Osmanlıca Sözlük Lügat T Harfi

T Harfi

TÂK Bina kemeri Yarım daire şeklinde kapı ve pencere üstü Çardak Kubbe Kavisli bina Eyvan
TÂK-I MUALLÂ Yüksek şerefe Yüksek kubbe * Yüksek haysiyet ve şeref sahibi
TÂKA Kubbeli mahfe Pencere * Takat Güç, kuvvet, iktidar
TAKA İki-üç kişi ile idare edilen küçük yelkenli
TAKA Korkutmak * Hazer etmek, çekinmek, korunmak
TAKABBUH Çirkinlik
TAKABBUZ (C: Takabbuzât) (Kabz dan) Toplanıp çekilme Büzülme * Kabız olmak, peklik
TAKABBÜB Binaya kubbe yapmak
TAKABBÜL (Kabul den) Kabullenme Üstüne alma Bir şeyi taahhüd ve iltizam etme * Öpülme
TAKABUZ Kabz edişmek
TAKADDES Mukaddes olsun (mânasında)
TAKADDÜM (Kıdem den) Önde bulunma İleri geçme * Zaman veya mevki bakımından ileride olma
TAKADDÜS Mübarek kılmak Kudsî kılmak * Çok temiz olma * Mukaddes olma
TAKADİ Birbirine hakkını vermek
TAKADU´ Birbirine süngü ile vurmak
TAKADÜM Üzerinden zaman geçmek
TAKAFFÜL Kapamak * Kilitlemek * Tilki eniği
TAKAFKUF Titremek
TAKAHHUM Ansızdan bir nesneye dühul edip girmek
TAKAHHUR Kahrolmak
TAKAHHÜL şikâyet etmek
TAKA´KU´ Deprenmek, hareket etmek * Ötmek
TAKALİ Birbirini düşman kabul etmek
TAKALKUL Deprenmek, hareket etmek
TAKALLU´ Ayağını kuvvetiyle kaldırmak * Yerinden kopmak
TAKALLUS Kısa olmak, kısalmak * Toplanmak, cem´olmak
TAKALLÜB Bir taraftan diğer tarafa dönmek * Bir halden başka bir hale değişmek * Başka kalıba girmek
TAKALLÜD (C: Takallüdât) (Kald dan) Bir işi üstüne almak * Takınma, kuşanma Gerdanlık veya muska gibi boyuna geçirme * (Kılıç) kuşanma
TAKALLÜL (Kıllet den) Azalma, az olma
TAKALLÜS Kasılma Bir şeyin büzülüp gerilmesi Bir uzvun çekilip toplanması Kıvrılma
TAKAMMÜL Bitlenme Bitli olma
TAKAMMÜM Evin süprüntüsünü ayırmak
TAKAMMÜS Gömlek giymek
TAKAMÜR Kumar oynamak
TAKANNU´ Başına örtü örtmek
TAKANNÜN Kanunlaşma Değişmez halde, kat´i olarak belirme
TAKARR Birbiriyle kararlaşmak
TAKARRUH (Karh dan) Yara derinleşip büyüme * Yara çıban olma
TAKARRÜB Yakınlaşmak Yaklaşmak * Zamanı gelmek Vakti yakın olmak
TAKARRÜM Tatlı tatlı yeme
TAKARRÜR Kararı verilmek* Yerleşmek Kararlaşmak
TAKARRÜŞ Kesbetmek, almak, kazanmak
TAKARU´ Kur´a atışmak
TAKARÜB Birbirine yakın olmak
TAKAS Vereceğini alacağına karşılık tutmak suretiyle ödeşmek, sayışmak, değişmek
TAKASSİ Bir şeyin aslını esasını araştırma
TAKASSU´ Dühul etmek, girmek
TAKASSUF Kırılmak
TAKASUR (Kasr dan) Bir işi mümkün iken yapmama Esirgeme
TAKASÜM Kısmet edişmek * Birbirine yemin vermek
TAKAŞKUŞ Hastanın iyi olması * Derinin soyulması * Her yerden yiyecek istemek
TAKAŞŞU´ Havanın açılması
TAKAŞŞUR (Kışr dan) Kabuk bağlama, kabuklanma
TAKAŞŞÜF Maişet şiddeti, geçim zorluğu
TÂKAT Güç, kuvvet İktidar
TÂKAT-I BEŞER Beşer gücü ve kuvveti İnsana mahsus kuvvet
TÂKATFERSÂ f Dayanılmaz, tâkat götürmez
TÂKATGÜDAZ f Tâkati kaldıran, gücü kuvveti eriten, mahveden
TÂKATŞİKEN f Tâkati tüketen
