilirdi Şamanizm: Kam veya Şaman adı verilen kişilerin, kötü veya iyi ruhlarla temas sağladıklarını inanılarak, bunların büyücülük ve sihir özelliklerine başvururlardı Şaman inançları Anadolu'da hala varlığını sürdürmektedir Örneğin; Gelinlerin üzerine buğday veya para atmak, eşikten atlamanın uğursuz sayılması vb Göktanrı Dini: Türklerin İslamiyet’ten önceki dini Göktanrı diniydi Bu dine göre Türkler; Tek bir Tanrının evreni yarattığına ve gökte oturduğuna inanıyorlardı Öldükten sonra dirileceklerine inandıklarından, ölülerini atı, eşyaları ve silahıyla birlikte gömüyorlardı Cennet'e UÇMAĞ, cehenneme ise TAMU diyorlardı Mezarlara ölünün, sağlığında öldürdüğü düşman sayısı kadar BALBAL adı verilen küçük heykeller dikerlerdi İnanışa göre, yeniden dirilecek kişi atıyla cennete gidecek, ve öldürdüğü düşmanlar sonraki yaşamında ona hizmet edeceklerdir Ölüleri için YOĞ adı verilen cenaze törenleri yapar ve ardından yas tutarlardı Türkler arasında ayrıca Maniheizm(Mani dini), Budizm, Musevilik, Hırıstiyanlık gibi dinler de yayılmıştı EKONOMİK HAYAT Göçebe bir hayat yaşayan Türkler belirli iki merkez arasında (yaylak-kışlak) hayatlarını sürdürürlerdi Hayvancılık temel geçim kaynağıydı Koyun, keçi, at en çok beslenen hayvanlardı Bunun dışında sığır, katır ve deve de yetiştirilirdi Beslenme ve giyimde hayvan ürünlerinden yararlanır ve bunları satarak geçimlerini sağlarlardı Tarım da gelişmişti Arpa, buğday, darı gibi tahılları yetiştiriyorlardı Savaşlarda elde edilen ganimetler ve devletlerden alınan vergiler gelir kaynaklarıydı Ticaret önemli bir gelir kaynağıydı Türk ülkeleri İPEK YOLU üzerindeydi Ayrıca Hazar ve Bulgar ülkelerinden başlayıp, Ural, Sibirya ve Altaylar üzerinden Çin'e giden yola KÜRK YOLU deniliyordu Türkler bu yolun üzerinde de olduklarından samur, kunduz, vaşak gibi av hayvanlarının kürklerinin ticaretini yapıyorlardı YAZI, DİL VE EDEBİYAT Türkler tarih boyunca Göktürk, Uygur, Soğd, Brahmi, Süryani, Arap, Kiril ve Latin alfabelerini kullanmışlardır Göktürk (Orhun) Alfabesi 38 harften meydana gelir Göktürk yazısına ilk defa Orhun Nehri kıyısındaki kitabelerde rastlandığı için ORHUN ALFABESİ de denir Uygur Alfabesi 18 harften meydana gelir Uygurlar bu alfabeyi Soğd alfabesinden yararlanarak hazırlamışlardır Başlıca Türk Destanları Hunların(Oğuzların)--> Oğuz Kağan Destanı İskitlerin (Saka)------> Alper Tunga Destanı Göktürklerin----------> Ergenekon Destanı Uygurların------------> Göç ve Türeyiş Destanları Kırgızların-------------> Manas Destanı Orhun Yazıtları (Göktürk Kitabeleri) Türklerin en eski kitabeleri VI yüzyıla ait YENİSEY kitabeleri ile, VIII yüzyıla ait ORHUN KİTABELERİ'dir Yenisey kitabeleri Kırgızlar'ın mezar taşlarına yazdıkları yazılardı Orhun Kitabeleri II Göktürk Devleti zamanında Bilge Kağan, Kültigin ve vezir Tonyukuk adlarına dikilmişlerdir YOLLUĞ TİGİN isimli bir Türk prensi tarafından yazılmışlardır Bu yazılar 1893 yılında Danimarkalı Bilgin THOMSEN tarafından okunmuştur Orhun Yazıtlarının Önemi Türk tarihinin ve Türk edebiyatının ilk yazılı belgeleri olmaları bakımından önemlidir Bu kitabelerden Türklerin o günkü yaşayışlarını, inançlarını öğreniyoruz Ayrıca kitabeler gelecekteki Türk Milleti içinde çarpıcı öğütler vermesi bakımından önemlidirler BİLİM VE SANAT Türkler 1 yılı 365 gün 6 saat olarak hesaplayarak, 12 Hayvanlı Türk Takvimini oluşturmuşlardır Uygurlar tahta harflerden matbaayı ve pamuktan kağıdı yapmışlardır Madencilikte özellikle de demircilikte ileri gitmişlerdir (Kazakistan'ın başkenti Alma Ata yakınlarında bir kurgandan çıkarılan "Altın Adam Heykeli" Türk maden sanatının ne kadar geliştiğini gösterir) Eşya ve binalarda HAYVAN USLUBÜ denilen, hayvan figürlerini kullanmışlardır HALI Türklerin Dünya medeniyetine bir katkısıdır (Altaylarda Pazırık Kurganı'nda bulunan halı dünyanın en eski halısıdır) TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ÇEVRE KÜLTÜRLERLE MÜNASEBETLERİ 1-Türklerin Çin Kültürüne Katkıları Askerlik alanında Devlet Teşkilatında At kültüründe(Atı evcilleştirmede) Gök Tanrı inancıyla Çinlileri etkilemişlerdir 2- Çinlilerin Türkleri Etkilediği Alanlar Tarım ve yerleşik kültür Felsefe( Taoizm, Konfiçyüs ve Budizm) Giyim konularında Çinliler Türkleri etkilemişlerdir 3- Türklerin Moğol Kültürüne Katkıları Askerlik alanında, devlet teşkilatında , dil ve alfabede (Uygurca ve Uygur Alfabesini kullandılar); Kımız yapmayı öğrettiler, Türk töresi ve geleneklerinden, Göktanrı dininden etkilendiler