1948

1948

1 OCAK - içişleri Bakanlığında 14 ilçenin kurulması (Samandağı, Çayıralan, İmranlı, Mengen, Güney, Keçiborlu, Yeşilhisar, Çamardı, Gazipaşa, Çaykara, Germencik, Fındıklı, Kınık, Hacıbektaş) kanunlaştı
19 OCAK - Eskişehir Hükümet konağı hizmete açıldı
25 OCAK - Kurtuluş Savaşı komutanlanndan Şark Fatihi olarak ad dinlan, şair ve edip Orgeneral Kazım Karabekir (Doğ: 1882) öldü
30 OCAK - Akbank TAŞ Adana'da kuruldu *
20 şubat - Bulgarlar tarafından iki uçağımızın düşürülmesi karşısında nota verildi
1 MART - Suat Hayri Ürgüplü'nün Yüce Divan'da mahkemesine b landı
16 MART - Kapıdere'de (Maraş-Malatya sinin) deprem Nurhak ve Doğanşehir'de daha şiddetli hissedilen sarsıntının merkez üssü, Gölbaşı çukurluğu
20 MART - Kurtuluş Savaşı komutanlanndan Korgeneral Naci (Doğ: 1875) öldü
l NİSAN - İstanbul'da Güzel Sanatlar Akademisi yandı
l MAYIS - İstanbul'da; Sedat Simavi (1896-1953), ileride Türkiye'nin yüksek tirajım yapacak olan 'Hürriyet Gazetesi'ni kurdu Gazetenin ilk sayısmda 'İktidar' ve 'Muhalefet' liderlerinin yazışı yer aldı
Sedat Simavi'nin 151948 tarihli yazısı:
"Bu Gazete
Hürriyet'in programı kısadır Memleketinizde gelişmeye başlayan demokrasi zihniyetim kökleştirmek ve müdafaa etmek için ortaya atılıyoruz ve demokrasinin memleketimizin bünyesine en uygun bir rejim olduğuna iman etmiş bulunuyoruz
Demokrasinin müdafili olduğumuzu ileri sürmekle Demokrat Parti'nin körü körüne taraftarlığım ve Halk Partisi'nin düşmanlığım yapa-cağımızı zannetmeyiniz! Hürriyet hiçbir partiye bağlı değildir Hürriyet hür ve müstakil kalacaktır Devlet Reisimiz İnönü ile Muhalefet Partisi Lideri Celal Bayar'ın Hürriyet için nezaket göstererek yazdıktan maka-leleri bu ilk sayımızda neşretmekle bunu ispat ettiğimize kaniyiz
Hürriyet'in bütün kuvveti yalnız kendi maddi imkanlarına dayana-rak çıkabilmesindendir Bundan dolayı da kimseyi gücendirmekten korkmayacak ve kimseyi mennun bırakmak kaygusunu gütmeyecektir
İki yıl evvel Amerika'ya sipariş ettiğimiz ve şimdi elinizde bulunan gazeteyi basan bu makine en son sistem ve süratli rotatif makinesidir Saatte beş renk üzerinden 44 bin nüsha basan bu makinenin evsafım, za-man zaman, en geç gelen havadisleri, sabaha karşı vaki olan hadiseleri fotoğraflarıyla tespit edcrek size yetiştirdiğimiz zaman anlayacak ve takdir edeceksiniz Size şimdiden çok vaatlerde bulunmak istemiyoruz Doğru havadis veren, hakkı gözeten dürüst bir gazete çıkarabilmek için ortaya atıldık Bu gayeye varabilmek için doğruya seven, riya, iftira ve haksızlıktan nefret eden okuyuculanmızla el ele yürümek istiyoruz
Vatan ve millete faydalı olabilmek için, hür ve müstakil bir gazete kürsüsünün, herhangi bir makam sandalyesinden daha verimli olduğu-na kani bulunduğumuzdan şahsıma ait hiçbir siyasî gaye gütmeyece-ğiz Elimizde hazır bir gazete varken, kolay bir şöhret vasıtası olan mu-harrirlik hevesinde de değiliz Baş sütunlardaki yazılar daima (Hürri-yet) imzasmı taşıyacak ve her mevzu mütehassısı tarafından en doğru şekliyle okuyuculanmızın gözü önüne serilecektir
