Atrofi Nedir? Atrofi çeşitleri

ATROFİ NEDİR?

Atrofi ,bir hücre,bir doku ya da bir organın boyutlarının sonradan küçülmesiAtrofiden söz edebilmek için ,söz konusu organın küçülmeden önce kişinin yaşına ve tüm vücuduna göre normal boyutlarda olması gerekirBir organın ya da vücudun herhangi bir bölgesinin atrofisinde ,o organı ya da bölgeyi oluşturan hücrelerin sayısında boyutlarında ya da her ikisinde birden azalma söz konusudur

Bazı hücre ve organların ,belirli yaşlarda ya da bazı fizyolojik koşullarda atrofiye uğraması doğaldırÖrneğin;insan embriyonundaki bazı yapılar yalnızca embriyon evresine özgüdür ve doğuma doğru giderek küçülürBöbreküstü bezleri de, doğumdan kısa bir süre sonra kabuk bölgesindeki iç katmanlardan birinin yok olmasıyla,embriyon evresindekinden daha küçük hale gelirErgenlikte,timus ve öbür lenfoit dokuların yanı sıra epifiz bezi de atrofiye uğrar ve eksilen dokuların yerini genellikle kalsiyum çökeltileri doldururİleri yaşa bağlı olarak birçok dokuyu etkileyen genel genel atrofi,hemen hemen bütün insanlarda görülmekle birlikte,kişinin daha önceki beslenme ve kan dolaşımı durumuyla yakından ilişkilidir

Kadın üreme organlarının normal dönemsel değişimlerde,bu organların bazı bölümlerinin fizyolojik atrofisi söz konusudurAdet çevrimi sırasında ,eğer gebelik gerçekleşmezse,yumurtalıktaki sarı cisim atrofiye uğrarGebelik süresince gelişen rahim kasları da doğumdan hemen sonra hızla küçülerek eski biçimine dönerÇocuk sütten kesildikten sanro memelerde süt üretiminden sorumlu olan yapıların,menopoz sonrasında ise yumurtalıkların ,rahmin ve memelerin bir ölçüde küçülmesi doğaldır

TÜM VÜCUDUN ATROFİSİ;

Atrofi,genel olarak,hücrelerin ve dokuların beslenmesindeki ve metabolizma etkinliklerindeki birtakım değişikliklerle ilintilidirBesin eksikliğinden ,kıtlıktan ya da iştahsızlıktan ileri gelen sürekli açlık dönemlerinde ya da hastalık nedeniyle besinlerin yeterince özümlenememesinden kaynaklanan ileri beslenme bozukluklarında,bütün vücut dokularında genel atrofi görülürVücut için gerekli bazı protein bileşiklerinin ve vitaminlerin alınamaması ,metabolizma süreçlerini aksatarak hücrelerin ve dokuların atrofisine neden olurUzun süre proteinli besinler alınamadığından ,vücut proteinleri aminoasitler halinde parçalanarak hücrelere gerekli enerjiyi sağlar ve yaşam süreçlerinin sürdürülmesine destek olurBeyin,kalp,böbreküstü bezleri,tiroit,hipofiz,üreme bezleri ve böbreklerin atrofisi vücudun öbür organlarından daha seyrek görülürBuna karşılık ,depolanmış yağlar,karaciğer,dalak ve lenfoit dokular,vücudun bütününe oranla daha fazla atrofiye uğrarÇok bol kanla beslenen beyin,kalp ve böbrekler ,açlığın yıkıcı etkilerinden en az etkilenen organlardır

Protein eksikliğinden ileri gelen genel atrofiye çoğu kez belirli vitaminlerin yetersizliğinden kaynaklanan bazı dku atrofilleri eşlik ederÖrneğin, A vitamini eksikliği derinin, E vitamini eksikliği ise kasların atrofisini hızlandırırİnsan metabolizması,büyüme döneminden sonra giderek yavaşlar,buna bağlı olarak da bazı hastalık ya da kazalardakinden çok farklı olan ve son derece yavaş gelişen yapısal değişiklikler ortaya çıkarYaşlılık pek çok doku ve organda hem hücre azalmasından hem de hücre bileşenlerinin değişmesinden ileri gelen belirgin bir atrofi biçimidirBu durum,ileri yaşlarda vücut işlevlerinin değişime uğraması,azalması ve sonunda ortadan kalkarak ölüme yol açmasıyla kendini gösterirYaşlılıktaki yapısal değişiklikler ,kalıtsal yapı özellikleriyle olduğu kadar,geçirilmiş hastalıklar,kazalar ve öbür çevresel etkenlerle de yakından bağlantılıdır

İleri yaşlardaki atrofiye bağlı değişiklikler hemen hemen bütün doku ve organlarda etkisini göstermekle birlikte,bazıları çok daha belirgin ve önemli yapı bozukluklarıdırÖrneğin damar sertliğinde atardamar duvarlarının kalınlaşıp sertleşmesi dokulara ulaşan kan miktarını azaltarak yaşlanma süreçlerini hızlandırır

Yaşlılık atrofisinin en belirgin olduğu yer,yıpranmış,saten gibi parlak ve kaygan bir görünüm almış ve derin çizgilerle kırışmış olan deridirBu atrofi,derinin iç katmanı olan dermisteki liflerin ve dışderideki hücreler ile ter bezlerinin geçirdiği değişikliklerden kaynaklanırYaşlılarda ,kas dokusu yıkımnadn ileri gelen kas gücü azalmasına ve hareket güçlüklerine de sık rastlanırAyrıca tek tek kas lifleri düzensiz bir biçimde küçülür ve sayıca azalırKas hücrelerinde bunların yanı sıra ,yaşlılığa bağlı başka değişikliklerde gözlenmiştir

Kalp kası liflerinde bulunan ve kahverengi bir yag pigmenti olan lipofuksinin yaşla birlikte artması da,kalbin kahverengi atrofisi olarak adlandırılan yaşlılığa özgü bir atrofiye yol açarİleri yaşlardaki kalp kası yapranmasına bağlı olarak,kalbin sağ odacıklarının duvarlarında lifsi ve yağsı dokuların arttığı,ayrıca kalp kasını besleyen koroner damarların iç yüzlerindeki ve duvarlarındaki esnek dokunun yerini giderek lifsi dokuya bıraktığı görülürYaşlanma süresi içinde atrofiye uğramış kalp kasında ,protein yapısında bir madde olan amiloidin aşırı derecede birikmesi de oldukça sık karşılaşılan bir durumdur

İleri yaşlardaki karaciğer atrofisinde ise,yağ dokusuna sarı rengini veren lipokrom pigmentinin karaciğer hücrelerindeki miktarı giderek artar

Yaş ilerledikçe,kemikler giderek daha hafif ve daha gözenekli olmaya başlar(osteoporoz)Kemik dokusundaki azalma özellikle uzun kemiklerin ucundaki süngerimsi dokuda ve kemik korteksinin iç bölümlerinde belirgindirBu değişikliklere ve kemik hücrelerinin azalmasına ek olarak ,kemik dokusundaki kalsiyum çökelmesinin de giderek yavaşlaması kemiklerin eskisinden daha çabuk kırılmasına yol açarBu olay özellikle kadınlarda menopoz sanrasında sık görülür

Kaynak;AnaBritannica cilt 3 sayfa 306-307 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________