Edirne Hakkında Bilgi

Edirne Hamamları


Edirne hamamları konusunda başta Evliya Çelebi olmak üzere Abdurrahman Hıbri Efendi, Osman Nuri Peremeci ve Rıfkı Melûl Meriç bilgi vermektedir Evliya Çelebi Edirne’de 3150 hamamın bulunduğunu yazmışsa da, bu sayının biraz abartılı olduğu açıkça görülmektedir ONuri Peremeci, şehirdeki on beş hamam ile ilgili bilgiler vermektedir Ardından da bu hamamlardan Abdurrahman Hıbrı Efendi’nin zamanına gelememiş, bunlar dışında on beş hamamın daha oluğunu ileri sürmüştür Rıfkı Melul Meriç de on sekiz hamamın daha olduğunu, ancak bunların on dokuzundan hiçbir iz kalmamış olduğunu ileri sürmüştür Ona göre Edirne’de otuz beş hamam yapılmıştı
Günümüzde Edirne hamamlarının büyük bir kısmı yıkılmış, bazıları satılmış ve ortadan kalkmıştır Bunlardan; Kasım Paşa Hamamı, Sultan Beyazıt Hamamı, Ağa Hamamı, Yıldırım Hamamı, Fil Hamamı, Yeni Hamam, Hıdır Ağa Hamamı, Mahmut Paşa Hamamı, Büyük Hamam, Çıngıllı Hamam, Saruca Paşa Hamamı, Ağaç Pazarı hamamı, Taşlık Hamamı, Kadı Asker Hamamı, Bizans döneminden kaldığı söylenen Çukur Hamam, Yerekan Hamamı, Delikli Kaya Hamamı, Dere Hamamı, Kilimli Hamam, Hundi Hatun Hamamı, Yahşi Fakih Hamamı, Rum Mehmet Paşa Hamamı, Zen-i İbrahim Hamamı, Ahi Çelebi Hamamı, Oğlanlı Hamam, Tahmis Hamamı, Hıdır Ağa Hamamı, Çuhacılar Hamamı günümüze gelememiştir


Tahtakale Hamamı (Merkez)

Murat, Darülhadis Camisi’ne vakıf olarak 1434- 1435’de yaptırmıştır

Günümüze oldukça iyi bir durumda gelen bu hamam aynı zamanda Edirne’nin en büyük hamamıdır Camekanlı kâğir çifte hamam plan düzeninde yapılan hamamın erkekler bölümü kadınlar bölümüne göre daha büyüktür Yapı tekniği olarak duvarları üç sıra tuğla ve bir sıra taş dizisinden yapılmıştır Erkekler bölümünün soyunmalık kısmı üç bölümden meydana gelmiştir Bu bölümün üzerinde aydınlılık pencereleri bulunan, köşelerinde içten mukarnasları olan merkezi bir kubbe ile örtülmüştür Ayrıca soyunmalığın ikinci katı asma kat konumunda olup iki katlıdır Bu bölümün ortasına da fıskiyeli bir havuz yerleştirilmiştir Soğukluk ve halvet bölümleri dıştan kiremitli bir kubbe ile örtülmüştür Bu bölümün duvarları moloz taştan yapılmıştır Hamamın güneyinde bulunan halvet kısmı merkezi kubbeyi destekleyen dört yarım kubbe ile örtülmüştür Aynı zamanda bu bölüm dört eyvan plan düzenindedir Hamamın kadınlar ve erkeler bölümü arasına külhan, güneyine de su sarnıçları yerleştirilmiştir

Kadınlar bölümüne göre soğukluğu biraz daha küçüktür İki sıra tuğla bir sıra taştan yapılan bu bölüm kare planlı olup üzeri on iki kasnağa oturan bir kubbe ile örtülmüştür Buradan geçilen soğukluğun üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür Halvet ve orta mekan, doğu ve batıdaki iki yarım kubbeli eyvan ile daha da genişletilmiştir Bu bölümün güneyindeki bir kapıdan da hamamın özel yıkanma bölümlerine geçilmektedir

