Tefsir Dersleri...

Ayetlerden Alınacak Dersler



1 Tevrat, Allah (cc)'ın Hz Musa (sav)'ya inzal buyurdukları bir kitap* lir, Kur'an da onun muhtevasını kabul ve tasdik etmektedir


2 Yahudiler, Tevrat'ın hükümlerini uygulamadıkları gibi-sırtlarının Ol kasına atarak ondan yüz çevirmişlerdir Onların torunları da Kur'an'a yül çevirmektedirler


3 Hz Süleyman, hem peygamber hem de hükümdardı Yahudilerin ıİndikleri gibi ne sihirbazdır, ne de sihri sanat edinmiştir


4 Şeytanlar, sihri halka güzel göstermişler ve onlara gaybı bilenlerin Kendileri olduklarını hissettirmişlerdir


5 Sihir, gerçekte vardır ve tesiri de görülür Hatta onunla karı kOCO Brom bile açılabilir


6 Allah (cc) kullarını istediği şeyle imtihan edebilir


7 Kim, Kur'an yolunu terkederek sihir yolunu tutarsa, ahirette Allah |CC)'ın rahmetinden hiçbir şey bekleyemez


8 Ahirette karşılığı alınacak olan sevab ve mükafatın kaynağı Allnh (cc)'a iman ve ihlasla yapılan İbadetlerdir [32]




Âyetlerdeki Teşrii Hikmetler



islâm, bütün kanunlarıyla mü'minin kalbindeki imanın devamlı ve ebf* ol olarak sağlam kalmasının ve kalbinin her yerde Allah (cc)'la beraber olmasının üzerinde durur


öyle ki kulun Allah (cc)'a itimad etmesi, O'nun her şeyi yarntlıflını »oylemesi, dünyada karşılaştığı tüm zorluklarda yalnız Allah (cc)'tan yar*dım İstemesi, duasında O'nun gayrına yönelmemesi Cenab-ı Hak'tan baş*ka hiçbir şeyin kendi üzerinde etkisinin olmayacağını idrak etmesi ve Allah |cc)'ın tabiatta yarattığı kanunların yürümesinin O'nun bilgisi, gücü ve İradesiyle oiduğunu bilmesi, kalbinin her zaman Allah (cc)'la beraber ol*duğunu gösterir


Yıldızlar ve gezegenler, Allah (cc)'ın yarattığı diğer varlıklar gibi O'-nun emrine ramdırlar Ezelde Cenab-ı Hak'ın çizmiş olduğu yoldan gider*ler Onların hareketleri, Allah (cc)'ın yeryüzünde yaratıp rızkını ve ömrünü takdir ettiği İnsanın üzerinde hiçbir etki yapamaz Hiçbir insanın ömrü ve rızkı, herhangi bir yıldızın doğuşu ve batışı ile artmaz ve eksilmez Kainat*ta her işin yönetimi Allah (cc)'ın kudretiyledir Bir şahıs «Ben yıldızlar ve cinler ile bağlantı kurduğum için gaybı biliyorum Bu bilgimle Cenab-ı Allah'ın yarattığı tabiat kanunlarını ve onun tarafından çizilen, yıldızların akış yollarını değiştirmek gücündeyim» iddiasında bulunursa Kur'an'a mu*halefet etmiş, dolayısıyla İslâm'dan çıkmış olur Şüphesiz Allah (cc)'ın gayrine tazim ederek, onlardan yardım beklemek ve yıldızlar ile cinlerin Allah (cc)'ın yarattığı diğer varlıklar üzerinde etki yaptığını iddia etmek küfürdür Müslüman, Allah (cc)'ın bildirdiği şekilde, sihirbazın karı-koca arasını açmaya ve zararlı işleri yapmaya gücünün yettiğini yalnız onun bu işleri yapma güsünü Allah (cc)'tan aldığını bilmelidir