(Bu izahatı imzam altında vermeye mecbur olduğum için okuyuculanmdan özür dilerim)"

İktidar lideri İsmet İnönü'nün yazışı:
"Yeni bir hizmet unsuru
Basın alemine girdiğinden haberdar olduğum 'Hürriyet' gazetesine,
arzusu üzerine, iyi dileklerimi yazıyorum Bu vesile ile 1948 ilkbaharı başmda memlekette yaptığım oldukça geniş seyahatten memnun dön-düğümü söylemek isterim Çukurova felaketinde vatandaşlarım!, ıstıra-bın şiddetli olduğu günlerde görmüş ve çok müteessir olmuştum Onla-rı on gün sonra milletçe ve hükümetçe kendilerine gösterilen ilgiden ümitleri artmış ve çalışıp kalkınma arzulan tazelenmiş olarak bulmak beni çok teselli etti,
Seyahatinim, iyi bir tesadüfle, kıymetli hatırasını Raman Dağı'ndaki petrol kuyusu teşkil ediyor Bir bütün gün Raman'in yeni cevherim sey-rettik; memleket için geniş ve hayırlı ihtimaller üzerinde uzmanların tetkik ve tatminlerim zevkle dinledik
Gaziantep, Maraş, Malatya, Elazığ, Tunceli, Bingöl, Diyarbakır, Mar-din, Siirt illerimizin halkları, Urfa ve Bitlis ülerimiz ve pek çok ilçeleri-mizin heyetleriyle memleket meselelerim görüştüm Vatandaşlarım ek-sikleri bilen ve bunların bir an evvel tamamlanmasın! isteyen bir arzu ile bütün düşüncelerim bana anlattılar Dolaştığım yerlerde halkımızı meşgul eden mevzuları tekrar öğrenmiş olmak istifadeli olmuştur
Siyasî partilerin karşılıklı münasebetlerinde tahakkuk eden terakkiyi derhal fark ettim Evvelki seyahatimde başladığım gördüğüm iyilik bü-yük bir gelişme ve tekamül kazanmıştır Herkes fikirlerim ve program-larım biliyor Partiler emniyet ve huzur içinde siyasî davalarım azimle takip ederken, partiler üzerinde olan yatan meselelerim göz önünden :
ayırmıyor, hele birbirine, hiç düşman olmuyorlar Açık bir surette göze çarpıyor ki, medeni bir insan cemiyetinde hür vatandaşlar münasebet- j lerini sağlam esaslar üzerine kurmuşlar Dolaştığım geniş bölgelerde | partilerin çalışmaları için koyduğum bu teşhisin büyük kıymeti vardır, j Dünyanın nereye varacağı belli olmayan buhranı içinde Türkiye'nin de-1 mokratik gelişmesinin zehirsiz ve salim bir hava içinde ilerlemesi ma leket için hayati bir ehemmiyettedir Siyasî partilere mensup olan vata daşlanm her yerde beni, iç ve dış büyük vatan meselelerinde berat» mücadele edeceklerim yürekten temin ettiler
Türkiye medeni alemin anladığı manada hürriyet ve demokrasi | yatı içinde yeni bir ilerleme ve gelişme yolundadır Her şeyden kıy li olan kendine güven ve Vatanımın geleceğine güven duyguları d tazedir Bu duyguları korumak yolunda tesirli bir hizmet unsuru c 'Hürriyet' gazetesine engin basanlar dilerim"
Muhalefet lideri Celal Bayar'ın yazışı:
"Demokrasi davasında üç devir
Hürriyet gazetesi benden bir yazı istediği zaman neslünizin hürriyet uğrundaki mücadelelerinin hatırları içinde kaldım
Bizim neslimiz hürriyet mefhumu üzerinde duran 'Genç-Türk' ede-biyatınm tesiri altmda siyasî hayata girmiştir Ben de, millet hayatı üe alakadar olan bu mevzuu ele almak istedim Bazı tarihî hadiselere kısa-ca temas etmeyi düşündüm
