1928

1928

1 OCAK - Anadolu Demiryolu satan alındı
8 OCAK - Adliye Vekili Mahmut Esat (Bozkurt), Latin harfleri ile ilgili olarak Türk Ocağı'nda konuşma yaptı
15 OCAK - Kayseri-Sivas hattının devletçe yapılmasına karar verildi
16 OCAK - İktisat Vekaletmin kaldmiması hakkındaki (1198 sayılı) kanun kabul edildi
16 OCAK - İktisat Vekaletinin tekrar kurulmasma dair (1200 sayılı) kanun kabul edildi
26 OCAK - TBMM tarafmdan Bahriye Vekili İhsan Be/in dokunulmaz-lığının kaldırılmasma ve Yüce Divan'a sevkine karar verildi
29 OCAK - Hıristiyanlık propagandası yaptığı anlaşılan Bursa Amerikan Kız Koleji, Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı 31 OCAK - Türk Maarif Cemiyeti Türkiye Eğitim Demeği' kuruldu
3 ŞUBAT - İstanbul'da ilk 'Hutbe' Türkçe olarak yerine getirildi
4 ŞUBAT - Türkiye-İsveç Ticaret Antlaşması imzalandı
12 ŞUBAT - Türkiye-Macaristan Ticaret Antlaşması imzalandı
19 ŞUBAT - Yardımsevenler Demeği kuruldu
1 MART - Yüksek İktisat şürası, Başbakan İsmet Paşa tara&ndan açıldı
10 MART - TBMM, eski Ticaret Bakanı Ali Cenani Bey hakkında araştırılma yapılmasına karar verdi
12 MART - Türkiye-Estonya Ticaret Antlaşması (1307 sayı) imzalandı
18 MART - Eski Bahriye Vekili İhsan Bey, Yavuz-Havuz meselesi dolayısıyla vatana hıyanet suçu ile suçlandı
31 MART - İzmir (Torbalı) depremi
3 NİSAN - Milano'da Türkiye Dışişleri Bakam Dr Tevfik Rüştü Aras, İtalya Başbakam Musolini ile görüştü
5 NİSAN - Halk Partisi; Anayasa'da yapılacak değişiklikler ve laiklik ilkeleri üzerinde karara vardı
10 NİSAN - İsmet Paşa ve 120 arkadaşmın teklifi üzerine Anayasa'dan dini terimlerin kaldırılması hakkındaki (1222 sayılı) kanun kabul edildi Bu suretle laiklik esası yer aldı
11 NİSAN - Temyiz Mahkemesi Teşkilat Kanunu kabul edildi
14 NİSAN - TBMM; Ticaret Bakanı Ali Cenani Be/i Yüce Divan'a sevk etmeye karar verdi
14 NİSAN - Yargıtay Kuruluş Kanunu kabul edildi
16 NİSAN - Eski Bahriye Vekili İhsan Bey suçlu görülerek cezalandırıldı
17 NİSAN - Ankara'da 'Ankara Palas' Oteli hizmete açıldı
1 MAYIS - Sinop milletvekili Zeki, Dr Reşat'ın katili olarak gıyabında ölüme mahkum edildi
6 MAYIS - Sirkeci-Haydarpaşa arasında Feribot İşletilmesi hakkında (1232 sayılı) kanun kabul edildi
9 MAYIS - Ankara Numune Hastanesi'nin yapılmasına dair (1240 sayılı) kanun kabul edildi
14 MAYIS - Eski Ticaret Vekili Ali Cenani Bey, milletvekilliğim korumak suretiyle para cezasına mahkum edildi
19 MAYIS - İçişlerinde, 10 ilçenin kurulması hakkındaki (Borçka, İpsala, Dikili, Kartal, Beykoz, Silivri, Erdek, Ayvalık, Ladik, Dadye) kanun kabul edildi
20 MAYIS - Afgan Kralı Amanullah Han ve eşi Türkiye'yi resmen ziya¬ret etti (20-27 Mayıs 1928)
(Memleketim Batı uygarhğma ulaştırmaya çalışmıştır Habibullah Han'm küçük oğludur Bu çalışmaları olumlu sonuç vermedi Taht¬tan uzaklaştırıldı Roma'da 1960 yılında öldü) 20 MAYIS -Uluslararası sayıların kabulü hakkında (1288 sayılı) kanun kabul edildi
23 MAYIS - Türk Vatandaşlığı Kanunu' (No 1312) kabul edildi
25 MAYIS - Türkiye-Afganistan Politik ve Ekonomik İşbirliği Antlaşması (No 1362) Ankara'da imzalandı
28 MAYIS - Türkiye-Almanya Konsolosluk Antlaşması imzalandı