TAKATTUB Kaşların çatılması * Buruşma
TAKATTUF Yüz ekşitmek
TAKATTUR Damla Damlama Damla damla akma * Ud ağacı ile buhurlanma * Vuruşmağa hazırlanma * Bir kimse kendini bir yerden atma * Ağacın dalı kopup düşme * Bir adamı yanı üzere düşürmek (Kamus´dan)
TAKATU´ Kesilmek Kesişmek
TAKATÜL Kıtal edişmek, döğüşmek, vuruşmak
TAKAUD Oturmak
TAKA´UR (Ka´r dan) Çukurlaşma * Kuyunun derin ve çukur olması
TAKAUS Durdurmak Sonraya bırakmak
TAKAVİM (Takvim C) Takvimler
TAKAVÜL Birbiriyle söyleşmek
TAKA´VÜS Çok yaşlanma * Evin eskiyip köhne olması
TAKAVÜM Dövüşmek, vuruşmak Birbiriyle cenge durmak
TAKAVVİ (Kuvvet den) Kuvvetlenme
TAKAVVUZ Ayrılmak Dağılmak * Yıkılmak
TAKAVVÜB Bir şeyin kabuğu soyulmak
TAKAVVÜL Haber vermek * Yalan söylemek
TAKAYYUZ Kırılmak * Benzetmek
TAKAYYÜ´ Kusar gibi olup kusamama
TAKAYYÜD Bağlanma Bağlı olmak Kayıtlı bulunmak * Çalışmak Çabalamak Uğraşmak * Dikkatli davranmak
TAKAYYÜL Uymak, iktida etmek
TAKAZA Başa kakmak * Sıkıştırmak * Hakkını isterken borçluyu zorlamak
TAKAZİC Dövülüp ufalanarak yemeklerin üstüne ekilen otlar Baharat
TAKAZÜF Birbirine iftira edip atışmak
TAKAZZUB Kesilmek
TAKAZZÜR İstikrah etmek, kerih görmek, beğenmemek
TAKAZZÜR Çirkin şeylerden uzak olmak
TAKBİB Kubbe gibi yapma
TAKBİH Çirkin görmek Beğenmemek * Kabahatli bulmak * Kötü gördüğünü bildiren söz söylemek
TAKBİHÂT (Takbih C) Ayıplamalar, çirkin görmeler
TAKBİL Öpmek
TAKBİR Defnetmek, gömmek
TAKBİZ Toplayıp bir yere getirmek
TAKDANE f Üzüm çekirdeği
TAKDİD Eti kurutmak * Uzunlamasına yırtmak veya kesmek
TAKDİH Beğenmeme, zemmetme * Atın belini inceltmek
TAKDİM (Kıdem den) Arzetmek Sunmak * Küçük bir kimseyi yaş, amel, mevki ve takva itibariyle büyük bir kimse ile tanıştırmak * Öne geçirmek, bir şeyi başka bir şeyden önde tutmak * Bir büyüğün önüne geçip bir şey vermek
TAKDİMÂT Takdim edilenler Büyüklere verilen şeyler
TAKDİME (C: Tekadim) Kendisinden üstün kişiye sunulan armağan, hediye * Takdim
TAKDİMEN Takdim ederek, öne geçirerek
TAKDİM-TE´HİR Öne geçirmek, sonraya bırakmak
TAKDİR Kıymet vermek Değerini, kıymetini, lüzumunu anlamak * Kader * Düşünmek * Öyle saymak
TAKDİR-İ KELÂM Söze değer vermek * Sözün kıymeti Sözden anlaşılan husus
TAKDİREN Değer ve kıymetini anlıyarak Takdir ederek
TAKDİRÎ Kaderden olan Takdir-i İlâhîye ait ve müteallik olan * İtibarî * Farazî * Gr: Yazılı olmayıp var bilinen mâna veya kelime (Bak: Mukadder)
TAKDİRNAME f Bir işin beğenildiğine ve istihsan edildiğine dâir alâkadarların imzasını taşıyan yazı Beğenildiğine dair yazılı kâğıt
TAKDİS Büyük hürmet göstermek Mukaddes bilmek * Cenab-ı Hakk´ın kusursuz, pâk ve her hususta noksansız olduğunu bildirmek, söylemek ve Allah´a (CC) şükretmek
TAKDİYE Hâcet bitirmek, ihtiyaç gidermek
TA KEY f Ne vakte kadar
TAKFİL (Kufl dan) Kilitleme veya kilitlenme
TAKFİYE Kafiye yapmak * Bir kimsenin ardınca olmak
