Cevap : Cemil Meriç Köşesi

Şato kiliseye dayanıyordu, kilise nass’a Batı’nın düşünce tarihi akılla naklin mücadelesi tarihi Nakil, imtiyazların kalesiydi Üçüncü sınıf, bu asırlık kaleyi aklın dinamitiyle tahrip etmedikçe hürriyete kavuşamazdı Hıristiyanlık, eski toprak köleleri için karanlık bir mahpesti, maddecilik vaat edilen toprak; din zilletti, dinsizlik haysiyet

Burjuvazi iktidara geçer geçmez kiliseyle nikah tazeledi; kiliseyle yani nass’la İmtiyazlarını koruyacak bir hisardı nass Şimdi, aklın bayrağını omuzlamak yeni bir içtimai sınıfa düşüyordu, en yoksul, en kalabalık sınıfa Mekanist maddecilik, yükselen burjuvazinin kavga silahıydı; diyalektik materyalizm dördüncü sınıfın kavga silahı oldu Birincinin görevi feodaliteyi yıkmaktı, ikincinin kapitalizmi Din, Avrupa için bir afyondur, bütün ideolojiler gibi Avrupa’nın tarihi, bir sınıf kavgası tarihidir Osmanlı için şuurdur din, tesanüttür, sevgidir
Osmanlı toplumu insan haysiyetine ve inanç birliğine dayanır Hegel belki haklı: tarih tezatlar içinde gelişir Osmanlı’nın tezadı Avrupa’dır Batı’da maddecilik batılın hisarlarını yıkan bir dinamit, hür düşüncenin dinamiti; Osmanlı İmparatorluğu’nda maddecilik bir kendi kendini tahrip cinneti Avrupa, Osmanlı ülkesine papaz ihraç eder Hıristiyanlığa davet için mi? Ne münasebet Tek emeli, Osmanlı’yı dinsizleştirmektir Dinsizleştirmek, yani etnik bir toz haline getirmek Bir kelimeyle: dinsizlik, Batı’nın yükselen sınıfları için ne kadar hayırlıysa, bizim için o kadar meşumdur; onlar için ilerleyiş, bizim için çözülüş ifade eder
Cemil Meriç

__________________