Türklerin Anadolu’Da Fethettiği Son Başkent | Trabzon (Trapezus)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Köprübaşı İlçesi (Goneşara)

Köprübaşı, Trabzon ilinin bir ilçesidir

Sürmene, Araklı ve Çaykara ilçeleri arasında kalır

1998 yılında Köprübaşı'nın Beşköy beldesinde elim bir sel felaketi olmuş ve 40 küsür vatandaşımız hayatını kaybetmiştir

Merhum Adnan Kahveci, merhum Recep Yazıcıoğlu ve Mustafa Sait Yazıcıoğlu bu ilçeye bağlı Beşköy beldesinin yetiştirdiği devlet adamlarıdır

Milli futbolcu Fatih Tekke bu ilçede doğmuştur

Tarih boyunca pek çok bakan ve vekiller yetiştiren bir ilçe olarak ün yapmiştir

Tarihçesi

Köprübaşı ilçesinin tarihçesi ve ilk yerleşmeler hakkında bilimsel bir literatür yok denecek azdır

Eldeki tarihi bilgilere göre Trabzon’un fethinden sonra Orta Asya’dan gelen çeşitli Türk kavimleri Trabzon’a gelerek boş buldukları yerlere yerleştirilerek buraları iskan etmişleridir

Köprübaşı iskana açılmadan önce çok sık ve gür ormanlarla kaplı idi

Ağaçların sıklığından dolayı güneş toprağı ısıtmazdı

Of ilçesine yerleşen Türk kavimlerinden bir aile; Of ilçesi ile Köprübaşı arasında bulunan Kozalak Dağı denilen tepeyi aşarak bugünkü Köprübaşı ilçesine bağlı Fidanlı Mahallesi’nde Tekke mevkisinde Kuzgun Irmağı denilen yerde ormanın içinde güneşten ara bir yerde bir baraka yapmak suretiyle buraya yerleşmiştir

Bu yerleşim yeri güneşten ara yer diye adlandırıldığından bilahare Köprübaşı denilen ve ilk iskan edilen bölgeye Güneşara adı verilerek uzun yıllar bu şekilde adlandırılmıştır

Daha sonra Şarki ve Garbi Güneşara olmak üzere iki muhtarlığa dönüştürülmüştür

Bölgenin merkezinden akmakta olan ve kaynağı merkezden 40 km uzakta yaylalarda bulunan Manahoz Deresi etrafında yerleşen halkın, yayaların geçişini sağlamak üzere mevcut Manahoz Deresi üzerinde çok sayıda köprü yapmak suretiyle ve bu köprülere çeşitli adlar verilerek ( baş köprü, büyük köprü, orta köprü vb

) bilahare Sürmene ile Köprübaşı arasında en son yapılan köprüye köprülerin başı denilmek suretiyle, Güneşara denilen yerleşim yeri “ Köprübaşı “ adını almıştır

Köprübaşı 1929 yılında 15 köyden oluşan Bucak teşkilatına dönüştürülerek bucak olmuştur

Fidanlı, Akpınar ve Gündoğan Mahallelerinin tüzel kişiliklerinin birleştirilmesi ile 1965 yılında Köprübaşı Belediyesi kurulmuştur

5 Mayıs 1990 tarihinde 3644 sayılı kanunla Sürmene İlçesinden ayrılarak yeni bir ilçe olarak kurulmuş olup; 12 Ağustos 1991 tarihinde ilk Kaymakamı göreve başlamıştır

Coğrafi Yapısı

Köprübaşı; kuzeyden Sürmene İlçesi, güneyden Bayburt İli, Doğusundan Çaykara, Of ve Dernekpazarı ilçeleri, batısında Sürmene ilçesine bağlı Küçükdere Bucağı ile komşudur

Köprübaşı İlçesinin 9 mahallesi ve 4 köyü vardır

Köyleri: Arpalı, Güneşli, Çifteköprü,Yağmurlu; Mahalleleri : Akpınar, Fidanlı, Gündoğan, Yılmazlar, Büyükdoğanlı, Küçükdoğanlı, Emirgan ,Dağardı ve Konuklu) İlçe merkezinde rakım 220 metredir

İlçenin yüzölçümü ise 132 km2 dir

Trabzon İlini Bayburt İline bağlayan en kısa karayolu ilçeden geçmektedir

Mahalle ve köylerin ilçe merkezine uzaklıkları: Beşköy 3 km Arpalı Köyü 27 km Çifteköprü Köyü 5 km Güneşli Köyü 7 km Yağmurlu Köyü 7 km Akpınar Mahallesi - Fidanlı Mahallesi - Gündoğan Mahallesi - Büyükdoğanlı Mahallesi 7 km,Küçükdoğanlı Mahallesi 5 km, Dağardı Mahallesi 9 km, Emirgan Mahallesi 15 km,Konuklu Mahallesi 4 km, Yılmazlar Mahallesi 9 km

dir

Büyükdoğanlı köyü oldukça yüksek ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir

