Cevap : Eski Mısır Tarihi

Mısır firavunları çoğunlukla zorba, baskici, savasçi ve acimasiz kisilerdir Bu firavunlarin ortak özellikleri Mısır'in çok tanrıli dinini benimsemeleri ve bu din sayesinde kendilerini tanrılastirmalaridir Ancak Mısır tarihinde bir tek firavun vardir ki, digerlerinden çok farklidir Bu firavun tek bir yaraticiya inanilmasi gerektigini savunmus ve bu yüzden özellikle çok tanrıli dinin kaymagini yiyen Amon Rahipleri ve bunlara destek veren bazi askerler tarafindan büyük baskiya maruz kalmis, sonunda da öldürülmüstür Bu firavun MÖ 14 yüzyilda basa geçmis olan IV Amenofis'tir IV Amenofis MÖ 1375'te tahta çiktiginda yüzyillarin getirdigi bir tutuculuk ve gelenekçilik ile karsilasti Bu döneme dek toplum yapisi ve halkin kraliyet sarayi ile olan iliskileri degismeden gelmisti Toplum dis olaylara ve dinsel yeniliklere kesin olarak kapilarini kapali tutuyordu Tutuculuk, yukarıda da açikladigimiz gibi, Mısır'in dogal cografi kosullarindan kaynaklanmaktaydi

Firavunlarin halka benimsettirdigi resmi din, eski ve geleneksel olan her seye katiksiz bir bagliligi zorunlu kiliyordu Oysa IV Amenofis, resmi dini benimsemiyordu Tarihçi Ernst Gombrich söyle yaziyor:

Eski gelenegin kutsadigi bir çok aliskanligi kaldirip, halkinin, bunca garip bir biçimde betimlenmis sayisiz tanrısina saygi göstermek istemedi Onun için tek bir yüce tanrı vardi, o da Aton'du Aton'a tapti ve onu günes biçiminde imgelestirtti Öteki tanrılarin rahiplerinin etkisinden korunmak için, sarayini bugünkü El-Amarna'ya tasidi

Babasinin ölümünden sonra genç yastaki IV Amenofis, büyük bir baskiya maruz kaldi Bu baskinin sebebi, geleneksel çok tanrıli Mısır dinini degistirerek tek tanrı inancina dayali bir din getirmis olmasi, ve her alanda köklü degisikliklere girismesiydi Ancak Teb önde gelenleri bu dini teblig etmesine müsade etmediler IV Amenofis ve ahalisi Teb sehrinden uzaklasarak Tell El-Amarna'ya yerlestiler Burada "Akh-et-aton" adinda yeni ve modern bir sehir insa ettiler IV Amenofis de "Amon'un Hosnutlugu" anlamina gelen adini Akh-en-aton yani "Aton'a Boyun Egen" olarak degistirdi Amon, çok tanrıli Mısır dininde en büyük toteme verilen isimdi Aton ise, Amenofis'e göre "göklerin ve yerin yaraticisi" idi, ki bu sifatla Allah'i kast etmis olmasi kuvvetle muhtemeldir

Bu gelismelerden hosnut olmayan Amon Rahipleri, ülkenin içinde bulundugu bir ekonomik krizden de faydalanarak Akhenaton'un gücünü elinden almak istediler Düzenlenen bir komplo ile Akhenaton zehirlenerek öldürüldü Ondan sonra gelen firavunlar da hep rahiplerin etkisi altinda kaldilar

Akhenaton'dan sonra basa asker kökenli firavunlar geçti Bunlar eski geleneksel çok tanrıli dini yeniden yayginlastirdilar ve eskiye dönüs için önemli bir çaba harcadilar Yaklasik bir yüzyil sonra da Mısır tarihinin en uzun süre hükümdarlik yapacak firavunu II Ramses basa geçti Ramses, bir çok tarihçiye göre Israilogullari'na eziyet eden ve Hz Musa ile mücadele eden firavundu



Hatcepsut


--------------------------------------------------------------------------------

Tatmosis’in krallığı döneminde tüm piramitler yağmalandı Mısır bir başıboşluk dönemindeydi Tatmosis gömüleceği güvenli bir yer buldu, orası Krallar Vadisi’ydi Krallar Vadisi’ne ilk gömülen kraldır ve burayı gizlice yaptırmıştı Tatmosis cesur bir kumandandı Hiçbir firavunun gidemediği yerlere kadar gitmiştir 5 çocuğu oldu ancak sadece Hatçepsut yaşayabildi Kral seçmek zor bir işti, erkek çocuğu ise yoktu İkinci derece eşlerin de çocukları kral olabiliyordu Hatçepsut Kralın ikinci eşinden olan (yarısoylu) 2Tatmosis ile evlendi Evlendiklerinde Hatçepsut 12, Tatmosis ise 20 yaşındaydı Tatmosis 40 yaşında öldü Zayıf biriydi ve savaşlara bile gitmedi Bu dönem olaysızlık dönemiydi