28 MAYIS - Türkiye-Letonya Ticaret Antlaşması imzalandı
28 MAYIS - Van Gölünde, Vapur İşletilmesi hakkında (1347 sayılı) kanun kabul edildi
30 MAYIS - Türkiye-İtalya Tarafsızlık Antlaşması imzalandı
4 HAZİRAN - Gazi Mustafa Kemal Paşa, Ankara'dan İstanbul'a geldi
6 HAZİRAN - Türkiye - Sovyetler Birliği Meralar Antlaşması imzalan¬dı
26 HAZİRAN - Latin alfabesinin Türkçe'ye uygulanmasının mümkün olup olmadığım incelemek üzere Ankara'da 'Latin Harfleri Komisyonu' toplandı
28 HAZİRAN - Millet Mektepleri hakkında Bakanlar Kurulu karan
1 TEMMUZ - Komünistlerin izmir'de yapılan mahkemesi son buldu
12 TEMMUZ - Kuraklık dolayısıyla Bakanlar Kurulu acil kararlar aldı
12 TEMMUZ - İstanbul Belediye Başkanı Muhiddin Üstündağ, İstanbul Vali Yardımcılı'ğına da atandı
15 TEMMUZ - Malatya Elektrik Santralı açıldı
17 TEMMUZ - Başbakan İsmet Paşa, Latin Harfleri Komisyonu'nun çalışmalarına katıldı
8 AĞUSTOS - İstanbul, Taksim'de 'Cumhuriyet Anıtı' törenle açıldı (1927 yılında İstanbul Belediyesinde 'Taksim Meydanı Abide Komisyo¬nu' kurulmuş ve çalışmalara başlamışta Heykelin ünlü İtalyan heykeltıraşı 'Pietro Kanonika'ya yaptırılması kararlaştırıldı 16500 İngiliz lirasına kabul etti
Heykelin açılışında konuşan Komisyon Başkanı Hakkı şinasi Paşa, bu büyük anlamlı anıtı şöylece anlatmıştır:
' Bu şanlı kafile geçmişin kapısından çıkıyor O kapının ardında bin bir bela ve korkunç tehlikenin imtihanı var'
Anıtı yapan Kanonika da eserim şöyle anlahyor:
'Anıtın düzeninde Türk Milleti'nin Gazi Mustafa Kemal Paşa ile birlikte yapmış olduğu savaşlardan ilham aldım Bu savaşa ve Gazi ile diğer arkadaşlarma ait hemen bütün fotoğrafları inceledim
Anıtta görülen büyük kapının bir tarafı, Türkiye'yi Kurtuluş Savaşı sı¬rasında canlandırmaktadır Önde Gazi ve ardmda askerler bulun¬maktadır Gazi'nin sağ tarafında ayakları dibinde duran bir kadın vardır Bu kadın bir örtüye bürünmüştür Kucağında çocuğu ile bir¬likte titreyen bu kadına Gazi, 'Yağmur yağmasına rağmen niçin örtüyü üzerine almadığım' soruyor
Kadın ise sükunetle örtüyü kaldırarak bombaları gösteriyor ve bunların ıslanmaması için yağmurda ıslandığım söylüyor
Kapının öte tarafında da Cumhuriyet'in ilanı canlandırılmaktadır Burada önde Gazi, Cumhurbaşkanı kıyafetiyle, ardmda da Millî Mücadele'de kendisine en çok yardımı dokunmuş kimseler (İsmet Paşa ve Fevzi Çakmak) vardır Kapının iki tarafında da Türkiye'nin iki alayı-nı canlandıran birer asker ile bayrak vardır Üst kısminin bir yönünde ağlayan, öte yönünde gülen birer Türk çehresi vardır'
9 AĞUSTOS - Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın, Saraybumu'nda yazı dev-rimini müjdeleyen sözleri:
'Arkadaşlar!
Güzel dilimizi ifade etmek için yeni Türk harflerim kabul ediyoruz
Arkadaşlar!
Bizim güzel, ahengi zengin lisanımız yeni Türk harfleriyle kendini gös¬terecektir Yüzyıllardan beri kafalanmızı demir çerçeve içinde bu¬lunduran, anlaşılmayan ve anlamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak mecburiyetindeyiz
lisanımızı muhakkak anlamak istiyoruz, bu yeni harflerle behemehal pek çabuk bir zamanda, mükemmel bir suretle anlayacağız Ben bu-' na eminim siz de emin olunuz
Vatandaşlar!
