|
Prof. Dr. Sinsi
|
Namazın Kaza Olacağını Kabul Edenlerin Delilleri F
Namazın Kaza Olacağını Kabul Edenlerin Delilleri Faslı
Namazı vaktinden çıkarıp, bununla da zimmetin beride olacağını belirtenlerin görüşlerine gelecek olunursa, lafız ebu ömer ibni abdilberr4in4dir Çünkü kendisi bu meseleyi en güzel vetam yöüyle belirtip yardımcı olmuştur Bizlerde onun sözünün tıpkı aynısını zikredeceğiz Kendisi: “İstizkar” adlı eserinde “uyuyup namazı kılamama babında” şöyle demiştir: “Ben abdulvaris’den, Kasım4ın kendilerine şöyle hadis anlattığını kendisinden okudum Onlara da ahmed b Züheyr, onlara da ibni isbahani, onlara da Ubeyde b Hamid, hadisi anlattı o da Yezid b Ziyad’dan, o da Temim b Seleme’den, o da YMesruk4tan, o da İbni abbas’dan şöyle demiştir:
3Rasulullah (sav) bir seferlerinde iken gecenin son vaktinde uyumak için konaklayıverdiler Güneş doğuncaya dek de uykularından uyanamadılar Sonra da Bilal4e emretti ve ezan okudu Sonra da iki rekat namaz kıldı” ibni abbas’da:
3Beni ne dünya ve ne de içindekiler bu ruhsat kadar sevindirmemiştir” demiştir”155
(155) ahmed: 1/259, Yezid b Ebi Ziyad4dan o da birisinden o da ibni abbas’dan rivayette bulunmuştur “Mecma” adlı eserde: 1/321; Heysemi, ebu Ya’la’ya, Bezzar’a, Taberaniye, Yezid b ebi Ziyah, o da Temim b Seleme o da mesruk o da ibni abbas’tan olmak üzere nisbette bulunmuştur Ebu Ya’la’nın ricali ise güvenilirdirler
Ebu ömer şöyle demiştir:
3Bu bana göre -Allahualem-; Yüce allah4ın namazda iken kullarına bu muradı -vakitlenmiş de olsa- namazı kim vaktinde kılamazsa, unutmuş, uyumuş, ya da kasten terketmişse, hatırladığı zaman bunu kaza yapacağını mutlak olarak gösteren (bir delil olup); bu ashaba ve diğer ümmetine Rasulullah’ın (sav) öğretme sebebidir”
İbni Sihab, o da Said b Müseyyeb’den bu babda gelen Malik hadisine bakmaz mısın? Nitekim Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur:
“Kim namazı unutmuşsa, hatırladığı vakit onu kılsın”156
(156) Muvatta: 1/14; Hadis mürsel’dir Müslim: 309’da bunu mesacid bölümünde: Geçen namazın kazası ve kazasının erken yapılmasının müstehaplığı babında vasl etmiştir
Unutmak olayı arab lisanında, kasten terketmek ya da hatırlamamak manalarına gelmektedir Yüce Allah şöyle buyurmuştur:
“Onlar Allah’ı unuttular, Allah’da onları unutuverdi”
Yani: Allah’a itaat etmeyi ve Rasulullah’ın (sav) getirdikleri şeylere iman etmeyi terkettiler Bundan dolayı da Allah (cc) rahmetinden onları terkediverdi işte bunda bir ihtilaf bulunmaz Bunu nitekim, Kur’an’ın tevilini azıcık da olsa bilen, anlamazlık etmez” şayet:
3Kim uyuyup ya da unutup namazı kılamamışsa, hatırladığı zaman kılsın”157
(157) Sayfa: 67’de hadisin tahrici geçmişti
hadisi niçin sırf bu hadiste gelmiştirde başka hadislerde yoktur? denilecek olursa; şöyle denilir:
3Uyku ve unutmadan dolayı bu kimseden günahın kalktığı hakkında yazının kalktığı için, kişide de bu hasletlerden dolayı kötü zannı ve vehimi ortadan kalksın diye uyuyan ve unutan kişi has olarak gelmiştir Nitekim Rasulullah (sav) ta, bu iki hasletlerden dolayı kişiden günahın düşmesi ile farzın gerekliliğinin düşmediğini de açıklamaktadır Çünkü hatırlandığı zaman namazı yerine getirmek farzdır Her iki haslettendolayı -hatırlayınca- vaktin çıkışından sonra bunları kaza eder, hadiste bu iki hasletin yanında kasten terkeden de delil getirilmemiştir Çünkü uyuyan ve unutan da vehim edilen illet bunda yoktur Farzın terkedilmesi hususunda (kasten terkedene) bir zöür olamaz Hatırlıyorsa amazı kılması vaciptir