TAKHİM İthal etmek, içeri sokmak, girdirmek
TAKHİR (C: Takhirât) (Kahr dan) Kahretme
TAKIYYE Sakınmak Kendini koruyup çekinmek * Birinin mensub olduğu mezhebi gizlemesi * Mümâşât
TÂKIYYE Takke
TÂKIYYE-DUZ f Takkeci, takke diken
TAKİ Kendini koruyan, saklayan * Takvalı kimse Günahtan çekinen
TA´KİB Gözlemek * Yolunda gitmek * Peşinden yürümek * Suçlunun suçunu araştırmak * Bir kimsenin aynı senede yine gazaya gitmesi * Bir şeyi ciddiyetle istemek
TA´KİBÂT Suç işleyene karşı harekete geçmek ve suçluluk derecesini araştırmak
TA´KİBEN Takip ederek, takip suretiyle
TA´KİD Edb: İbareyi veya cümleyi anlaşılmaz şekle koyma * Düğümlenme, düğümleme
TA´KİF Eğriltmek
TA´KİL Devenin ayağına ip takıp bağlamak
TA´KİM (Akm dan) Kısırlaştırma Neticesiz bırakma
TA´KİR Suyu bulanık etmek
TA´KİR Bir uzvu, organı yararak sinirleri kesme
TAK´İR (Ka´r dan) Çukurlaştırma, çukur yapma
TAKLİ´ (Kal´ den) Yarmak * Mübalâğa ile koparmak Kökünden söküp koparmak
TAKLİB (C: Taklibât) (Kalb dan) Döndürme, çevirme * Bir şeyin kalıp ve şeklini değiştirme
TAKLİD Takma, asma, kuşatma * Benzetmeğe ve benzemeğe çalışmak Benzerini yapmak Birine benzemeğe çalışarak alay etmek Sahte Bir şeyin sahtesini yapmak(Kur´an baştan aşağıya kadar, nâzil olduğu hey´et üzerine bâkidir Bu kadar Kur´anı taklid etmeğe müştak olan dostlar ve mütehacim düşmanlara rağmen, şimdiye kadar Kur´anın ne taklidi yapılmış ve ne de bir misâli gösterilmiştir Evet, Kur´an milyonlarca Arabî kitablarla mukayese edilirse benzeri bulunamaz O halde Kur´an ya hepsinin altındadır Bu ise muhaldir; öyle ise; hepsinin fevkindedir Öyle ise Allah´ın kelâmıdır İİ)(Ey bu vatan gençleri! Frenkleri taklide çalışmayınız Ayâ, Avrupa´nın size ettikleri hadsiz zulüm ve adavetten sonra hangi akıl ile onların sefahet ve bâtıl efkârlarına ittiba edip emniyet ediyorsunuz Yok! Yok! Sefihane taklid edenler, ittiba değil, belki şuursuz olarak onların safına iltihak edip kendi kendinizi ve kardeşinizi idam ediyorsunuz Âgâh olunuz ki; siz ahlâksızcasına ittiba ettikçe, hamiyet davasında yalancılık ediyorsunuz! Çünkü şu surette ittibaınız milliyetinize karşı bir istihfaftır Ve millete bir istihzadır MN)
TAKLİD-İ SEYF Kılıç kuşatma
TAKLİD-İ TUFEYLÂNE Küçük çocuklara yakışır şekildeki taklid
TAKLİDEN Taklid ederek, benzeterek
TAKLİDGÂH f Taklid yeri
TAKLİDÎ Taklide ait Sathî * Delil ve sened istemeden kabul edilen
TAKLİDÎ İMAN (Bak: İman-ı taklidî)
TAKLİH Dişin sarılığını gidermek
TAKLİL Azaltma Azaltılma İndirme Tenkis
TAKLİL-İ MASÂRİF Masrafların azaltılması
TAKLİM (Kamış, tırnak, kalem gibi şeyleri) yontma, kesme
TAKLİS Büzme
TAKLİS Def çalıp nağme söylemek
TAKMİS (Kamis den) Gömlek giydirme
TAKMİŞ Cem´etmek, toplamak
TAKNETU (Bak: Lâtaknetu)
TAKNİ´ Başına örtü örttürmek
TAKNİN (Kanun dan) Kanun koyma
TAKNİYE Çok kırmızı yapmak