Aksaray Gelenek Ve Görenekleri

TEL KIRMA (BARTIN) İŞİ







Tel Kırma Hakkında Genel Bilgi ve Gelişim Evreleri:

Tel Kırma değişik ve güzel bir işleme çeşididir Kumaş kasnağa gerilerek çalışılırİşleme yapılırken tel makas kullanılmadan kıvrılarak koparıldığı için bu ismi almıştır XVIIIyy dan bu yana yapılmaktadır

Bu işlemenin diğer adı da Bartın işidir Bartın Zonguldak ilinin en büyük ilçesidir Bu işleme ilk defa Bartın’da yapılmış, gelişmiş ve yayılmıştır Bu nedenle işlemeye ilçenin adı verilmiştir Tel-kırma işine Bartın’da (Tel işi) denilmektedir Tel-kırma işinden başka telle işlenen “tel takma” işi vardır İşleme teknikleri yönünden birbirlerinden farklıdırlar Tel-kırma işinde her puandan sonra tel elle kırılarak koparılır Tel takma da tel sarılarak işlenir Tel-kırma işi ilk zamanlar çarşaf, kırlent, yastık örtüsü, bohça ve çeşitli örtüler üzerine işlenmekteydi Desen için dantellerde örnek alınırdı Örn: Sarhoş sokağı, kaymak tabağı, lale ve bal yaprağı gibi

Bartın’da evliliğe aday her genç kız bu işlemleri yapmakla zorunlu hissederdi Günümüzde bu şekli değişmiş olup daha kolay işlemeler yapma yoluna gidilmiştir Tel-kırma işlemesinde kullanılan teller madensel telden yapılır Görünüşü ve genişliği gelin teline benzer tırnakların arasında hafif sağa sola bükmeyle kırılır Tel-kırma işi özel bir iğne ile işlenir İğnesi yassı ve kısadır, baş kısmı geniş olup uca doğru incelir 2,5-3 cm boyunda ve tül deliklerin içerisinden geçebilecek genişliktedir İğnenin geniş tarafında ve enine doğru iki uzun delik vardır tel bunların içerisinden geçer İğne altın, gümüş veya pirinç gibi madenlerden yapılır

UYGULANDIĞI YERLER:

Şal, kemer, gece çantası, baş örtüsü , yatak örtüsü, fantezi giyimler ve dekoratif süslemelerdir (Abajur, pano, paravan, kutular vb)

KULLANILAN KUMAŞLAR VE ÖZELLİKLERİ:

a)İpliği sayılabilen seyrek dokunmuş ve sert olmayan kumaşlar tercih edilir Örneğin: Tülbent, mermerşahin, şifon, havayan, jarjet, grepdemur

b)Keten, ipek ve naylon tüllerdir

Keten tül, sağlamlık ve işlemeye uygunluğu yönünden tercih edilir

DESEN İÇİN FAYDALANILAN KAYNAKLAR:

Kanava desenleri, goblen, dantel ve hesap işi desenleridir



TEL KIRMA YAPILIRKEN DİKKAT EDİLECEK TEKNİK ESASLAR





1-Kumaşın en ve boy ipliklerinin aynı olması

2-Tül deliklerinin muntazam olması

3-Tül deliklerinin fazla sık olmaması

4-Tel kırma iğnesinin iki yanının keskin olmaması

5-Kumaşın kasnak bezi kullanılarak gerilmesi

6-Telin iğneye tekniğine uygun geçirilmesi

7-Telin kıvrıntı yapmaması için iğneye kısa geçirilmesi

8-Telin kıvrıldığı zaman tırnakla değil parmaklar arasında düzeltilmesi

9-İşleme esnasında her kıvrılan telin kumaşa tırnakla yerleştirilmesi

10-İşleme esnasında telin avuç içerisinde değil, daima dışında ve düz olarak tutulması
Biten işlemenin üzerine kararmaması için kızgın ütü basılmaması