Şengül Şirin
|
Gümüşhane,isminin Menşei,tarihi,fiziki Yapısı,iklim ve Bitki örtüsü,ekonomisi,nüfus ve Sosyal Hayatı, Ilçeleri, Tarihi Eserleri ve Turistik Yerleri
GÜMÜŞHANE
Doğu Karadeniz bölgesinde bir ilimiz Bir bölümü Doğu Anadolu'da yer alır Gümüşhane,doğuda Bayburt,kuzeyde Trabzon,kuzeybatı ve batıda Giresun,güneyde ise Erzincan illeri ile çevrilidirOsmanlı devrinde ve daha önceleri asırlarca gümüş yataklarından gümüş çıkarılmıştıTrafik numarası 29'dur
İSMİNİN MENŞEİ
Kanuni Sultan Süleyman Han,İran Seferine giderken,Harşit Çayı kenarında mola verdiBuradaki tabii güzelliğe hayran kaldıBu bölgede "gümüş" madenide bulunduğunu öğrenince buraya bir şehir kurulsun ve ismi "Gümüşhane" olsun dediSultan'ın emri üzerine burada bir cami ( Süleymaniye Camisi) ve etrafında 50 ev inşa edilerek Gümüşha'nenin temeli atıldıGümüşhane'nin kurucusu Kanuni Sultan Süleyman Handır
TARİHİ
Gümüşhane bölgesinini ilk sakinleri MÖ2-3 bin yıllarında Orta Asya'dan gelen Oğuz kabileleridirHititler,Asuriler bu bölgeye hakim oldularSonraları Hun ve Peçenekler ,bölgeyi ele geçirdilerMÖ 6asırda Persler,bütün Anadolu gibi bu bölgeyi de istila ettilerMakedonya Kralı İskender,Persleri yenerek Anadolu'yu ele geçirdiİskender'in ölümümnden sonra bu bölge,Pers asıllı Ermenilerle yine Pers asıllı Yunanlaşmış (Yunanca konuşan) Pontus Krallığı arasında el değiştirdiRoma İmparatorluğu,Pontus Krallığını yenince,Roma'ya bağlandıMS395 senesinde Roma ikiye bölününce,bütün Anadolu gibi Gümüşhane civarı da Doğu Roma'nın( Bizans) payına düştüBu bölgenin en mühim meskun mahalli "Peybert ,Papert" denilen Bayburt şehriydiBu bölge Bizans ile Sasaniler arasında ihtilaf konusu olmuş,Ermeniler,Bizanslılar,bazan da İranlılarla işbirliği yapmışlardır1055'te Türk Hakanı Tuğrul Bey ve komutanlarından İbrahim Bey bölgeyi fethettiTuğrul Bey,Türkmen oymaklarını buralara yerleştirdiSelçuklular bu bölgeyi kendilerine bağlı Danişmendoğulları ve Saltukoğulları arasında paylaştırdıBirinci Haçlı Seferinde Anadolu Selçuklu Devleti sarsıntı geçirmiş ve 600 bin kişilik Haçlı ordusu karşısında bazı bölgelerden geri çekilmek zorunda kalmıştıBu arada Gümüşhane'nin bir kısımını da Haçlı ordusu ele geçirdi
1204'te Trabzon'da kurulan Bizans İmparatorluğu (Komnenoslar) bir ara bölgeyi ele geçirmişse de ,Danişmendoğlu Melik İsmail ,geri aldıDanişmendoğulları ortadan kalkınca,Erzurum Selçuklu Meliki Tuğrul ile oğlu Cihan Şah,13asır başında bölgeyi imar ettiler
On üçüncü asrın sonlarında Anadolu,İlhanlıların hakimiyetine girince,Gümüşhane ve çevresi de bu devletin eline geçtiDaha sonra bölgeye Celayirliler,Eratnaoğulları,Kadı Burhaneddin ve Akkoyunlular hakim olduFatih Sultan Mehmed Han ,Otlukbeli Savaşında Uzun Hasan'ı yenerek,bölgeyi Osmanlı topraklarına kattı(1473) Yavuz Sultan Selim Han,1514'te bütün bölgeyi kesin olarak Osmanlı Devletine bağladıKanuni Sultan Süleyman Han,İran Seferi sırasında Hurşit Çayı kenarında mola verdiBuranın güzelliğine hayran kaldı ve bölgede gümüş madeni olduğunu öğrenince,buraya şehir kurulmasını ferman buyurduBöylece Gümüşhane şehrinin temelleri atılmış oldu
Gümüşhane ve civarı ,1473-1828 arasında çok sakin bir devir yaşadıBu zaman içinde sadece 1553'te Şah İsmail Safevi'nin oğlu Şah Tahmasb bu bölgeye bir tertib etmişse de Kanuni Sultan Süleyman Han,İran Seferi ile doğu bölgesini yeniden Osmanlı hakimiyetine aldı1828 Türk-Rus savaşında bu bölgeye kadar gelen Rusları,Osmanlı ordusu yenince,Ruslar geri çekildiBirinci Dünya Harbinde 19 Temmuzdan 28 Şubat 1918'e kadar 1 sene 7 ay 10 gün Gümüşhane'yi işgal eden Ruslar,çekilirken yerlerini Ermenilere bıraktılar ve onlar da çok katliam yaparak pek çok Türkü öldürdüler ,bir çok bina ve tarihi eserleri yakıp yıktılar
Önceleri Trabzon'a bağlı sancak olan Gümüşhane,Cumhuriyet devrinde bütün sancaklar (mutasarrıflıklar) "vilayet-il" yapılınca,Gümüşhane de vilayet merkezi olmuşturGümüşhane'nin eski tarihini aydınlatacak hiyeroglif yazılar Altıntepe'de bulunmuşsa da henüz okunamamaştırDedekorkut Hikayelerinde yer alan Hadiselerin çoğu Kelkit Vadisinde geçmektedir
Kaynak;Yeni Rehber Ansiklopedisi cilt 8 sayfa 148-149-150-151152-153154 frmsinsinet için yazılmıştır
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|