Cevap : Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri - 1

**Şengül Şirin** · 06-16-2009

II HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ ve GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ
Haftalık çalışma süresi ve bunun dağıtılmasında uyulması gereken esaslar 4857 sayılı İş Y

m

63 ile düzenlenmiştir

Buna göre;
“Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir”

A Haftalık Çalışma Süresi
4857 sayılı İş Y

m

63/1, çalışma süresinin haftada 45 saat olduğunu hükme bağlamıştır

Buna göre haftalık normal çalışma süresi 45 saattir[10]

İş Y

m

71; temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların haftalık çalışma süresinin 35 saat olduğunu hükme bağlamıştır

Ancak m

71/IV, bu sürenin 15 yaşını tamamlamış çocuklar için haftada 40 saate kadar artırılabileceğini düzenlemiştir

Okula devam eden öğrencilerin eğitim dönemindeki haftalık çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere haftada en fazla 10 saat olabilecektir

Maddenin son fıkrasına göre ise okulun kapalı olduğu dönemlerde haftalık çalışma süresi 35 saatten fazla olamayacaktır

İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m

11 hükmüne göre çalışma sürelerine getirilen sınırlamalar, işyerine ya da yürütülen işlere değil işçilerin şahıslarına ilişkin sınırlamalardır

Çalışma sürelerine getirilen üst sınırlamalar birey olarak işçiyi korumayı amaçlamaktadır

O halde bu düzenlemeler işyerinde yürütülen işlere sınırlama getirmemektedir

Bunun sonucu olarak, bir iş yerinde 24 saat kesintisiz faaliyet gösterilebilir

Ancak işçiler yasada öngörülen sınırlardan fazla çalıştırılamayacağı için işçilerin vardiyalar halinde çalıştırılması gerekir[11]

B Günlük Çalışma Süresi
1 Haftalık Çalışma Süresinin Haftanın Çalışılan Günlerine Eşit Bölünmesi
4587 sayılı İş Y

m

63/1 hükmüne göre haftalık çalışma süresi 45 saattir ve bu süre aksi kararlaştırılmadıkça haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır

O halde Günlük çalışma süresi hesaplanırken haftalık çalışma süresinin çalışılan günlere bölünmesi esasından hareket edilir

Kanun hükmüne göre, kural olarak bu bölünme eşit olarak yapılır

Ancak tarafların aksini kararlaştırma imkânları vardır

Bu, tarafların haftalık normal çalışma süresini (45 saat) aşmamak koşuluyla, bu süreyi haftanın çalışılan günlerine eşit olmayan bir şekilde dağıtmasını ya da yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanmasını kararlaştırmaları ile olur

2 Haftalık Çalışma Süresinin Haftanın Çalışılan Günlerine Farklı Bölünebilmesi ve Denkleştirme Süresinin (Yoğunlaştırılmış İş Haftası) Kararlaştırılabilmesi
4857 Sayılı İş Kanunu m

63/1 ve İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m

4 hükmü ile haftalık çalışma süresinin haftanın diğer iş günlerine eşit ölçüde bölünmesi kuralına esneklik getirilmiş ve taraflara 45 saatlik bu sürenin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılabilmesi olanağı tanınmıştır

Kanun ve Yönetmelik sürenin kural olarak eşit olarak dağıtılacağını belirtmiştir

Ancak düzenlemelerde yer alan “aksi kararlaştırılmamışsa” ifadesiyle tarafların anlaşması halinde eşit olarak bölünme kuralının uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır

Bu düzenleme ile 1475 sayılı Kanun’daki 45 saatlik düzenleme korunmakla birlikte ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler sonucu ortaya çıkan çalışma süresinin esnekleştirilmesi ihtiyacı da karşılanmaya çalışılmıştır

İşverenlerin çağımızın gerektirdiği rekabet gücüne kavuşmalarına da yardımcı olma düşüncesiyle bu esnekleştirme sağlanmıştır[12]

Yasa bu esnekleştirmeye iki sınır getirmiştir

Birincisi günlük azami çalışma süresinin hiçbir şekilde 11 saati aşamaması, ikincisi ise iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresinin haftalık çalışma süresini aşmamasıdır