Köyün ulaşımı kışın sekteğe uğramakla beraber yolu stabilizedir

Köy bir dağın yamacınakurulmuş olup köy halkı geçimini zor şartlardaki tarım ve hayvancılıktan karşılamaktadır

İlçenin Köprübaşı Merkez Belediyesi ile Beşköy Belde Belediyesi olmak üzere 2 adet belediyesi bulunmaktadır

İlçede toplu yerleşim alanlarını oluşturan köy ve mahalleler ayrı ayrı dağınık bir şekilde yerleşim alanlarına sahiptir

Bu da yörenin meyilli ve dik yamaçlı olmasından kaynaklanmaktadır

Köprübaşı ilçesinin iklimi Doğu Karadeniz Bölgesi’nin iklim özelliklerini taşımaktadır

Yazları serin, kışları ise ılık geçer

Her mevsim yağış görülmektedir

Bölgede güneyden kuzeye doğru akan Manahoz deresi bulunur

Bu dere ilçenin en önemli akarsuyu durumundadır

Yeni Yayla ve Gezge kuronlarından doğar, Madur Dağının eteklerinden çıkan en bol kolu alır

Hamzaağa Yaylasından doğan ikinci kolla Arpalı Köyü’nde birleşerek kuzeye doğru akmaya devam eder

Doğuda Sultanmurat yamaçlarından akan Vartan ile, batıdan akan Vizera deresi, Ehşoho deresi, Çifteköprü deresi ve Ormanseven deresini alarak Sürmene ilçe merkezinden Karadeniz’e dökülür

İlçede arazi yapısı yamaç ve dağlıktır

Dağlar ilçenin güneyinde doğu- batı doğrultusunda uzanırlar

Dağlar ormanla kaplıdır

İlçede en önemli yükseltiler Manahoz Vadisi ve Küçükdere Vadisi arasında Kuzeyden güneye doğru artarak yükselen sırtlardır

Bu yükseltiler sırası ile; Ayluka Tepesi, Yeniyol Tepesi, Kangeller Tepesi, Harman Kayalıkları Tepesi ve güneyde yörenin ve ilçenin en yüksek yeri ve simgesi olan Madur dağıdır

(Yükeskliği 2742 metre )

Ekonomik Yapısı

İlçede en önemli gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır

Tarım ürünü olarak fındık, çay ve mısır başlıca ekilen ürünlerdir

Son yıllarda kivi yetiştiriciliği de yaygın olarak yapılmaya başlanmıştır

Genel olarak büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır

Köy ve mahallelerde yaşayan hemen herkesin evinde hayvancılık yapılmaktadır

Gelir kaynaklarından birisi de ağaç işleri ve el sanatlarıdır

Beşik yapımı, kaşık yapımı ile uğraşıp geçimini sağlayan pek çok kisi bulunmaktadır

İlçede insanların bir arada çalışıp üretim yapabileceği fabrika vb

üretim tesisi bulunmamaktadır

Ekilen alanların az olması beraberinde geçimin güçlüklerini getirmektedir

Bu nedenle cogunlukla İstanbul, İzmit, Samsun , Sakarya ve Zonguldak’a gurbete gidilmektedir

İlçeye bağlı Harmantepe Yaylası tarihi bir öneme sahiptir

1916 yılında Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi’ni işgal eden Rus Ordusuna karşı verilen savaşta Sultanmurat ve Harmantepe’de büyük savaşlar yaşanmış ve Rus ordularının sahildeki kuvvetleriyle birleşmesi bu cephelerde önlenmiştir

Harmantepe’de şehit düşen askerlerimiz için her yıl 29 Haziran tarihinde anma törenleri tertiplenmektedir

Yaylaları

İlçenin güneyinde doğu – batı ekseninde uzanan dağ eteklerinde 1750 – 2200 metre yüksekliklerde yaylalar vardır

Bu yaylaların denize doğru alçalan kesimleri, özellikle vadi yamaçları ormanlarla kaplıdır

Yaylalar geniş otlakları, temiz havası ve soğuk suları nedeni ile yaz aylarında hayvancılıkla geçinen halkın uğrak yerleridir

Mayıs ayından Eylül ayının sonuna kadar bu yaylalar canlılığını korur

Köprübaşı İlçesine bağlı olarak; Soğuksu , Ebeler, Küçük Kangel, Harman, Ağaçbaşı, Yangın, Vizera, Mincena (Bu yaylalar Yedipare Mincena Yaylaları olarak bilinir) Sulak, Köşk, Kutlusu, Taşlı ve İsmailağa yaylaları bulunmaktadır

