Türk Edebiyat Tarihi Nedir

3 Atabetü'l-hakayık

“Hakikatlerin eşiği” anlamına gelir

12 yy’da Edip Ahmet Yügnekî tarafından yazılmıştır

didaktik bir eserdir, ahlak ve öğüt kitabıdır

Cömertlik, ilim, doğruluk gibi konuları işler

Aruz ve hece ölçüsü birlikte kullanılmıştır

nazım biçimi mesnevidir

Hakaniye (Çağatay) türkçesiyle yazılmıştır

4 divan-ı hikmet

Mutasavvıf Hoca Ahmet Yesevi tarafından 12 yyda yazılmıştır

İlâhî aşkın, ibadetin, cennetin vb konu edildiği didaktik bir eserdir

7’li ve 12’li hece ölçüsüyle yazılmıştır

Dörtlükler halinde yazılmıştır Dörtlüklerin adı eserde “hikmet”tir

Tasavvufi bir eserdir

Dili oldukça sadedir

5 Kitab-ı Dede Korkut

Destandan Halk hikâyesine geçiş dönemi ürünüdür

12 hikâyeden oluşur

Eserde bir yandan Türklerin İslâm öncesi hayatları anlatılırken diğer yandan İslâm’a ait unsurlara da yer verilir

Dede Korkut, hikâyelerin içinde adı geçen, yaşlı, bilge, meçhul bir Halk ozanıdır

Eser 15 yyda yazıya geçirilmiştir

Nazımla nesir iç içedir

Kahramanlık, yiğitlik, boylar arası savaşlar, aşk, aile birliği eserde işlenen konular arasındadır

Özellikle Deli Dumrul hikâyesinde olduğu gibi türk aile yapısı, aile bağları, ailenin kutsallığı önemli yer tutan bir konudur

B türk Halk edebiyatı

türk edebiyatı, İslâmiyet’in kabulünden ve tarihindeki siyasî gelişmelerden dolayı anadolu beylikleri, Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde iki farklı tarzda gelişme göstermiştir:

1 Saray, konak, medrese ve bunlara yakın çevrelerde tahsilli kişilerin yarattığı ve Arap ve fars geleneğine dayanan Klâsik türk edebiyatı veya divan edebiyatı

2 Eğitimleri daha çok sözlü kültür birikimine dayanan, daha çok kırsal kesime ve yeniçeri ocaklarına has olan kişilerin, din ve tasavvuf çevrelerinden olan kişilerin ve Halkın kendisinin oluşturduğu ve Orta Asya geleneğine dayalı türk Halk edebiyatı

Bugün de bir ölçüde yaşamakta olan türk Halk edebiyatı geleneği, Türklerin Orta Asya edebiyat geleneklerinin İslâmiyet ve yeni yaşayış şart ve şekilleri içinde tekabül etmiş millî edebiyatlarıdır

türk Halk edebiyatı, dış yapıda ve bir ölçüde icra töresinde müştereklik gösteren muhteva ve fonksiyonları ile farklı olan anonim (din dışı), Aşık tarzı (din dışı) ve tekke (dinî) edebiyatından oluşur

türk edebiyatı içinde yer alan ve aynı zamanda folklorun da bir alt disiplini olarak değerlendirilen Halk edebiyatı; edebî zevk, düşünce ve anlatım gücüne ulaşmış âşık ve tekke tarzı sahibi belli eserlerle, malzemesi dile dayalı destan, efsane, Halk şiiri, mani, ağıt, türkü, bilmece, Masal, Halk hikâyesi, fıkra, atasözü, deyimler, tekerlemeler gibi sözlü gelenekte yaşayıp kuşaktan kuşağa aktarılan anonim ürünlerden oluşur

Halk edebiyatı kavramı içinde toplanan bu türlerin bir bölümü günümüzde de bazı bölgelerde dinamik olarak yaşamaktadır

Çok zengin ve çeşitlilik gösteren sözlü edebiyattaki anlatım türleri ve manzum eserler özellikle kırsal kesimde yaşayan Halkın kültür birikimini sağlamakta, duygu, düşünce ve hayal hazinelerini zenginleştirmektedir

Doğu anadolu bölgesinde canlı olarak devam eden Âşıklar geleneği, kahvelerde, düğünlerde, bayramlarda, sohbetleri zenginleştirirken, aynı zamanda dinleyenleri düşündürmekte ve eğlendirmektedir

Nasrettin Hoca, Bektaşî, Laz ve benzeri tipler etrafında teşekkül etmiş ve etmekte olan fıkralar güldürürken düşündürmekte toplumu ve kişileri eleştirirken anlatanı ve dinleyenleri daha iyiye, daha güzele yöneltmektedir

Bilmeceler yetişen genç nesillerin zihin gelişimine yardımcı olmaktadır

Atasözleri ve deyimler eski nesillerin tecrübelerini ve tavsiyelerini yeni nesillere aktarmaktadırlar

millet hayatındaki, savaşlar, göçler, destanlarda anlatılmış, ölenlerin ardından yakılan ağıtlar ve her konuyu işleyen türküler kederi, neşeyi ve sevgiyi yansıtmaktadır

Dini ve kutsî yaşayıştaki heyecan ve vecd ilâhîlerle anlatılmış, âşıklar türk dilinin anlatım gücünü, inceliğini musiki ile dile getirerek yüzyıllarca yaşatmışlardır