“-Ki” Ekinin Ve “Ki” Bağlacının Yazımı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-28-2012

[size="3">"][/size]
Burada öncelikle ayrı yazılan ve bağlaç görevinde kullanılan "ki" kelimesinden
bahsedeceğim

Oysa, Türk dilinde kullanılan üç farklı "-ki" eki vardır

Bu, üç ayrı görevde kullanılan "-ki" eki sadece bağlaç olarak kullanıldığında
kelimeden ayrı yazılır

"Ki" bağlacı ayrı yazılması ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamını
bozmaması gibi özellikleriyle "de" bağlacına benzer

Bununla birlikte,
cümleden çıktığında cümleden çıktığı hiç anlaşılmaz diyemiyoruz

Yine,
"de" bağlacında olduğu gibi cümleden çıktığında kimi zaman cümlenin
anlamında bir daralma meydana getirir fakat, cümlede bozukluğa yol
açmaz

Mesela:

Bir yemek yapmış ki, yeme de yanında yat

cümlesinde "-ki"
bağlacı çıkarıldığında

Bir yemek yapmış, yeme de yanında yat

biçimini alır ki,

cümlenin anlaşılırlığında hiçbir bozulma meydana gelmez

Ama cümledeki
abartma anlamının yok olduğu kavranabiliir

Fakat birleşik yazılarak sıfat
ve ilgi zamiri yapan "-ki" eki cümleden çıkarıldığında cümle bozulur,
cümle düşük hale gelir

Mesela:

Sendeki kitabı bir süre ödünç alabilir miyim? (Sıfat yapan "-ki" eki)
Ayağındakiler çok boyasız, niçin boyatmadın? (İlgi zamiri yapan "-ki" eki)

cümlelerinde "-ki" ekini çıkardığımızda cümlenin anlamı bozuluyor:

Sende kitabı bir süre ödünç alabilir miyim?

Sıfat Yapan "-Ki" Eki
Sıfat yapan "-ki" eki daima kelimeye bitişik yazılır ve çoğunlukla
kelimede ismin "-de" halinden sonra gelir

Bu ekle meydana getirilen
kelimenin bir ismi belirttiğini sanırım söylemeye gerek yok:

Karşıdaki patika daha kısa gözüküyor

sıfat isim

Önceki örnek de konuyla ilgiliydi
sıfat isim

Burada "-ki" eki çıkarıldığında, cümlede anlatılmak istenen ifadenin
yok olduğunu ve cümlenin düşük bir hale geldiğinin farkındasınız

Zamir Yapan "-Ki" Eki

Bu eke ilgi zamiri de denir

İlgi yoluyla "-ki" ekinin, bir ismin yerini
tutması sebebiyle böyle adlandırılmıştır

Mesela, aşağıdaki
örneklerde bu ekin nasıl bir ismin yerini tuttuğunu göreceğiz:

Benim çantamın rengi siyahmış, seninki ne renk?

Yukarıdaki örnekte "-ki" eki çanta kelimesinin yerini tutmuştur

Eğer bu eki kullanmamış olsaydık mutlaka çanta ismini söylemek
zorunda kalacaktık:

Benim çantamın rengi siyahmış, senin çantan ne renk?

Zamir yapan "-ki" eki daima kelimeye bitişik yazılır ve mutlaka
bir ismin yerini tutar

Bu ek de kelimeden çıkarıldığında, cümlenin
anlatımında bir bozukluk meydana gelir ve düşük bir cümle olur

Ayağında ler çok boyasız, niçin boyatmadın?

10-28-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	“-Ki” Ekinin Ve “Ki” Bağlacının Yazımı [size="3">"][/size] Burada öncelikle ayrı yazılan ve bağlaç görevinde kullanılan "ki" kelimesinden bahsedeceğim Oysa, Türk dilinde kullanılan üç farklı "-ki" eki vardır Bu, üç ayrı görevde kullanılan "-ki" eki sadece bağlaç olarak kullanıldığında kelimeden ayrı yazılır "Ki" bağlacı ayrı yazılması ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamını bozmaması gibi özellikleriyle "de" bağlacına benzer Bununla birlikte, cümleden çıktığında cümleden çıktığı hiç anlaşılmaz diyemiyoruz Yine, "de" bağlacında olduğu gibi cümleden çıktığında kimi zaman cümlenin anlamında bir daralma meydana getirir fakat, cümlede bozukluğa yol açmaz Mesela: Bir yemek yapmış ki, yeme de yanında yat cümlesinde "-ki" bağlacı çıkarıldığında Bir yemek yapmış, yeme de yanında yat biçimini alır ki, cümlenin anlaşılırlığında hiçbir bozulma meydana gelmez Ama cümledeki abartma anlamının yok olduğu kavranabiliir Fakat birleşik yazılarak sıfat ve ilgi zamiri yapan "-ki" eki cümleden çıkarıldığında cümle bozulur, cümle düşük hale gelir Mesela: Sendeki kitabı bir süre ödünç alabilir miyim? (Sıfat yapan "-ki" eki) Ayağındakiler çok boyasız, niçin boyatmadın? (İlgi zamiri yapan "-ki" eki) cümlelerinde "-ki" ekini çıkardığımızda cümlenin anlamı bozuluyor: Sende kitabı bir süre ödünç alabilir miyim? Sıfat Yapan "-Ki" Eki Sıfat yapan "-ki" eki daima kelimeye bitişik yazılır ve çoğunlukla kelimede ismin "-de" halinden sonra gelir Bu ekle meydana getirilen kelimenin bir ismi belirttiğini sanırım söylemeye gerek yok: Karşıdaki patika daha kısa gözüküyor sıfat isim Önceki örnek de konuyla ilgiliydi sıfat isim Burada "-ki" eki çıkarıldığında, cümlede anlatılmak istenen ifadenin yok olduğunu ve cümlenin düşük bir hale geldiğinin farkındasınız Zamir Yapan "-Ki" Eki Bu eke ilgi zamiri de denir İlgi yoluyla "-ki" ekinin, bir ismin yerini tutması sebebiyle böyle adlandırılmıştır Mesela, aşağıdaki örneklerde bu ekin nasıl bir ismin yerini tuttuğunu göreceğiz: Benim çantamın rengi siyahmış, seninki ne renk? Yukarıdaki örnekte "-ki" eki çanta kelimesinin yerini tutmuştur Eğer bu eki kullanmamış olsaydık mutlaka çanta ismini söylemek zorunda kalacaktık: Benim çantamın rengi siyahmış, senin çantan ne renk? Zamir yapan "-ki" eki daima kelimeye bitişik yazılır ve mutlaka bir ismin yerini tutar Bu ek de kelimeden çıkarıldığında, cümlenin anlatımında bir bozukluk meydana gelir ve düşük bir cümle olur Ayağında ler çok boyasız, niçin boyatmadın?