Nefruri diye bir kızları oldu Hatçepsut 32 yaşındayken eşi öldü ve imar iskan programını başlattı Bir yapı inşa ettirdi, hiçbir kraliçe böyle bir mezar inşa etmemişti Sonra burası tapınak oldu Bu kadın harika işler başarıyordu Babasının enerjisi onda ortaya çıkmaya başlamıştı







Hatçepsut’un heykelleri diğer kralların heykellerinden farklıydı Yanakları dolgun olarak gösterilmiştirHatçepsut babası için iki dikilitaş yaptırdı 95’er metre ve 350şer ton ağırlığında iki dikilitaş yedi ayda tamamlandı 270 kmlik yolda kızaklarla sürüklendi Karnak’ta ayağa dikilmesi gerekiyordu ama nasıl?



Mısır ABD’ye dikilitaş yaptı ama çok zor götürdüler Teknolojileri (demiryolu hatıı ve buharlı makineler) olmasına rağmen dikiltaşı hareket ettirmek dört ay sürdü Bu da muazzam işleri muazzam insanların yapabileceğini akla getiriyor

Hatçepsut, Senmut’ı kızının öğretmeni olarak atadı Ona bazı şanslar ve olanaklar tanıdı Mısır’ın seçkinleri arasında Senmut’ın kendi tapınağı da vardı ancak bu tapınak gizlenmişti

Mısır Hatçepsut sayesinde refaha kavuştu 2Tatmosis’in başka bir eşinden olan oğlu (Hatçepsut’ın üvey oğlu) 3 Tatmosis artık büyümüştü O da kral olmak isteyecekti Hatçepsut, iktidarını sürdürmek için firavun sıfatının aldı Bu sıfatı alan tek kadındır Takma sakal bile takıyordu

Saraydan birisi Hatçepsut için şunu yazmıştır:

“Hatçepsut iki cinsin çıkarlarını birleştirdi Herkes onun önünde eğilmeli”

Hatçepsut soylu kadınların öncüsü demekti

3Tatmosis Hatçepsut’un kral olmasından pek de rahatsız değildi O eğleniyordu ve ordunun başındaydı İkisi de bu durumdan hoşnuttu



Hatçepsut Pant’a bir ticaret seferi yaptı 15 büyük gemi Kızıl Denizde 380 km yol almıştır Tapınağının duvarlarında bu sefer harfi harfina kayıtlıdır Afrika’daki kabile yaşamı ilk defa görülmüş veya dile getirilmiştir Hatçepsut’un Mısır’ı bu işin üstesinden geldi ve başarı kazandı Ancak zendin bir ülke böylesine uzun ve zor bir seferi yapabilirdi

Senmut’un mezarında Hatçepsut’ın taş sandığı bulunmuştur Böyle bir sandık ancak soylu birinin mezarında bulunurdu Sıradan bir insan soylu bir sandık ile gömülmüştü Bu sandık Hatçepsut’ın karliçelik döneminde yapılmıştı Kral sıfatını alınca kendisine yenisini yaptırdı

Senmut ve Hatçepsut’ın sevgili olduğu kesin olarak görülüyor Bu da neden Senmut’un hiç evlenmediğini açıklıyor Bu durum Mısır’da garip karşılanan bir durumdu

Deir El Bahri Tapınağını yapan işçiler dinlendikleri zamanlarda duvarlara Hatçepsut ve Senmut’un aşk yaptığını çizmiş vebirçok resimde beraberken birbirlerine sevgi gösterirken görülüyorlar Mısır bilimcilerin çoğu sevgili olduklarını iddia eder Kimi araştırmacılar bu işin Senmut’ın yaptığını söylüyor ancak bu kanı kabul görmedi

Sahel Adası, Mısır’ın ilan tahtası gibi bir yer olmuştur Haznedar Ti, Hatçepsut’ı bir taşın üstüne resmetmiş Haznedar Ti, Nubialılarla savaşta Hatçepsut’ın da bulunduğunu yazmış Onun orduyla beraberken çok aktif ve idealist bir kadın olduğunu anlatmış