Tahtakale hamamı günümüzde özel bir mülkiyette olup kullanılmaktadır


Mezit Bey Hamamı (Merkez)

Edirne, Eski Cami’nin batısında olan Mezit Bey Hamamını Eflak’da Macar Hunyadi Janos ile yapılan savaşta şehit düşen Mezit Bey yaptırmıştır ONuri Peremeci bu hamamın yapılış tarihi olarak l441-1442 tarihini ileri sürmüştür Ancak Mezit Bey’in l442’de şehit olduğunu göz önüne alırsak hamamın bundan biraz daha önce yapılığını düşünebiliriz

Kesme taş ve tuğladan tek hamam olarak yapılan hamam soyunmalık, soğukluk ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiş olup üzeri kubbe ile örtülmüştür Hamamın yamuk plan düzenindeki camekan bölümünün çevresine ahşap sütunlu bir sundurma eklenmiştir Buradan geçilen soğukluk çapraz tonoz örtülü olup, sıcaklığın çevresine kurnalı bölümler sıralanmıştır Sıcaklıkta kare planlı, üzeri kubbeli iki halvet kısmı bulunmaktadır Hamamın dışına da külhan yerleştirilmiştir

Hamam bir gün kadınlara bir gün de erkeklere hizmet vermiştir


Sokullu Hamamı (Merkez)

XVIyüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilen hamam, Osmanlı mimarisinin en güzel eserlerinden birisidir Çifte hamam plan düzenindedir Sonraki yıllarda bu hamamın yanına yapılan Taş Han ona bitiştirilmiştir

Hamamın kadınlar ve erkeklere ait bölümlerinin girişleri ayrı ayrı yerlerdedir Hamamın doğu yönündeki sivri kemerli sütunlu görkemli bir girişle erkekler bölümünden soğukluk bölümüne girilmektedir Bu bölümün çift kanatlı giriş kapısının üzerindeki yay kemerin içerisinde biri ters diğeri düz olmak üzere renkli taşlardan palmet motifleri yerleştirilmiştir Ancak daha önce burada var olan kitabe günümüze gelememiştir

Soğukluk bölümünü tromplu merkezi bir kubbe örtmekte olup buradaki kubbe yanlardaki tonozlarla desteklenmiştir Hamamın duvarları iki dizi tuğla ve bir dizi de kesme taş ile örülmüştür Aynı zamanda dış duvarlar dar silmelerle sona erdirilmiştir Kadınlar ve erkekler kısmının soyunmalıklarının üzerleri, sekizgen aydınlık fenerli, on iki kasnaklı birer kubbe ile örtülmüştür Kadınlar bölümünün soyunmalığı diğerine göre daha küçük ve sadedir Buradaki kare mekanın üzeri pandantifli kubbe ile örtülmüş, içten kubbe eteği palmet motifleri ve kalem işleri ile bezenmiştir Hamamın her iki bölümünün halvet kısımları yüksek kasnaklı pandantifli kubbelerle örtülmüştür Ayrıca halvette özel yıkanma hücreleri bulunmaktadır Bunlardan kadınlar bölümünde olan kurnaların ilginç bir görünümü vardır Bu kurnalar gelin ve kaynana kurnaları olarak isimlendirilmişlerdir Kaynana kurnası daha büyük ve gösterişli, gelin kurnası ise daha küçük ve zarif görünümdedir

Hamam özel kişi mülkiyetine geçmiş IIDünya savaşı sırasında bir ara hamam işlevinden uzaklaşmış ve ot deposu olmuş, bu arada içerisindeki mermer taşları yok olmuştur Savaş sonrası onarılmış ve Edirne’de günümüzde hamam işlevini sürdürmektedir

1960’lı yıllarda Sarayiçi’ne giden yolu genişletmek ve burada bir meydan yapılmak amacıyla hanın yıkılmasına girişilmiş, ancak çalışmalar durdurulmuştur Bununla beraber hanın ve hamamın cephe görünümleri kısmen yıkılmış ve bugün garip bir hamam görünümü ortaya çıkmıştır


Saray Hamamı (Merkez)

XVyüzyıla tarihlendirilen bu hamamın Sultan IMurat döneminde yapıldığı sanılmaktadır Bununla beraber hamamın tarihi tartışmalı olup bu konuda kesin bir yargıya varılamamıştır Hamam Saray-ı Atik’in (Eski Saray) bir bölümünü oluşturmaktadır Sonraki dönemlerde halka açılmış, Selimiye Camisi’nin yapılmasından sonra da hamamın geliri camiye vakfedilmiştir

Çifte hamam plan düzeninde yapılan hamam kesme taş ve tuğladan son derece özenli bir işçilikle yapılmıştır Kadınlar ve erkekler kısımlarının üzeri kubbelerle örtülmüştür Duvar kalıntılarından ve kubbe eteklerindeki izlerden hamamın yapıldığı ilk devirlerde son derece güzel malakari süslü olduğu anlaşılmaktadır

Balkan Savaşı sırasında yıkılmış ve günümüze harap bir durumda gelmiştir Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmektedir


Beylerbeyi Hamamı (Merkez)

Murat Döneminde Beylerbeyi Yusuf Paşa yaptırmıştır Yusuf Paşa burada cami, imaret, türbenin yanı sıra bu hamamı da yaptırmıştır XVyüzyılın ilk yarısına tarihlendirilen hamamın, caminin yapım tarihi olan 1429 ile eş zamanda yapıldığı sanılmaktadır

Beylerbeyi hamamı kesme taş ve tuğladan yapılmıştır Uzun süre yapı topluluğu harap bir durumda kalmış, sonradan cami restore edilmiştir Bugün hamam yarı yıkık durumdadır


Gazi Mihal Bey Hamamı (Merkez)

Gazi Mihal Bey tarafından 1422’de çifte hamam olarak yaptırılmıştır

Kesme taş ve tuğladan yapılmış olan hamamın içerisi malakari süslemeleri ile dikkati çekmektedir Dikdörtgen planlı hamam ılıklık, sıcaklık, ve halvet bölümlerinden oluşmaktadır Sıcaklığın iki tarafında birer eyvan bulunmaktadır Halvet kemerlerle birbirinden dört ayrı bölüme ayrılmıştır Hamamın arkasında boydan boya külhanı uzanmaktadır


İbrahim Paşa Hamamı (Merkez)

Edirne Araplar Mahallesi’nde bir tepenin yamacında bulunan bu hamam İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır İbrahim Paşanın kişiliği ve ne zaman yaşadığı konusunda kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamıştır


Tahtalı Hamamı (Merkez)

Edirne Karanfiloğlu Mahallesi’nde bulunan bu hamam Fatih Sultan Mehmet ve Sultan IIBeyazıt’ın sadrazamlarından Koca İshak Paşa tarafından 1483'te yaptırılmıştır

Hamam girişi ahşap camekanlıdır Günümüze gelemeyen, dikdörtgen planlı bu hamamın yalnızca duvar kalıntıları bulunmaktadır Bunlara dayanarak hamamın taş ve tuğladan yapıldığı anlaşılmaktadır Sıcaklık hamamın ortasında olup diğer bölümler onun etrafında şekillenmiştir


Alaca Hamam (Topkapı Hamamı) (Merkez)

Edirne, Üç Şerefeli Cami’nin batısında bulunan Alaca Hamamın kitabesinden Sultan IIMurat tarafından 1440- 1441’de yaptırıldığı anlaşılmaktadır Günümüzde harap bir halde olan bu hamamın Arapça kitabesi Edirne Müzesindedir