Henüz çok genç iken mutlakiyet devrinin, padişahlar idaresinin taz-yikim duymaya başlamıştım İstibdadın ıstırabı altmda kendimi bir ku-yu içinde dünyadan habersiz, teneffüs etmekten mahrum bir insan gibi görüyordum Hayatı da bu havasızlık içinde manasız buluyordum
Meşrutiyet inkılabı tahakkuk eder etmez, hürriyet aşkı ile büyük bir heyecan ile memleketi sardı Bütün kalplerde taze bir ümit ve şevk uyandırdı Bu arada ecnebî tazyikinin bariz bir ifadesi olan kapitülas-yonlar gözümüze batmaya başladı Görüyorduk ki ferdî hürriyet ile be-raber millî hürriyet ve tam manasıyla istiklalimize kavuşmak için kapi-tülasyonları memleketimizden söküp atılması iktiza ediyordu
Diğer taraftan yabancılar, fena idare yüzünden zayıf düşmüş vatanı-mızı kolayca yutulur bir lokma sanıyorlardı
Bu durum karşısında millî birliğe dayanan bir müdafaa ve emniyet cephesi yaratmak lazım geliyordu İşte Meşrutiyet devrinde, bu devri açanlara ve gençliğe düşen başlıca vazife bunlardı 1914-1918 Harbinin mağlupları arasında bulunuşumuz, memlekete çok pahalıya mal ol-muştu Ankara'da bin bir felaket içinde, Türkiye Büyük Millet Mecli-si'nin açılışı ve Hükümeti'nin kuruluşu bizim için bir kurtuluş, bir ha-maset ve ayni zamanda millî hakimiyet devri olduğuna şüphe edile-mez
Burada, tam bir hakikat olarak ifade edilmelidir ki; memleketi, bir ferdin iradesi altında toplayarak kurtarmak prensibi fiilen iflas etmiş, buna mukabil milli hakimiyeti temsil eden kuvvetin muvaffakiyeti ken-dini göstermiştir Yani 'Kayıtsız şartsız hakimiyet milletindir' düsturu muzafferiyetin amili olmuştur
Ne garip tecellidir, Ankara'da çalışanlar, bir taraftan millî iradeye dayanan bir devletin temellerini atarken, diğer taraftan 'Padişahımız Efendimiz, hür ve müstakil olarak kendini Milletin ağüsu sadakatinde gördüğü gün Millet Meclisi'nin tanzim edeceği esasatı kanuniye daire-sinde vazı muhterem ve mübecceliyeti ahz eder' diyorlardı Saray ve Bab-ali'nin hıyaneti ve hadiselerin nasıl inkişaf ettiği malumdur En iyi devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu neticesine varıldı Bugünkü Anaya-
amız mütekamil şekliyle tedvin olundu
Fakat salim bir surette işlemesi için yalnız bir partinin varlığı kafi gelmediğinden Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve onu takip eden Serbest Fırka kuruldu
Her iki fırkanın yürümediği ve muvaffakiyet temin edemediği anla-şıldıktan sonra bir fasıla devri baş gösterdi İşte bu fasıla devri arasında Demokrat Parti bin bir müşkülata göğüs gererek meydana atıldı
Partimiz demokrasiyi millî menfaate ve insanlık haysiyetine en uy-gun bir prensip olarak tanıdı Türk Milleti'nin bütün meziyetlerine ol-duğu gibi siyasî hayatta da olgunluğuna inandı
insanlık haysiyetine inanan ve bu haysiyetin ancak insanlık ana hak-lannın teminat altında bulundurulmasıyla korunabileceğim kabul edei partimiz bütün devlet mevzuatında bu prensiplere aykırı hükümleri] bulunmamasını sağlamakla kendisini mükellef bilmektedir
insanlık ana haklanndan bahsederken bu mefhum arasında 'korku dan masum olma hürriyetinin' de mevcut olduğu kabul edilmelidir