08-04-2012	#33
Prof. Dr. Sinsi	Türklerin Anadolu’Da Fethettiği Son Başkent \| Trabzon (Trapezus) Köprübaşı İlçesi (Goneşara) Köprübaşı, Trabzon ilinin bir ilçesidir Sürmene, Araklı ve Çaykara ilçeleri arasında kalır 1998 yılında Köprübaşı'nın Beşköy beldesinde elim bir sel felaketi olmuş ve 40 küsür vatandaşımız hayatını kaybetmiştir Merhum Adnan Kahveci, merhum Recep Yazıcıoğlu ve Mustafa Sait Yazıcıoğlu bu ilçeye bağlı Beşköy beldesinin yetiştirdiği devlet adamlarıdır Milli futbolcu Fatih Tekke bu ilçede doğmuştur Tarih boyunca pek çok bakan ve vekiller yetiştiren bir ilçe olarak ün yapmiştir Tarihçesi Köprübaşı ilçesinin tarihçesi ve ilk yerleşmeler hakkında bilimsel bir literatür yok denecek azdır Eldeki tarihi bilgilere göre Trabzon’un fethinden sonra Orta Asya’dan gelen çeşitli Türk kavimleri Trabzon’a gelerek boş buldukları yerlere yerleştirilerek buraları iskan etmişleridir Köprübaşı iskana açılmadan önce çok sık ve gür ormanlarla kaplı idi Ağaçların sıklığından dolayı güneş toprağı ısıtmazdı Of ilçesine yerleşen Türk kavimlerinden bir aile; Of ilçesi ile Köprübaşı arasında bulunan Kozalak Dağı denilen tepeyi aşarak bugünkü Köprübaşı ilçesine bağlı Fidanlı Mahallesi’nde Tekke mevkisinde Kuzgun Irmağı denilen yerde ormanın içinde güneşten ara bir yerde bir baraka yapmak suretiyle buraya yerleşmiştir Bu yerleşim yeri güneşten ara yer diye adlandırıldığından bilahare Köprübaşı denilen ve ilk iskan edilen bölgeye Güneşara adı verilerek uzun yıllar bu şekilde adlandırılmıştır Daha sonra Şarki ve Garbi Güneşara olmak üzere iki muhtarlığa dönüştürülmüştür Bölgenin merkezinden akmakta olan ve kaynağı merkezden 40 km uzakta yaylalarda bulunan Manahoz Deresi etrafında yerleşen halkın, yayaların geçişini sağlamak üzere mevcut Manahoz Deresi üzerinde çok sayıda köprü yapmak suretiyle ve bu köprülere çeşitli adlar verilerek ( baş köprü, büyük köprü, orta köprü vb ) bilahare Sürmene ile Köprübaşı arasında en son yapılan köprüye köprülerin başı denilmek suretiyle, Güneşara denilen yerleşim yeri “ Köprübaşı “ adını almıştır Köprübaşı 1929 yılında 15 köyden oluşan Bucak teşkilatına dönüştürülerek bucak olmuştur Fidanlı, Akpınar ve Gündoğan Mahallelerinin tüzel kişiliklerinin birleştirilmesi ile 1965 yılında Köprübaşı Belediyesi kurulmuştur 5 Mayıs 1990 tarihinde 3644 sayılı kanunla Sürmene İlçesinden ayrılarak yeni bir ilçe olarak kurulmuş olup; 12 Ağustos 1991 tarihinde ilk Kaymakamı göreve başlamıştır Coğrafi Yapısı Köprübaşı; kuzeyden Sürmene İlçesi, güneyden Bayburt İli, Doğusundan Çaykara, Of ve Dernekpazarı ilçeleri, batısında Sürmene ilçesine bağlı Küçükdere Bucağı ile komşudur Köprübaşı İlçesinin 9 mahallesi ve 4 köyü vardır Köyleri: Arpalı, Güneşli, Çifteköprü,Yağmurlu; Mahalleleri : Akpınar, Fidanlı, Gündoğan, Yılmazlar, Büyükdoğanlı, Küçükdoğanlı, Emirgan ,Dağardı ve Konuklu) İlçe merkezinde rakım 220 metredir İlçenin yüzölçümü ise 132 km2 dir Trabzon İlini Bayburt İline bağlayan en kısa karayolu ilçeden geçmektedir Mahalle ve köylerin ilçe merkezine uzaklıkları: Beşköy 3 km Arpalı Köyü 27 km Çifteköprü Köyü 5 km Güneşli Köyü 7 km Yağmurlu Köyü 7 km Akpınar Mahallesi - Fidanlı Mahallesi - Gündoğan Mahallesi - Büyükdoğanlı Mahallesi 7 km,Küçükdoğanlı Mahallesi 5 km, Dağardı Mahallesi 9 km, Emirgan Mahallesi 15 km,Konuklu Mahallesi 4 km, Yılmazlar Mahallesi 9 kmdir Büyükdoğanlı köyü oldukça yüksek ve engebeli bir arazi yapısına