Yeni Türk harflerim çabuk öğreniniz Bütün millete, köylüye, çobanaT hamala, sandalcıya öğretiniz Bunu vatanperverlik vazifesi büiniz' Bu vazifeyi yaparken düşününüz ki bir milletin, bir içtimai hey'etin yüzde sekseni okuma yazma bilmez Bu ayıptır Bundan insan olan¬lar utanmak lazımdır Bu millet utanmak için yaratılmış bir millet değildir; iftihar etmek için yaratılmış ve iftiharla tarihim doldurmuş bir millettir Milletin yüzde sekseni okuma yazma bilmiyorsa hata bizlerde değildir Onlardır ki, Türk sedyesin! anlamayarak birtakım zincirlerle kafalarınızı sarmışlardır Hataları düzelteceğiz'
11 AĞUSTOS - İbrahim Necmi Dümen, İstanbul Dolmabahçe Sarayı'nda Latin harfleriyle ilk dersi verdi
23 AĞUSTOS - Gazi Mustafa Kemal Paşa Tekirdağ'ı ziyaret etti Memurları Türk harHerinden imtihan etti
25 AĞUSTOS - IV Muallimler Birliği Kongresi'nde Ankara öğretmenleri, yeni Türk harflerim öğreteceklerine dair and içtiler
29 AĞUSTOS - İsmet Paşa, Dolmabahçe Sarayı'nda, Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın yanında 'Latin Harfleri' ile ilgili basın toplanhsı yaptı Okuma savaşı açılacağım duyurdu
4 EYLÜL - İkinci İzmir Sergisi açıldı (4-20 Eylül 1928)
14 EYLÜL - Gazi Mustafa Kemal Paşa, yeni Türk harfleriyle ilgili yurt gezisine çıktı (14-21 Eylül) İstanbul'dan ayrıldı
16 EYLÜL - Gazi Mustafa Kemal Paşa Samsun'da
16 EYLÜL - Ankara'da; Maarif Vekaleti'nde yeni harflerle ilgili müste¬şarlar toplantısı yapıldı
18 EYLÜL - Gazi Mustafa Kemal Paşa, Amasya'da
19 EYLÜL - Gazi Mustafa Kemal Paşa, Sivas'ta
20 EYLÜL - Gazi Mustafa Kemal Paşa, Kayseri'de
21 EYLÜL - Gazi Mustafa Kemal Paşa, Ankara'ya döndü
26 EYLÜL - Türk Dili Sözlüğü'nü hazırlamak için ön komisyon kuruldu
29 EYLÜL - Yeni Türk Harfleri Marşı yayınlandı
4 EKİM - Kalecik dolaylannda deprem
14 EKİM - Ankara Ziraat Enstitüsü'nün temeli atıldı
15 EKİM - Bayındırlık Bakam Behiç Beyin yerine Recep (Peker) getirildi
31 EKİM - CHP grup toplantısında 'Latin Harfleri' konusunda karara varıldı
l KASIM - Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM'nin 3 Dönem 2 Toplanma yılım açtı:
Efendiler!
Türk Harflerinin kabulü ile hepimize, bu memleketin bütün vatanım se¬ven yetişkin evlatlarına, mühim bir vazife teveccüh ediyor Bu vazi¬fe, milletimizin kamilen okuyup yazmak için gösterdiği şevk ve aşka bilfiil hizmet ve yardım etmektir Türk Milleti'ne kolay bir okuma -yazma anahtarı vermek lazımdır'
1 KASIM - Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkındaki (1353 sayılı) kanun kabul edildi
8 KASIM - İsmet Paşa Kabinesi oy birliğiyle güven aldı
11 KASIM - İlmî terimler için 15 üyeli 'Türk Dili Kurumu' kuruldu
11 KASIM - Millet Mektepleri Teşkilat Talimatnamesi hakkında (7284 saydı) Bakanlar Kurulu karan
12 KASIM - İstanbul'da devlet memurları, yeni Türk harflerinden imtihan edildi (12-30 Kasım 1928)
24 KASIM - Millet mekteplerinin teşkilatlandınîmasına başlanıldı
1ARALIK - Gazete ve sokak levhalannm yeni harflerle yazılması mecburiyeti kabul edildi
1ARALIK - İstanbul'da bulunan elçilikler Ankara'ya taşınmaya başladı
1 ARALIK - İkinci İktisat şürası toplandı (1-14 Aralık 1928)
2 ARALIK - General Kazım (Orbay) Paşa başkanlığında, Türk Askeri Öğretim Komisyonu Afganistan'ın başkenti Kabil'e vardı
9 ARALIK - Türkiye-İsviçre Uzlaşma Antlaşması imzalandı
10 ARALIK - Soyadı Komisyonu toplandı
10 ARALIK - Anadolu hattının satın ahnmasına dair Antlaşma, Ankara'da (1375-1377) sayı imzalandı
31 ARALIK - Haydarpaşa-Eskişehir-Konya ve Yenice-Mersin demiryolu satın alındı

__________________