Bu durumda esneklik iki şekilde uygulanabilecektir;

06-16-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri - 1 II HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ ve GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ Haftalık çalışma süresi ve bunun dağıtılmasında uyulması gereken esaslar 4857 sayılı İş Y m 63 ile düzenlenmiştir Buna göre; “Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir” A Haftalık Çalışma Süresi 4857 sayılı İş Y m 63/1, çalışma süresinin haftada 45 saat olduğunu hükme bağlamıştır Buna göre haftalık normal çalışma süresi 45 saattir[10] İş Y m 71; temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların haftalık çalışma süresinin 35 saat olduğunu hükme bağlamıştır Ancak m 71/IV, bu sürenin 15 yaşını tamamlamış çocuklar için haftada 40 saate kadar artırılabileceğini düzenlemiştir Okula devam eden öğrencilerin eğitim dönemindeki haftalık çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere haftada en fazla 10 saat olabilecektir Maddenin son fıkrasına göre ise okulun kapalı olduğu dönemlerde haftalık çalışma süresi 35 saatten fazla olamayacaktır İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m 11 hükmüne göre çalışma sürelerine getirilen sınırlamalar, işyerine ya da yürütülen işlere değil işçilerin şahıslarına ilişkin sınırlamalardır Çalışma sürelerine getirilen üst sınırlamalar birey olarak işçiyi korumayı amaçlamaktadır O halde bu düzenlemeler işyerinde yürütülen işlere sınırlama getirmemektedir Bunun sonucu olarak, bir iş yerinde 24 saat kesintisiz faaliyet gösterilebilir Ancak işçiler yasada öngörülen sınırlardan fazla çalıştırılamayacağı için işçilerin vardiyalar halinde çalıştırılması gerekir[11] B Günlük Çalışma Süresi 1 Haftalık Çalışma Süresinin Haftanın Çalışılan Günlerine Eşit Bölünmesi 4587 sayılı İş Y m 63/1 hükmüne göre haftalık çalışma süresi 45 saattir ve bu süre aksi kararlaştırılmadıkça haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır O halde Günlük çalışma süresi hesaplanırken haftalık çalışma süresinin çalışılan günlere bölünmesi esasından hareket edilir Kanun hükmüne göre, kural olarak bu bölünme eşit olarak yapılır Ancak tarafların aksini kararlaştırma imkânları vardır Bu, tarafların haftalık normal çalışma süresini (45 saat) aşmamak koşuluyla, bu süreyi haftanın çalışılan günlerine eşit olmayan bir şekilde dağıtmasını ya da yoğunlaştırılmış iş haftası uygulanmasını kararlaştırmaları ile olur 2 Haftalık Çalışma Süresinin Haftanın Çalışılan Günlerine Farklı Bölünebilmesi ve Denkleştirme Süresinin (Yoğunlaştırılmış İş Haftası) Kararlaştırılabilmesi 4857 Sayılı İş Kanunu m 63/1 ve İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği m 4 hükmü ile haftalık çalışma süresinin haftanın diğer iş günlerine eşit ölçüde bölünmesi kuralına esneklik getirilmiş ve taraflara 45 saatlik bu sürenin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılabilmesi olanağı tanınmıştır Kanun ve Yönetmelik sürenin kural olarak eşit olarak dağıtılacağını belirtmiştir Ancak düzenlemelerde yer alan “aksi kararlaştırılmamışsa” ifadesiyle tarafların anlaşması halinde eşit olarak bölünme kuralının uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır Bu düzenleme ile 1475 sayılı Kanun’daki 45 saatlik düzenleme korunmakla birlikte ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler sonucu ortaya çıkan çalışma süresinin esnekleştirilmesi ihtiyacı da karşılanmaya çalışılmıştır İşverenlerin çağımızın gerektirdiği rekabet gücüne kavuşmalarına da yardımcı olma düşüncesiyle bu esnekleştirme sağlanmıştır[12] Yasa bu esnekleştirmeye iki sınır getirmiştir Birincisi günlük azami çalışma süresinin hiçbir şekilde 11 saati aşamaması, ikincisi ise iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresinin haftalık çalışma süresini aşmamasıdır Bu durumda esneklik iki şekilde uygulanabilecektir; __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır