Siirt Hakkında Bilgi

Siirt Genel Bilgi [/b]


İl topraklarının büyük bölümü dağlarla kaplı olup, engebeli bir arazi yapısına sahiptir Güneydoğu Torosların uzantıları olan dağların belli başlıları kuzeyde Bekovi Dağı (Doğruyol) (2741 m), doğuda Herakol Dağı (Yazlıca Dağı) (2953 m), güneyinde de Çerrand Dağı (Yassı Dağ) (2280 m)’dır Bu dağ sıraları doğudan güneydoğuya doğru geniş bir yay çizerek Hakkari Dağları ile birleşir Bunların dışında Şeyh Ömer Dağı (1409 m), Kapılı Dağı (2631 m), Koran Dağı (2350 m) ilin diğer yükseltileridir Siirt dağları genellikle çıplak ve yalçın kayalıklar şeklinde olup, yalnızca kuzey yamaçlarında yer yer meşe ağaçlarından oluşan ormanlıklara rastlanmaktadır Bu dağlar Dicle Nehri’ne karışan küçük akarsuların açtığı vadilerle parçalanmıştır

zamanda bugünkü görünümünü kazanmıştır Kırılma ve kıvrılmalarla üst-eosen ve oligosen boyunca aşınarak yarı ova (Peneplen) niteliğini kazanmıştır Bu oluşumlar sırasında Siirt’in güneybatısında çöküntü alanları meydana gelmiştir İlin platoları kuzey bölümündeki Doğruyol, Kurtalan, Kapılı ve Yazlıca dağlarının Botan Suyu ve kollarının açmış olduğu vadilerin yamaçlarında toplanmıştır Bunlar Pervari’de Cemikarı, Ceman ve Herekul Yaylaları ile Şirvan’daki Bacavan yaylasıdır

İlin kuzey ve doğusundaki dağlık kesimlerden güneye ve batıya doğru vadiler yer almaktadır Bu vadilerin en önemlisi Botan (Uluçay) Suyu Vadisi ile Bitlis Çayı Vadisidir Kurtalan Ovası da Bitlis Çayı Vadisinin genişleyen bölümünde yer almaktadır Oldukça dar ve dik olan Behrancı Vadisi de güneydoğudan güneybatıya doğru geniş bir yay çizerek Türkiye-Suriye sınırlarında Habur Vadisi’ne açılır Bunun dışında Siirt’te ovalık alanlara rastlanmaz

İl topraklarından kaynaklanan sular, Dicle Nehri aracılığı ile Basra Körfezi’ne ulaşır Bunların başında Dicle’nin kollarından Garzan ile Botan Suyu (Uluçay), il sınırları dışında Dicle’ye katılan Habur Çayı’nın kollarından Hezil Çayı ile Garzan Çayı, Kezer Çayı, Başur Çayı il topraklarını sulamaktadır

Yüzölçümü 6186 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım Sonuçlarına göre; toplam nüfusu 263676’dır İlin deniz seviyesinden yüksekliği 600 m ile 1600 m arasında değişmektedir

Doğu Anadolu yapraklı orman kuşağı ile Güneydoğu Anadolu bozkır kuşağı arasında kalan Siirt’in doğal bitki örtüsü step (bozkır) görünümünde olup, dağlık alanlarda meşe ağacı topluluklarına rastlanmaktadır

En az yağış Kurtalan’da, en fazla yağış Baykan’da görülür GAP’ın devreye girmesiyle iklimde belirgin bir değişme gözlenmiş, İlkbaharda daha fazla yağış olmuş ve %40’ın altında olan nem oranı yükselmiştirGece ve gündüz arası sıcaklık farkı fazla olup, en yüksek ısı 433 C, en düşük ısı ise -195 Cdir

İlin ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayii, petrol ve ticarete dayalıdır Ekime elverişli alanların kısıtlıdır Bununla birlikte yetiştirilen tarımsal ürünler arasında buğday, arpa, kırmızı mercimek, tütün ve sebze ve meyve gelmektedir İlin en önemli ekonomik etkinliği hayvancılık olup, yaylalarda koyun, kıl keçisi ve yöreye özgü Ankara keçisi yetiştirilip, arıcılık yapılır Hayvancılığa bağlı olarak süt, beyaz peynir ve tulum peyniri üretilir Yörede yetişen sirik isimli bitkinin yardımı ile bir tür otlu peynir yapılır Siirt’te yetiştirilen keçilerin tiftiğinden dokunan Siirt battaniyeleri ülke çapında ün kazanmıştır Ayrıca hayvanlardan sağlanan yün, kıl ve tiftiğin el tezgahlarında işlenmesi ile başta çadır olmak üzere dokuma ürünleri elde edilir