şüphesiz ki yüce Allah, her ikisinin hükmünün arası ile, vakitlenmiş namaz ve Ramazan ayında vakitlenmiş orucun arasını Rasulü4nün dili üzerine eşit kılmıştır Bilakis her ikisinden birinde bile vaktinin çıkışından sonra kaza etmektedirler Dolayısıyla namazını uyku ve unutmadan dolayı kılamayan nasıl nass edilmişse -bizim vasf ettiğimiz gibi- aynı zamanda oruç hakkında hasta ve misafirin durumu da nass edilmiştir158 Ümmette bunda icma etmiştir
(158) Muvatta: 1/304’de Malik4in rivayet ettiği gibidir abdullah b Ömer şöyle diyordu: “Yolculuk ya da hastalıktan dolayı iftar eden peşpeşe olmak üzere Ramazan kaza orucu tutar3 isnadı sahihtir
Nitekim “el-Kaffe” adlı eserde nakledildiğine göre; Her kim -Ramazan orucunun farz olduğunu bildiği halde- kasten orucu terkedecek olursa -nitekim bunu yapmakla çok şerli bir iş ve büyüklenme göstermiş olur- sonra da bunlardan dol tevbe ederse o kişiye bunları kaza yapmak düşer Namazı kasten terkeden de işte böylecedir Nitekim namazını unutan ve yada kasten kılmayan, namazı kaza etme hususunda ve orucu kaza etme hususunda eşittirler Her ne kadar günah hususunda (şiddetleri) farklı da olsa Malları kasten telef edip cinayetlik yapan ile unutarak yapan gibi Bu ikisi eşittirler ancak günah hususunda farklıdırlar Nitekim bu türdeki hüküme haccdaki cemrelerin atılması -ki ne kasten ve ne de unutan bunu vaktinin dışında yerine getiremez, nitekim yerine kanın akıtılması gerekir- buna hilaftır aynı zamanda kurban kesmede bu hükmün tersinedir Çünkü kurban kesmek farzın gereksinimlerinden değildir Namaz, oruç her ikisi de farzdır, vaciptir Devamlı verilecek, ödenecek, bir borçtur şayet hem oruç ve hem de namaz için belirlenmiş vakitleri çıkmış olsa da (kazaları yapılır) Rasulullah (sav) şöyle buyurmuşlardır:
“Allah’ın borcu ifa edilmeye (yerine getirilmeye) en layık olandır”159
(159) Buhari: 4/169, 170, oruç’da: Kim orucu borcu olarak ölürse babında; Müslim: 1148, oruç’da: ölümün yerine orucu kaza etme babında; ebu Davud: 3310, Yeminler ve adaklar’da: “Kişi ölürse ve oruç kazası varsa yerine velisi tutar” babında; tirmizi: 716, Oruç’da: ölümün yerine oruç tutma babında rivayet etmişlerdir
Namazı unutarak ya da uyuyarak kılmayan kişiler vaktinden sonra kılmak için mahzurlu olduklarına göre, kasten terkeden de, terkettiği için onda günah hasıl olmuş olur kendisi kılmasa yine de ondan namazın farzı düşmez Ona namazı yerine getirmesi istenilir Çünkü, namazı kasten kılmayışındaki isyanından dolayı tevbe etmesi, vaktinde kılamadığı, terkettiği namazlardan dolayı pişmanlığı, o namazı eda ve ikamet etmiş olduğunu göstermektedir”
nitekim bazı zahir ehli kimseler çok şaz görüşler ile, müslümanların yollarından ve müslüman alimlerin cumhurun hilafına görüşleri ileri sürüp şöyle demektedirler:
“Kasten namazı vaktinden çıkaran kimse bu namazı başka bir vakitte kılması ona caiz olmaz Çünkü o uyuyan ya da unutan kimse değildir Muhakkak ki Rasulullah (sav):
“Kim uyuyup ya da unutup namaz kılamayacak olursa hatırladığı zaman kılsın”160 buyurmuştur”
|