sahiptirKöyün ulaşımı kışın sekteğe uğramakla beraber yolu stabilizedirKöy bir dağın yamacınakurulmuş olup köy halkı geçimini zor şartlardaki tarım ve hayvancılıktan karşılamaktadır İlçenin Köprübaşı Merkez Belediyesi ile Beşköy Belde Belediyesi olmak üzere 2 adet belediyesi bulunmaktadır İlçede toplu yerleşim alanlarını oluşturan köy ve mahalleler ayrı ayrı dağınık bir şekilde yerleşim alanlarına sahiptir Bu da yörenin meyilli ve dik yamaçlı olmasından kaynaklanmaktadırKöprübaşı ilçesinin iklimi Doğu Karadeniz Bölgesi’nin iklim özelliklerini taşımaktadır Yazları serin, kışları ise ılık geçer Her mevsim yağış görülmektedir Bölgede güneyden kuzeye doğru akan Manahoz deresi bulunur Bu dere ilçenin en önemli akarsuyu durumundadır Yeni Yayla ve Gezge kuronlarından doğar, Madur Dağının eteklerinden çıkan en bol kolu alır Hamzaağa Yaylasından doğan ikinci kolla Arpalı Köyü’nde birleşerek kuzeye doğru akmaya devam eder Doğuda Sultanmurat yamaçlarından akan Vartan ile, batıdan akan Vizera deresi, Ehşoho deresi, Çifteköprü deresi ve Ormanseven deresini alarak Sürmene ilçe merkezinden Karadeniz’e dökülür İlçede arazi yapısı yamaç ve dağlıktır Dağlar ilçenin güneyinde doğu- batı doğrultusunda uzanırlar Dağlar ormanla kaplıdır İlçede en önemli yükseltiler Manahoz Vadisi ve Küçükdere Vadisi arasında Kuzeyden güneye doğru artarak yükselen sırtlardır Bu yükseltiler sırası ile; Ayluka Tepesi, Yeniyol Tepesi, Kangeller Tepesi, Harman Kayalıkları Tepesi ve güneyde yörenin ve ilçenin en yüksek yeri ve simgesi olan Madur dağıdır (Yükeskliği 2742 metre ) Ekonomik Yapısı İlçede en önemli gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır Tarım ürünü olarak fındık, çay ve mısır başlıca ekilen ürünlerdir Son yıllarda kivi yetiştiriciliği de yaygın olarak yapılmaya başlanmıştır Genel olarak büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır Köy ve mahallelerde yaşayan hemen herkesin evinde hayvancılık yapılmaktadır Gelir kaynaklarından birisi de ağaç işleri ve el sanatlarıdır Beşik yapımı, kaşık yapımı ile uğraşıp geçimini sağlayan pek çok kisi bulunmaktadır İlçede insanların bir arada çalışıp üretim yapabileceği fabrika vb üretim tesisi bulunmamaktadır Ekilen alanların az olması beraberinde geçimin güçlüklerini getirmektedir Bu nedenle cogunlukla İstanbul, İzmit, Samsun , Sakarya ve Zonguldak’a gurbete gidilmektedir İlçeye bağlı Harmantepe Yaylası tarihi bir öneme sahiptir 1916 yılında Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi’ni işgal eden Rus Ordusuna karşı verilen savaşta Sultanmurat ve Harmantepe’de büyük savaşlar yaşanmış ve Rus ordularının sahildeki kuvvetleriyle birleşmesi bu cephelerde önlenmiştir Harmantepe’de şehit düşen askerlerimiz için her yıl 29 Haziran tarihinde anma törenleri tertiplenmektedir Yaylaları İlçenin güneyinde doğu – batı ekseninde uzanan dağ eteklerinde 1750 – 2200 metre yüksekliklerde yaylalar vardır Bu yaylaların denize doğru alçalan kesimleri, özellikle vadi yamaçları ormanlarla kaplıdır Yaylalar geniş otlakları, temiz havası ve soğuk suları nedeni ile yaz aylarında hayvancılıkla geçinen halkın uğrak yerleridir Mayıs ayından Eylül ayının sonuna kadar bu yaylalar canlılığını korur Köprübaşı İlçesine bağlı olarak; Soğuksu , Ebeler, Küçük Kangel, Harman, Ağaçbaşı, Yangın, Vizera, Mincena (Bu yaylalar Yedipare Mincena Yaylaları olarak bilinir) Sulak, Köşk, Kutlusu, Taşlı ve İsmailağa yaylaları bulunmaktadır