Siirt Meyan Kökü Sanayii ve Ticaret Aş’ye ait tesisler, Kurtalan’da yaprak tütün işletmesi bunların başında gelmektedir

Siirt’in en önemli yeraltı zenginliği petrol ürünüdür Petrol Kurtalan ilçesinde çıkarılmaktadır Ayrıca il topraklarında krom, prit ve bakır yatakları bulunmaktadır Siirt maden suyu kaynakları bakımından da oldukça zengindir Billoris Kaplıcası, Lif Kaplıcası, Hista Kaplıcası, Germiab Kaplıcası bu kaynakların başlıcalarıdır

Siirt, Keldaniler tarafından Keert, Araplar tarafından Esart, Sairt ve Siirt, Süryaniler tarafından da Seert isimleri ile anılmıştır XIXyüzyıl kaynaklarında buradan Sairt, Söört ve Seert olarak söz edilmiştir Bu isimler zamanla Siirt’e dönüşmüştür

Siirt yöresinde yapılan araştırmalar MÖ3000’lerde Hurrilerin buraya yerleştiğini göstermiştir MÖXIIIyüzyılda küçük krallıkların birleşmesi ile oluşan Nairi Konfederasyonu buraya hakim olmuştur Bunun ardından yörede Hubuşkia ve Şupria Krallıkları kurulmuştur Asurlular buraya egemen olmuşlar, daha sonra Kimmerler ve İskitler istila etmişlerdir Şupria Ülkesi diye isimlendirilen yöre MÖVIIyüzyılın sonlarında Medlerin hakimiyetini kabul etmiştir MÖVIyüzyılda Persler buraya hakim olmuş ve Nairi bölgesindeki Satraplarca yönetilmiştir
332’de Anadolu’nun büyük bir bölümünü ele geçiren Büyük İskender Pers hakimiyetine son vermiştir İskender’in ölümünden sonra yöre Seleukosların egemenliğine girmiştir MÖ129’da Partlar buraya hakim olmuş, ardından Romalılar ile Partlar arasında yöre, birkaç kez el değiştirmiştir MS63’te yapılan bir antlaşma ile Siirt yöresi Arsaklılar tarafından yönetilmek üzere Romalılara bırakılmıştır MSVyüzyılda Sasaniler, 637’de de Araplar buraya hakim olmuştur Bundan sonra Emevi ve Abbasi dönemlerinde “Amil” denilen beyler, ardından Ermeni prensleri ve Arap emirleri tarafından yönetilmiştir Bizanslılar 927’de buraya hakim olmuştur XIyüzyılda Bizans’a bağlı olan Philaretos isimli bir Ermeni kral tarafından yönetilmiştir XIIyüzyılda Artuklular yöreye egemen olmuş, XIIIyüzyılda İlhanlılar, XIVyüzyılda Eyyubiler buraya hakim olmuşlardır XIVyüzyılda Artuklular ile Karakoyunlular arasında çekişmeler olmuş ve yöre birkaç kez el değiştirmiştir Şerefhanlar tarafından bir süre yönetilen yöre 1514’te Çaldıran Savaşı’ndan sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır

yüzyıl sonlarında Bitlis vilayetine bağlı Siirt Sancağı olarak yönetilmiş, XIXyüzyıl sonlarında ve XXyüzyıl başlarında etnik kökenli ayaklanmalara sahne olmuştur 26 Eylül 1919 yılında 48 Sayılı Heyet-i Umumiye Kararı ile bağımsız sancak haline getirilen Siirt, Cumhuriyetin ilanından sonra, 1923 yılında il konumuna getirilmiştir

İlde günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Baykan’da Derzin Kalesi, Siirt Ulu Camisi (1129), Çarşı Camisi (Asakir Camisi) (1265), Cumhuriyet Camisi (Hıdrü’l-Ahdar Camisi), Botan Çayı üzerinde Nasreddin Köprüsü (XIIIyüzyıl), Baykan’da Dört Ulular Köprüsü, İbrahim Hakkı Türbesi (XVIIIyüzyıl), Sultan Memduh Cami ve Türbesi, İbrahim Bey Camisi, Veysel Karani Cami ve Türbesi, Şirvan’da Saman Köprüsü, Saat Kulesi, Siirt Evleri bulunmaktadır