Sihir; kafir olma ve Islâmdan çıkmaya vesile olduğundan, Allah'ın el*cileri olan Peygamberlerden herhangi birisinin, inanmayanlar tarafından sihirbazlıkla vasıflandırılması veya «sihirle hüküm veriyor» tarzında ithom edilmesi, dolayısıyla getirdiği narika ve mucizeleri sihir vasıtasıyla göster*mesi mümkün değildir Bunun için Cenab-ı Allah, Kur'an-ı Kerim'de bildir*diği şekilde Hz Süleyman (sav)'ı sihirbazlıktan ve sihirle hüküm vermek*ten tenzih etmiştir Kur'anın buyruğu, yahudilerin O mübarek peygambere sihir isnat etmelerinin yalan olduğunu gösterir Bu yalan ve iftiralar, on*ların doğru yoldan saptıklarına, cahilliklerine, Allah (cc)'ı hakkıyla tanıma*dıklarına ve bütün peygamberler hakkında «vacip» sıfatları bilmediklerine işarettir


Allah (cc)'ın O şerefli elcileri, şeytan ve cinlerden yardım istemekten uzaktırlar Ancak cinler Hz Süleyman (SAV)'ın emrine sihir yoluyla değil, Allah (cc)'ın buyruğuyla girmişlerdir


Bu dersimiz Cenab-ı Hak'ka hiç kimsenin ortak olamayacağının, O'-nun, büyük peygamberleri doğru yoldan uzaklaşmaktan tenzih ettiğinin ve her müslümanın bilmesi vacib olan meselelerinin bir izahıdır [33]




3- DERS KUR'ANI KERİMDE NESH



106 — Biz neshettiğimiz (hükmünü diğer bir ayetle değiştirdiğimi/) vtya unutturduğumuz (geri bıraktırdığımız) bir ayetin (yerine) ya ondan c'cha hayırlısını yahut onun benzerini getiririz Allah'ın herştye kemallyl» kadir olduğunu bitmedin mi? (Elbette bildin)


107— Göklerin ve yerin mülk (ü tasarrufu) hakikaten Allah'ın oldu-gunu ve sizin için Allah'tan başka ne bir yâr, ne de hakiki bir yardımcı bulunmadığını bilmedin mi?


108 — Yoksa biz de (ey müslümanlar) evvelce Musa'ya sorulduğu gM peygamberinizi sorguya mı çekmek istiyorsunuz? Kim iman (ını) küfür İle cjlslrse dümdüz yolu sapıtmış olur •




Âyetlerin Lafzi Tahlili



(Nensah): Lügatta nesh, birkaç anlama gelir Bunlar*dan biri, izale etmek, gidermek manasınadır Kur'an'ın şu ayetinde de bu anlamda kullanılmıştır: «Biz, senden evvel hiçbir Resul, hiç bir Nebi gön*dermedik ki o (bir şey) arzu ettiği zcman şeytan onun dileği hakkında ille (bir fitne meydana) atmış olmasın Nihayet Allah, Şeytan'ın ilkâ edeceği (o fitneyi) giderir, iptal eder» (Hacc: 52)


Nesh'in diğer bir anlamı da nakletme, aktarmadır Bir kitaptan diğer bir kitaba bir meseleyi aktarma gibi Nitekim Kur'anda da bu anlama gel*miştir: «Şüphe yokki neler yapıyor idiyseniz biz (hepsini jneleklere) yaz*dırıyorduk» (Câsiye 29)


Yine nesh, değiştirme anlamına da gelir Mesela, «Kadı hükmü nes-hetti (değiştirdi)» cümlesinde olduğu gibi Nesh'in değiştirme anlamına gel*diğine şu âyet işaret eder: «Biz âyeti digsr bir ayetin yerine (bunu neshe-derek) getirdiğimiz vakit» (Nahl: 101)


Şeriatta nesh, âyetten çıkarılan bir hükmün, yeni gelen diğer bir hü*kümle değiştirilmesidir Fıkıh ve Usul-ü Fıkıh alimleri nesh'i birkaç şekilde tarif etmişlerdir Biz bu tariflerden en kısa ve veciz olan ibn-i Hâcib'in; «Nesh şer'î bir delilin, daha sonra gelen şer'i bir delille kaldırılmasına denir» tarifini alıyoruz • J «Jkı «Nünsihâ): Unutma, yani hafızadan silinme manasınadır