Herhangi bir zaruret veya sebeple bu prensiplere muhalif olarak y< pılmış kanunların tadil ve tasfiyesine çalışmak Partünizin esash gayeli rinden biridir Demokrat Parti'nin programı kül halinde tatbik olundı ğu gün memleketimizde büyük değişiklikler olacağına ve Milletimizi bu yüzden refaha kavuşacağına şüphe yoktur
Bize temin edildiğine göre Hürriyet Gazetesi bu prensiplerin şad müdafii olarak en ileri teknikle matbuat sahasında yer alacaktır Şu h< de bu değerli neşir vasıtasına muvaffakiyetler dilemek bizim için bir n zifedir
Bu vazifeyi ifa ederken bahtiyarlık duymaktayım"
25 MAYIS - CHP Meclis Grubunda; 'İslam İlahiyat Fakultesi' kurulması kararlaştırıldı
8 HAZİRAN - Hasan Saka Kabinesi istifa etti
18 HAZİRAN - İkinci Hasan Saka Kabinesi kuruldu Güven aldı Mevcut 348 üyeden 40 üye aleyhte oy kullandı
2 TEMMUZ - TBMM'de yeni seçim kanununun müzakeresine başlaı
4 TEMMUZ - AID Türkiye Merkezi kuruldu
6 TEMMUZ - Ankara Üniversitesi Teşkilat Kanunu, 2 aleyhte 306 o kabul edildi
7 TEMMUZ - DP'liler, 'Seçim Kanunu dolayısıyla salonu terk ettiler,birinci müzakere sona erdi
7 TEMMUZ - İstanbul Teknik Üniversitesi Kuruluş Kanunu (No 5) kabul edildi
9 TEMMUZ - DP Genel Yönetim Kurulu; Haysiyet Divanı üyeleri, milletvekilleri ve il delegelerinin katılmasıyla Ankara'da önemli bir toplantı yaptı
19 TEMMUZ - Millet Partisi kuruldu Mareşal Fevri Çakmak bir bildiri yayınladı
15 AĞUSTOS - Millî Kütüphane, Ankara'da hizmete açıldı
16 ağustos - Türkiye Genel Sigorta Anonim Ortaklığı kuruldu
18 ağustos - Sivrice'de hafif hasarlı deprem
5 EKİM - Yüce Divan; Eski Gümrük ve Tekel Bakam Suat Hayli Ürgüplü'nün suçsuzluğuna karar verdi
12 EKİM - Muradiye'de deprem, hafif hasar
17 EKİM - Ara seçimleri yapıldı
1 KASIM - TBMM, İnönü'nün konuşmasıyla açıldı:' Siyasî partilerin kanundan asla ayrılmamaları'
1 KASIM - Miffî Eğitim Bakanlığı, 15 Şubat 1949'dan itibaren okullarda isteyenlerin din dersi takip edebileceklerine karar verdi
4 KASIM - İstiklal Mahkemeleri Kanunu İle Tadülerinin Yürürlükten Kaldırılması Hakkındaki (5384 sayılı) Kanun kabul edildi
16 KASIM - Denizli Milletvekili Reşat Aydınlı; Millet Partisi kurucula-nndan Gen Sadık Aldoğan, Fuat Ama ve Osman Bölükbaşı'nın İnönü ve Bayar'a suikast hazırladıklarım ihbar etti
22 KASIM - Medine müdafii Gazi Fahrettin Paşa öldü
6 ARALIK - Atatürk'ün hastahğı dolayısıyla satan alınmış olan 'Savarona' yatı satılığa çıkarıldı (Amerikalı Rich M Cadwalader adlı bir Amerikalı kadından satm alınmış, Hamburg'da gerekli onanım yapılarak 24 Mart 1938'de sulanmıza girmiştir Atatürk'ün ebediyete intikalinden sonra uzun süre Boğaz sularında demirli kalan geminin satışı mümkün olmamış Deniz Harp Okulu öğrencileri için bir gemiye ihtiyaç olduğu dikkate ahnarak 2 Temmuz 1951'de Türk Deniz Kuvvetleri'ne devredilmiştir Gemide Atatürk'ün özel dairesi ve eşyaları olduğu gibi korunmaktadır)
7 ARALIK - Bolu Erkek Öğretmen Okulu açıldı
10 ARALIK - Türkiye UNESCO üyesi oldu İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Türkiye tarafından imzalandı

__________________