Sadrazamlar

Tevfik Paşa (1845 - 1936)



Tam adı AHMED TEVFİK PAŞA Son Osmanlı sadrazamı, Anadolu'da Mustafa Kemal (Atatürk) önderliğinde yürütülen Kurtuluş Savaşı'na yakınlık duymuştur Kırımlı Ferik İsmail Hakkı Paşa'nın oğluydu Davutpaya 2 Süvari Alayı'nda subayken askerlikten ayrılarak (1865) babıali Tercüme Odası'na girdi 1872'den sonra çeşitli dış görevlerde bulundu; bu arada Atina ve Berlin'de elçilek yaptı 1895'te hariciye nazırı oldu 1908'de IIMeşrutiyet'in ilanından sonra Meclis-i Ayan üyeliğine atandı


31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) olarak bilinen ayaklanma sırasında istifa eden Hüseyin Hilmi Paşa'nın yerine sadrazamlığa getirildi (14 Nisan) Ayaklanmayı yatıştırmaya ve Selanik'te toplanan Hareket Ordusu'nn İstanbul'a girişini engellemeye çalıştı Hareket Ordusu'nun İstanbul'a girerek denetimi eline geçirmesi ve II Abdülhamid'in tahttan indirilerek yerine V Mehmed'in geçirilmesinden sonra istifa etti (5 Mayıs); daha sonra Londra elçiliğine atandı


Osmanlı Devleti'nin I Dünya Savaşı'na girmesinden sonra İstanbul'a dönerek Meclis-i Ayan üyeliğine atandı Ahmet İzzet Paşa'nın istifasının ardından ikinci kez sadrazamlığa getirildi (11 Kasım 1918) Bu sırada I Dünya Savaşı'ndaki yenilginin ardından Osmanlı topraklarının itilaf güçlerince kısmen işgalini öngören Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) imzalanmıştı İtilaf donanması ve Yunan gemileri 13 Kasım'da İstanbul'a girdi Padişah Aralık 1918'de Meclis-i Mebusan'ı dağıttı



Tevfik Paşa 13 Ocak 1919'da padişaha yakın kişilerden oluşan yeni bir hükümet kurdu 24 Subat'ta hükümeti yenileyerek kabineye İngiliz ve Fransız yanlılarını da aldı Ama bu değişikliklerin Hürriyet ve İtilaf Fırkası'nı yeterince tatmin etmemesi üzerine 3 Mart 1919'da istifa etmek zorunda kaldı Paris Barış Konferansı'nda (1919) Osmanlı heyetine başkanlık ettikten sonra 21 Ekim 1920'e Damat Ferit Paşa'nın yerine yeniden sadrazamlığa getirildi Bu görevdeyken Ankara Hükümeti'yle ilişki kurmaya çalıştı


Ve Londra Konferanksı'na (*) (21 Şubat-12 Mart 1921) birlikte katılmayı önerdi, ama Mustafa Kemal'in bunu reddetmesi üzerine konferansta Ankara Hükemeti'ni Bekir Sami Bey, İstanbul Hükümeti'ni ise Tevfik Paşa'nın başkanlığındaki heyetler temsil etti Tevfik Paşa konferansta Türkiye'nin tek temsilcisini Ankara heyeti olduğun söyleyerek sözü Bekir Sami Bey'e bıraktı Mart 1922'de hariciye nazırlığı görevini de üstlenen Tevfik Paşa, TBMM'nin 1 kasım 1922'de saltanatı kaldırmasından sonra istifa etti (4 kasım 1922) 1934 soyadı Kanunu'ndan sonra Oktay soyadını aldı