Terketme anlamına geldiğini söyleyenler de vardır Kur'an da bu anlama geldiğine işaret eder: «Onlor Allah'ı unuttular (Ona itaati bıraktılar), O da onları unuttu (onları azabına terketti)» (Tevbe: 67)


«(Allah da şöyle) buyurmuştur: «öyledir Sana âyetlerimiz geldi de sen onları unuttun, işte bugün de sen öylece unutuluyorsun» (Tâhâ: 126)


Nisyân'ın, terketme anlamına geldiği, Ibn-i Abbas (ra)tan rivayet edil*miştir: «Biz o âyeti terkettik O'nun yerine başka bir âyet veya delil getir*medik»


«Nünsihâ» Kurralardan birinin okuduğu gibi sonu hemze ile «nense-uhâ» da okunmuştur «Nenseühâ»da tehir, erteleme anlamına gelir Nite*kim Kur'anda bu anlamda geldiği görülür; «(Haram ayları) geciktirmek ancak küfürde bir artış (sebebi)dir» (Tevbe: 37) Buna göre âyetteki bu etimle (nenseühâ) «Biz O âyeti erteledik» anlamına gelir


Alûsi; «Âyetteki «nenseühâ» cümlesi, «biz o âyeti levh-i mahfuz'da er-Icledik Yani indirmedik veya zihinlerden uzaklaştırdık» anlamındadır Ki bu da «nünsihâ» gibi unutma manasına gelir Âyetteki bu cümlenin gerek •nunslhâ» gerekse «nenseühâ» olarak okunması, unutma ve terketme anla-mine:geldiği için birdir» [34] diyor


(Blhayrin minhâ): Ondan daha iyisi yani kolayı anlamındadır Buna göre âyetteki bu cümle «değiştirdiğimiz bir âyetin yerl*im) ondan daha iyisini (getiriz)» anlamındadır


(Veliyyln velâ naşirin): Veli dost (yâr) ve nasır,


ynrdımcı manasınadır Buna göre âyetteki bu cümle «sizi, Allah'ın azabın*dım koruyacak Ondan başka ne bir yâr, ne de bir yardımcı vardır» ma-ıııınına gelir


(Yetebeddelil küfre): Bir şeyi alıp diğerini yerine koyma anlamındadır Küfrü alıp imanın yerine koyma gibi Allah (cc)'ın şu nyetl bu anlamı te'yid eder: «Onlar doğru yolu bırakıp sapıklığı, mağfirete t»*d*l azabı satın almış kimselerdir Onlar ateşe karşı ne de sabırlıdırlar!,» (Bakara: 175)


(Sevâessebil): Sevâe kelimesi, herşeyin ortası anlamın ıluritr «Derken o (bizzat) bakıp bunu o çılgın ateşin to ortasında gördü» (Hııffat: 55) âyeti de bu manaya işaret eder


«Sebil» kelimesi ise hernekadar yol anlamındaysa da, âyette doğru yol manasına kullanılmıştır Âyetteki son iki cümlenin icmali anlamı şöyle*dir: «Kim küfrü imana tercih edip Allah'ı inkar ederse Hak'ka muhalelet »Mlgl gibi doğru yoldan döner ve korkunç bir zulmete düçâr olur» [35]




Bu Ayetin, Daha Önceki Ayetlerle Bağlantısı



Cenab-ı Allah (cc) vahiy hakikatini kabul etmeyenleri açıkladıktan lonra neshin sırrını yerenlerin sözlerini redderek kulları için maslahat neyi gerektiriyorsa onu emreder Eğer maslahat, daha sonra hükmün de*ğişmesini gerektiriyorsa, onu kaldırır ve ondan daha hayırlısını gönderir Zira Cenab-ı Hak, kullarının maslahatlarını daha İyi ve hangi hükümlerin onlar için en iyi menfaati vereceğini bilendir Nesh'ediş zamana, kişilere ve şartlara göre değişir İnsanlara düşen, her yönüyle Allah (cc)'ın emir*lerine teslim olmaktır Çünkü Allah (cc) herşeyin en iyisini bilendir [36]