Çin ve Hindistan,Eski Yunan

Çin ve Hindistan,Eski Yunan Çin ve Hindistan

Çin'in kendine özgü geleneksel mimarisi yüzyıllar boyunca değişmemiştir Çin mimarisinin, Çinliler'in doğayla uyum içinde olmaya gösterdikleri özeni yansıttığı söylenebilir Mimarlığın gelişmesinde Çinliler'in dinsel inanışlarının ve felsefelerinin de etkisi olmuştur Pagoda denen, cennete doğru uzanıyormuş izlenimi veren tapınakları buna örnektir Çin' de tapınaklar ve evler genellikle ahşaptan yapılır ve çinilerle süslenirdi Çatı çatıldıktan sonra, ahşap iskeletin arasına duvarlar örülürdü Song (960-1279), Ming (1368-1644) ve Mançu (1644-1911) hanedanları dönemlerinde sanat ve mimarlık alanlarında önemli gelişmeler oldu Song hanedanının başkenti olan Hangzhou'da dört beş katlı konutlar, tapınaklar ve teraslar, yüksekliği 110 metreyi bulan pagodalar yapıldı Ming hanedanı imparatorlarından Yanglo, başkenti Pekin'e taşıyarak orada Cennet Tapınağı ile imparatorun oturduğu "Yasak Kenf'te saraylar yaptırdı İÖ 214'te yapılan 2400 km uzunluğunda, 9 metre yüksekliğinde bir koruma duvarı olan Çin Şeddi, dünyanın en ilginç mimarlık yapıtlarındandır
Hindistan'daki yapıların birçok yabancı öğeyi özümsediği görülür İlk Buda tapınakları mezarların üzerini örten ve tümülüs adı verilen toprak yığınlarından oluşuyordu Daha sonra çoğu kayalara oyularak yapılmış tapınaklar ortaya çıktı 10 yüzyılda Müslümanların gelişiyle camileri örten kubbelerin çatı örtüsü olarak kullanımı yaygınlaştı Tapınakların çok sayıda kubbesi olabiliyor, bazen de piramit biçiminde görkemli kuleler yapılıyordu Buda heykellerine ve kabartmalara yapının kendisinden daha çok özen gösteriliyordu İndus Irmağı vadisinde yapılan kazılarda İÖ 2000'lerden kalma ızgara planlı, merkezi ısıtması ve kanalizasyon sistemi bulunan Mohenco-daro ve Harappa kentleri ortaya çıkarıldı
Hint mimarlığının tipik özelliklerini taşıyan örneklerden biri Agra kentindeki Tac Mahal'dir

Eski Yunan

Günümüzden 3000-2000 yıl önce Girit'te, Makedonya'da ve Doğu Akdeniz kıyılarında gelişen Eski Yunan uygarlığı Ortadoğu ülkelerinden Güney İtalya'ya kadar geniş bir alanda etkili oldu Girit'te Minos uygarlığı döneminde, Tunç Çağı'nın kültür merkezi olan Knossos kentinde Knossos Sarayı yapıldı Canlı duvar resimleri, salonları, iç avluları, merdivenleri ve sütunlarıyla yer yer dört, beş katlı olan bu saray o zamana kadar yapılanların en büyüğü ve görkemlisiydi İÖ 1300'lerde güçlü bir krallık kuran Mikenler'in Minos uygarlığına son vermesinden sonra da Mora Yarımadası'nda sarp kayalıklara kurulmuş Tiryns ve Miken kentlerinin kalıntıları parlak bir uygarlığın izlerini taşır Eski Yunan uygarlığının doruğu sayılan Atina'da İÖ 5 yüzyılda büyük yazarlar ve filozoflar yetişti; görkemli tapınaklar, saraylar yapıldı, yeni kentler kuruldu Mimarlar, Eski Mısır'da olduğu gibi düz kirişlerden ve sütunlardan yararlanarak, yapılarda kusursuz bir uyum ve bütünlük yarattılar

En özenli yapılar tapınaklardı Dikdörtgen biçimli Eski Yunan tapınaklarında tanrı ve tanrıça heykellerinin bulunduğu özel bir oda, onun arkasında hazine odası adı verilen daha küçük bir bölüm olurdu Yapının iki ucunda da dışa doğru uzanan, "revak" adı verilen geniş bir çıkma bulunurdu Tapınak basamaklarla çıkılan bir tabana oturtulur, çevresi çatıyı taşıyan sütunlarla donatılırdı Eski Yunan mimarlığında İÖ yaklaşık 750-500 arasında Dor ve İyon mimari üslupları egemendi

Dor düzenindeki yapılar basık ve sağlam görünüşlü, yukarı doğru daralan sütunları kalın, sade ve sık aralıklıydı Sütun gövdesinde keskin kenarlı ve çok derin olmayan yivler vardı Dor düzeninde yapılmış tapmakların ve anıtsal yapıların en yoğun olduğu bölgeler Yunanistan Yarımadası, Sicilya ve Güney İtalya'dır Bu üslubun en güzel örneklerinden biri Atina'daki Parthenon Tapınağı'dır Bilgelik, beceri ve savaş tanrıçası Athena için yapılan bu tapınak, eski kentin (Akropolis) ortasında yükselen bir tepenin üzerindedir Tapınaktaki en güzel yapıtlardan biri de heykelci Pheidias'ın altın ve fildişinden oyduğu,
yaklaşık 12 metre yüksekliğindeki Athena heykelidir Tepenin eteğinde toplantıların yapıldığı agora adı verilen geniş alan, kentin siyasal ve ticari etkinlikleri açısından son derece önemliydi

Anadolu kıyılarında ise İyon düzeni egemendi İyon düzeninde sütunlar düz, Dor sütunlarından daha yüksek, yivleri daha derin ve sık aralıklı, sütun başlıkları kıvrımlı ve daha zariftir Efes (Ephesos) kentindeki Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan Artemis Tapınağı İyon düzeninde yapılmıştır Arkeolojik kazılardan anlaşıldığına göre bu mermer tapınağın iki sıra dizilmiş 127 sütunu vardı 13 basamakla çıkılan bir taban üzerinde yükselen sütunlar 18 metre yüksekliğindeydi Sütun tabanı, sütun başlıkları, friz kuşağı olağanüstü güzellikte oymalar ve kabartmalarla süslenmişti

Eski Yunan mimarlığında, İyon düzeninden yalnızca sütun başlığının biçimiyle ayrılan Korint düzeninde başlık, devedikeni yaprak-lanyla donatılmıştır
Eski Yunan yapılan daha sonraki çağlarda özellikle Romalılar'ca taklit edildi Bu etkinin belirgin olduğu çağdaş yapıların en ünlüleri ABD'nin başkenti Washington'daki Beyaz Saray ile Londra'daki British Museum'dur

__________________