Osmanlı mimarisinde çifte hamam plan düzeninde yapılmış olan hamamın soyunmalık bölümünün temelleri günümüze gelebilmiştir Buna dayanılarak bu bölümün ahşap olduğu sanılmaktadır
XIXyüzyıla kadar faal olan hamam Balkan Harbi'nden sonra terkedilmiştir


Yeniçeriler Hamamı (Merkez)

Edirne Muradiye semtinde bulunan Yeniçeriler Hamamının ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir Hamamın yanındaki Yeniçeriler Kışlası ve Yeniçeriler Camisi’nden ötürü bu isimle anılmıştır

Günümüze gelebilen izlerinden moloz taş ve tuğladan yapılmış olan hamamın güzel bir taş işçiliği olduğu sanılmaktadır

Kum Kasrı Hamamı (Merkez)
Sultan IIMurad veya Fatih Sultan Mehmet döneminde yapıldığı sanılmaktadır
Moloz taş ve tuğladan yapılmış, ılıklık, sıcaklık ve halvet bölümlerinden oluşmaktadır Üst örtüsünde sıcaklık ve halveti ayrı ayrı kubbeler örtmektedir Soğukluk kısmı üç küçük kubbe ile örtülüdür Sıcaklık merkezi bir kubbe ile örtülüdür Bu kubbeler Türk üçgenleri vasıtası ile duvarlar üzerine oturtulmuştur Giriş kısmı yuvarlak kemerli ve dışarı doğru çıkıntılıdır
Günümüzde askeri bölge içerisinde kalan bu hamam harap bir durumdadır


Sokullu Mehmet Paşa Hamamı (Havsa)

Sokollu Külliyesinin bir bölümünü oluşturan hamam cami ile birlikte 1576-1577 yıllarında yapılmıştır

Osmanlı mimarisinde çifte hamam plan düzenindeki bu hamam, kadınlar ve erkekler bölümünden meydana gelmektedir Hamamın erkekler bölümüne çarşı içerisindeki sokakta iki sütunlu bir revaktan girilmektedir Hamamın giriş kapısı sokak seviyesinin biraz üstünde olduğundan buraya birkaç basamakla çıkılmaktadır

Kare planlı, tromplu bir kubbe ile örtülü olan soğukluk kısmı harap durumdadır Duvarlarında nişler bulunan soğukluktan hamamın diğer bölümlerine geçilmektedir Günümüze gelen kalıntılardan halvet bölümünün mermer kaplı olduğu anlaşılmaktadır

Kadınlar kısmı depo olarak kullanılmıştır Bu bölüm erkekler kısmı ile aynı plan düzenindedir Bu bölüme kuzey yönündeki sokaktan girilmektedir Soğukluk kısmı iki yana küçük eyvanlarla açılmış ve üzeri basık bir kubbe ile örtülmüştür Bu bölümden halvet hücrelerine iki ayrı kapıdan girilmektedir

Hamamın arakasında küçük kubbeli ve tonoz örtülü su deposu ile külhana ait olması gereken bazı bölümlerin izleri görülmektedir

Hamamda soğukluklarda kesme taş kullanılmıştır Kadınlar kısmının soğukluk ve sıcaklık bölümleri moloz taştan yapılmıştır Kemerlerde ve ara bölmelerin geçişlerinde de tuğlalara yer verilmiştir

Çifte Hamam (Uzunköprü)

Uzunköprü’deki çifte hamamı Sultan IIMurad yaptırmıştır Kadınlar ve erkekler için ayrı bölümlerden oluşan çifte hamam plan düzenindedir Her iki bölümün ayrı ayrı soyunmalık, soğukluk ve külhan bölümleri bulunuyordu Hamam bütünüyle 530 m2’lik bir alanı kapsıyordu Hamam moloz taş ve tuğladan yapılmıştır

Hamamın kadınlar bölümü yıkılmış, sadece bazı duvarları ayakta kalabilmiştir Erkekler bölümü 1978 yılına kadar işlevini sürdürmüştür Bundan sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün mülkiyetine geçmiştir