Amonhotep de Hatçepsut’a nasıl sesleneceğini bilememiş, hem kadın hem de kral olduğu için kafası karışmış ve ona tutkusunu belirtmiştir



Hatçepsut’ın tapınağının yanına Senmut’ın yeni bir tapınağı yapılmıştı Bu normal bir durum değildi Senmut hep yanaklarında kırışıklarıyla resmedilmiştir Senmut tapınağına gömülmek istemişti Duvarlarda ölüm kitabından sözler var Tavanda astronomiyle ilgili çizimler var ve bu Mısır’da bir ilk olmuştur



Senmut öldükten birkaç yıl sonra Hatçepsut da ölmüştür Vadidedki en uzun ve derin mezar Hatçepsut’inkidir Hatçepsut’ın mezarına ulaşmak için çalışmalar yapılmıştır fakat çalışmalar gitgide zorlaşmıştır ve mezar odasının girişi de kapalıdır Howard Carter odaya ulaşmıştır ancak bu çok zor olmuştur Duvar kaliteli değildi, kireçtaşıydı Htachepsut’ın mezarında Senmut’ı aradılar ancak bulamadılar İki mumya vardı birisi Hatçepsut ve diğeri de babasıydı Kırmızı quartzdan iki sandık bulundu

3 Tatmosis sonunda firavun oldu Çok başarılı bir savaş adamıydı 17 seferin başında da hep o vardı Muhteşem anıtlar yaptırdı ama inşaatla hiç ilgilenmiyordu Bu açıdan Hatçepsut’la çok iyi anlaştılar Onlar ortak yöneticiler olarak resmedilmiş ta ki Hatçepsut’ın Kırmızı Tapınağı parçalanana kadar Hatçepsut’ın tüm tapınaklardaki adları silindi ve çevresindeki erkeklerin adları yazıldı Bir kadının kral olabileceğini kabullenmediler Tarih yeniden yazıldı Burada Hatçepsut hiç varolmadı Tarih gerçeği bulmanın sadece bir yoludur



Mumyalar bulundu Bunlara Ramses 1, 2, 3, Hatçepsut ve Senmut’ınki de dahildi Senmut’ın resminde gösterilen kırışıklar gözönünde bulundurulunca bir mumya Senmut ile bağdaşıyordu Bu nedenle bu mumyanın Senmut’ın mumyası olma olasılığı büyüktür Ejiptologlar bu mumyaya “yanakları kırışık, bilinmez adam” adını vermişlerdir

Hatçepsut’ın 22 yıllık Hanedanı çok başarılı geçmiştir Kendisinin yetiştirdiği erkekler tarafından hasıraltı edilmişti

3Tatmosis 20 yıllık krallığında neden Hatçepsut’ın izlerini silmeye çalıştı?



Çünkü o bir kadındı ve tek nedeni de buydu Ancak bu gerçek görmezlikten gelinemez En güzel tapınak Hatçepsut’ın tapınağıdır



Ramses


--------------------------------------------------------------------------------



En büyük savaşı başlatan firavundur Ramses savaşmayı biliyordu ancak İsrail Tanrısıyla yaptığı savaşta yenildi

Babası Seti çok başarılı bir adamdı ve tapınaklar yaptırtmıştı Bu tapınaklardan birinde politik bir ifade kullanıldıgı görülmüştür: 'Hükumdarlığımdan çok şey bekleyin'

Ramses 22 yaşında Ebu Simbel Tapınğnı yaptırtmaya başlamıştıç Bu tapınak Dagın içi oyularak yapılmıştır Ramses yaşayan her varlıgın kendinden korkmasını istiyordu

Ebu Simbel ve Ramses'in 4 dev boy heykeli 20 yılda yapıldı Çok az bir teknolojiyle ve bu kadar az zamanda nasıl yapıldı hala bilinmiyor

Nubia'dan Mısır'a geçenler Amon, Ra, Thoth ve Ramses'in bu heykellerinden korkuyordu

Ramses eşi Nefertari'ye de tapınak yaptırdı ve 'Güneşin parladıgı kadın' yazıdırttı

Teb'de tapınaklar inşa etti Memfis'teki yönetimi ve başkenti Delta bolgesine taşıdı Bu bölge sulaktı ve askeri harekata geçmek için uygun bir yerdi Daha sonra Pi-Ramses adında yeni bir şehir yarattı 25 yaşında en buyuk profesyonel orduyu oluşturdu 25000 piyadeden oluşuyordu